زندگینامه کامل جابر بن عبدالله انصاری

جدول یاب ، محمد سیمری : جابر بن عبداللّه انصاری ، صحابی پیامبر اسلام (ص) و راوی حدیث لوح که دربردارنده ی نام امامان شیعه از زبان پیامبر (ص) است. لازم به بیان است جابر بیش از ۹۰ سال از عمر پربرکت خود را در راه اسلام و گسترش آن صرف کرد؛ او شیرمردی مخلص و نستوه، عابدی وارسته و همچنین عاشق و عالمی پر تلاش بود.

جابر بن عبدالله انصاری

علاوه بر این جابر، یار باوفای پیامبر (ص) و شیفته حق و پاسدار جان بر کف اسلام، در سلسله راویان احادیث مشهور شیعی مانند حدیث جابر، حدیث غدیر، حدیث ثقلین و همچنین حدیث شهر علم نیز قرار دارد! در بیان وارستگی و فضیلت های جابر این چنین می توان گفت که وی پنج امام را درک کرد (از امام علی (ع) تا امام باقر (ع))، از شاگردان و یاران مخصوص همه ی آنها بود و در نشر اندیشه ی آنان، سهمی بزرگ داشت! برای نمونه، او پس از واقعه ی عظیم عاشورا، نخستین زائر امام حسین (ع) بود که در روز اربعین به سرزمین کربلا رسید؛ همچنین بنابر روایات گوناگون، او سلام پیامبر (ص) را به امام باقر (ع) رساند.

زندگینامه جابر بن عبداللّه انصاری

جابر بن عبداللّه انصاری با نام کامل جابِرِ بن عبدالله بن عَمرو بن حرام بن کعب بن غَنْم بن سلمه حدود پانزده سال قبل از هجرت در مدینه و در خانواده ای محترم، از خاندان “خزرج” متولد شد. پدر جابر، “عبداللّه بن عمرو” از نخستین کسانی است که قبل از هجرت پیامبر (ص) از شهر مکه به شهر مدینه، دین اسلام را پذیرفت؛ در بیعت عَقَبه دوم با رسول خدا (ص) پیمان بست و جزو دوازده نقیبی شد که پیامبر (ص) آنان را به نمایندگی قبایل‌ شان برگزید! او تمام زندگی خود را وقف گسترش اسلام کرده بود و بیش از صد سال، سن داشت.

او در جنگ بدر شرکت کرد و در جنگ احد به درجه رفیع شهادت دست یافت؛ هنگامی که پدر جابر به شهادت رسید، جابر ۹ خواهر داشت. نام مادر جابر، “نسیبه” بود و دختر، عقبه بن عدی به شمار می آمد. کنیه جابر، در منابع به صورت‌ های گوناگون آمده است، اما از میان آن ها، کنیه ی ابوعبداللّه صحیح‌ تر دانسته شده است.

نخستین گزارش از زندگی جابر، حضور او با پدرش در بیعت عقبه دوم در سال سیزدهم بعثت می باشد. جابر به همراه پیامبر (ص) در ۱۹ غزوه شرکت کرد. جابر در برخی از سَریّه‌ ها نیز حضور داشته است و درباره آنها گزارش داده است.

خانواده و فرزندان جابر بن عبداللّه انصاری

جابر در سال سوم هجری و پیش از غزوه ذاتُ الرِقاع، با سُهَیمه، دختر مسعود بن اوس، ازدواج کرد. حاصل این ازدواج، به باور برخی از افراد، هشت فرزند بود! سه پسر که عبدالرحمن، محمد، حمید، محمود، عبدالله و عقیل نام داشتند؛ و دو دختر که میمونه و ام حبیب خوانده می شدند. به سبب نام پسرهایش، جابر را ابو عبدالرحمن و ابومحمد و گاه ابوعبداللّه می خواندند.

لازم به بیان است از وجود افرادی منتسب به جابر در آفریقا (در محدوده ی تونس امروزی) و بخارا گزارش‌ هایی در دست است! در ایران نیز عده‌ ای از نسل او هستند که مشهورترین آنان، شیخ مرتضی انصاری، فقیه و اصولی شیعه بود.

شخصیت جابر بن عبدالله انصاری

شخصیت والای جابر بن عبداللّه انصاری

در توصیف نهایی شخصیت وی بایستی گفت جابربن عبداللّه انصاری، کسی بود که هم اسلام او را پرورش داد و هم او موجب رشد و گسترش اسلام شد! او چنان به نشر روایات اهمیت می داد که در تمام کتب احادیث اسلامی، نام او به عنوان “ناقل حدیث” و “ناشر فرهنگ اهل بیت علیهم السلام” می درخشد. او در این میدان، گوی سبقت از همگنان ربود و چنان درخشید که وی را از “اصفیا” می دانند.

امام باقر علیه السلام فرمود درباره ی جابر می فرمایند:

از جابربن عبداللّه انصاری شنیدم که می گفت: از رسول خدا (ص) در مورد سلمان پرسیدم، فرمود: “سلمان دریای علم و معرفت است که نمی توان به آخر آن رسید. سلمان دارای علم گذشته و آینده است. خداوند دشمن دارد، کسی را که با سلمان دشمنی کند و دوست دارد آن را که با سلمان دوستی ورزد.”

عرض کردم درباره ی ابوذر غفاری، مقداد، و عمّار یاسر چه می فرمایی؟ حضرت پاسخ را تکرار کرد. از محضر رسول خدا (ص) بیرون آمدم تا این چهار تن (سلمان، ابوذر، مقداد، عمار یاسر) را دیدار کنم و به آن ها بشارت دهم. وقتی از حضور رسول خدا (ص) حرکت کردم، فرمود: «اِلَی یا جابِرُ وَ أَنْتَ مِنّا، أَبْغَضَ اللّهُ مَنْ أَبْغَضَک وَ أَحَبَّ مَنْ اَحَبَّک»

“ای جابر، تو از خاندان ما هستی، خداوند دشمن دارد آن را که با تو دشمنی ورزد و دوست دارد آن را که با تو دوستی کند.”

در انتها لازم به توضیح است که جابر بن عبداللّه انصاری، بعد از رحلت پیامبر (ص)، هیچگاه به راه دیگران نرفت و با کمال شهامت در خط راستین اسلام پابرجا ماند. جابر از افراد نادری است که فراز و نشیب ها، وی را نلغزاند.

ابو زبیر مکی درباره ی جابر این چنین می گوید:

جابر را دیدم بر عصایی تکیه داده است، از کوچه های مدینه عبور کرد، به محل اجتماع مردم مدینه آمد و گفت: «عَلِی خَیرُالْبَشَرِ فَمَنْ اَبی فَقَدْ کفَرْ، مَعاشِرَ الْاَبْصارِ اَدَّبُوا اَولادَکمْ عَلی حِبِّ عَلِی

علی علیه السلام بهترین انسان ها است؛ پس هرکس منکر این موضوع شود، راه کفر پیموده است. ای مردم مسلمان مدینه، فرزندان خود را بر اساس دوستی و عشق علی (ع) تربیت کنید. هرکس مانع از آن شد، بنگرید که مادرش چگونه او را زاده است (اصالت خانوادگی ندارد).

یا در جایی دیگر ابوزبیر درباره ی جابر این چنین می گوید: از جابر پرسیدم: علی (ع) چگونه شخصی بود؟

جابر ابروانش را که روی چشمانش افتاده بود، بالا زد و گفت: علی (ع) بهترین افراد بشر در روی زمین بود. در زمان رسول خدا (ص) هرگاه می خواستیم منافقان را بشناسیم، معیار ما ارتباط با علی (ع) بود. یعنی هر که با علی (ع) رابطه خوبی نداشت، منافق بود و هرکه روابط خوبی با حضرت داشت، مسلمان حقیقی بود.

وفات جابر بن عبدالله انصاری

وفات جابر بن عبداللّه انصاری

جابر در اواخر عمر نابینا شد و یک سال در شهر مکه زندگی کرد و سرانجام در شهر مدینه درگذشت. مِزّی، روایت‌ هایی درباره ی سال وفات جابر آورده است که هر یک تاریخ متفاوتی را، بین سال‌ های ۶۸ تا ۷۹، ذکر کرده‌ اند و در یک خبر، به نقل از جمعی از مورخان و محدّثان، از وفات جابر در سال ۷۸ و در ۹۴ سالگی سخن گفته و اشاره کرده است که اَبان بن عثمان، والی شهر مدینه، بر وی نماز گزارد.

با توجه به اینکه در زمان اقامت حَجّاج در شهر مدینه، جابر نیز در آنجا بوده است، اقوالی که مرگ او را بعد از سال ۷۴ قمری دانسته‌ اند، درست‌ تر به نظر می‌ رسد.

آیا جابر بن عبداللّه انصاری، یاور امام زمان (عج) است؟

بعضی از دانشمندان و سیره نویسان، تأویل معنای آیه «اِنّ الذی فَرَضَ عَلَیک الْقُرانَ لَرادُّک اِلی مَعادٍ» را به رجعت جابر با امام زمان، حضرت مهدی (عج) مربوط می دانند. شاید رسول خدا (ص) یا یکی از امامان علیهم السلام با خواندن آیه فوق به جابر بشارت داد که، هنگام ظهور حضرت مهدی (عج) زنده می شوی؛ از یاران نزدیک و مخلص آن حضرت خواهی بود و در تثبیت و گسترش حکومت جهانی آن حضرت نقش بسزایی بر عهده خواهی داشت!

آثار جابر بن عبداللّه انصاری

بد نیست بدانید احادیث مسند جابر، که از طریق منابع روایی اهل سنّت نقل شده است، به ۵۴۰ حدیث می‌ رسد که بخاری و مسلم در نقل ۵۸ حدیث آن اتفاق دارند. احمد بن حنبل روایات جابر را در مسند خود گرد آورده است. نسخه خطی مسند جابر بن عبداللّه، به روایت ابوعبدالرحمان عبداللّه بن احمد بن محمد بن حنبل، در خزانه الرباط (در مغرب) موجود است که احتمالاً همان روایات جابر در مسند احمد بن حنبل است! حسین واثقی نیز روایات جابر را از منابع روایی شیعه استخراج کرده و در کتاب خود، یعنی “جابربن عبداللّه الانصاری حیاته و مسنده”، به چاپ رسانده است.

مهم‌ ترین اثری که در منابع از او یاد شده، صحیفه جابر است. این صحیفه را، که نمونه‌ ای از کهن‌ ترین صورت‌ های تدوین حدیث است، سلیمان بن قیس یشکری گرد آوری کرده است اما به سبب درگذشت زودهنگام سلیمان، راویان دیگر بدون قرائت و شنیدن از متن صحیفه نقل کرده‌ اند. نسخه‌ ای از این صحیفه در مجموعه ی شهید علی پاشا در کتابخانه سلیمانیه شهر استانبول موجود است.

 

۰ ۰ آرا
امتیازدهی به مقاله

ایمیل برای اطلاع رسانی
بهم خبر بده
guest
0 نظرات
Inline Feedbacks
نمایش تمام کامنتها
دکمه بازگشت به بالا