آشنایی با متفورمین؛ داروی کاهش دهنده سطح قند خون
ترجمه: سمیرا فیض آبادی ، اختصاصی جدول یاب
متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت نوع۲ مورد استفاده قرار میگیرد. اگر در معرض خطر ابتلا به آن هستید استفاده از متفورمین به جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک می کند. متفورمین برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هم مورد استفاده قرار می گیرد، اگرچه به طور رسمی در این مورد تایید نشده است.
دیابت نوع دوم بیماری است که در آن بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمیکند و یا اگر تولید کند به درستی کار نمی کند و همین امر باعث افزایش سطح قند خون (هایپرگلیسمی) میشود. انسولین هورمونی است که به بدن کمک می کند تا قند اضافی خون را حذف کنید. این امر باعث کاهش سطح قند خون می شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک وضعیتی است که بر روی تخمدانها اثر می گذارد.
متفورمین با بهبود و کنترل انسولین، باعث کاهش سطح قند خون می شود. مواقعی که ورزش کردن و تغذیه به تنهایی برای درمان دیابت کافی نباشد، پزشکان متفورمین را برای کنترل دیابت تجویز میکنند. برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، متفورمین باعث کاهش میزان انسولین و قند خون می شود و همچنین می تواند تخمک گذاری را تحریک کند. داروی متفورمین هم به صورت قرص و هم به صورت شربت تجویز و مورد استفاده قرار میگیرد.
نکاتی که باید در مورد متفورمین بدانید
۱- عملکرد متفورمین به این صورت است که با کاهش میزان قند موجود در کبد، وارد خون میشود. همچنین باعث میشود بدن شما واکنش بهتری نسبت به انسولین داشته باشد. انسولین هورمونی است که سطح قند خون را کنترل میکند.
۲- بهتر است که از متفورمین همراه با یک وعده غذایی استفاده کنید تا از عوارض جانبی آن بکاهید.
۳- شایع ترین عوارض جانبی متفورمین، احساس ضعف و بیماری، اسهال، درد معده و بی میل شدن به غذا است.
۴- بر خلاف سایر داروهای دیابت، متفورمین باعث افزایش وزن نمی شود.
چه کسانی مجاز به استفاده از متفورمین هستند و چه کسانی مجاز نیستند؟
متفورمین برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱۰ سال تجویز می شود. استفاده از متفورمین برای برخی افراد مناسب نیست. قبل از شروع استفاده از این دارو اگر مشکلات زیر را دارید به پزشک خود اطلاع بدهید:
۱- واکنش آلرژیک به متفورمین یا داروهای دیگر در گذشته داشته اید
۲- دیابت کنترل نشده دارید
۳- مشکلات کلیوی و کبدی دارید
۴- عفونت شدید دارید
۵- به خاطر نارسایی قلبی تحت درمان هستید و یا اخیرا دچار حمله قلبی شدهاید
۶- در گردش خون دچار مشکل هستید یا مشکل تنفسی دارید
۷- مقدار زیادی مشروبات الکلی مصرف میکنید
ممکن است لازم باشد قبل از انجام عمل جراحی و آزمایش های پزشکی خاص، مصرف متفورمین را متوقف کنید. در صورت نیاز به پزشک خود بگویید:
آزمایشاتی مانند اشعه ایکس و اسکنی مانند تزریق رنگی که حاوی ید در خون شما میشود.
عملهای جراحی که نیاز به بیهوشی دارند.
نحوه و زمان استفاده از متفورمین:
بهتر است قرصهای متفورمین را همراه وعده غذایی مصرف کنید تا از عوارض جانبی آن کاسته شود. قرص متفورمین را همراه با یک لیوان آب قورت بدهید. هرگز آن را نجوید. حداکثر دوز روزانه ۲،۰۰۰ میلی گرم در روز (به عنوان مثال، قرص های ۴ x 500 میلی گرم) است. قرصهای متفورمین در دوزهای مختلف وجود دارند. دکتر شما به شما می گوید چند قرص برای یک روز مصرف کنید.
انواع متفورمین:
متفورمین به عنوان دو نوع قرص متفاوت در دسترس است: قرصهای استاندارد و قرصهایی با سرعت تاثیرگذاری پایینتر.
قرصهای استاندارد متفورمین به سرعت در بدن پخش میشوند. ممکن است لازم باشد چندین بار در روز بر اساس دوز قرصها، آنها را مصرف کنید.
دسته دوم قرصهای متفورمین که به آرامی در بدن پخش شده و تاثیر میگذارند و شما مجبور نیستید که غالب اوقات از آنها استفاده کنید. معمولا یک دوز از این قرص کافی است و شما باید در کنار وعده شام خود از آنها استفاده کنید.
پزشک یا داروساز شما نوع قرص متفورمینی که شما باید استفاده کنید و نحوه استفاده از آن را به شما توضیح خواهد داد. متفورمین به صورت مایع، شربت برای استفاده کودکان و افرادی که مشکل در بلع دارند در دسترس است.
افراط در مصرف متفورمین چه عوارضی دارد؟
مصرف بیش از اندازه از قرصهای متفورمین میتواند مشکلات جدیای برای سلامتی شما به دنبال داشته باشد و علائم آن به صورت شدید و به سرعت بروز میکند. این علائم عبارتند از:
معده درد
اسهال
تنفس سریع یا کم عمق
احساس سرما کردن
خواب آلودگیهای غیرمعمول
احساس ضعف و خستگی
عوارض جانبی استفاده از متفورمین:
همانند تمام داروهای دیگر، استفاده از متفورمین هم میتواند عوارض جانبی متفاوتی داشته باشد البته برای همه این مشکل پیش نمیآید.
رایجترین عوارض جانبی آن عبارتند از:
احساس تهوع
اسهال و استفراغ
درد معده
از دست دادن اشتها
طعم فلزی در دهان احساس کردن
استفاده از متفورمین در دوران باردارهی و شیردهی بلامانع است.
علائم هشدار دهنده اولیه کاهش قند خون عبارتند از:
- احساس گرسنگی کردن
- لرزش و ارتعاش
- عرق کردن
- گیجی و پریشانی
- عدم توانایی در تمرکز کردن
احتمال دارد در خواب، قند خونتان خیلی کاهش پیدا کند. درصورت بروز این اتفاق، هنگام بیدار شدن از خواب احساس خستگی و پریشانی خواهید داشت . عرق بسیاری کردهاید.
کاهش قند چه موقع اتفاق میافتد؟
انواع مختلف داروهای دیابت را زیاد استفاده میکنید.
وعدههای غذایی نامنظمی دارید یا اینکه وعده غذاییتان را حذف میکنید.
روزه می گیرید یا مدت طولانی از روز چیزی نمیخورید.
غذاهای سالم نمیخورید و مواد مغذی لازم به بدنتان نمیرسد.
افزایش فعالیتهای بدنی بدون افزایش میزان تغذیه برای جبران انرژی از دست رفته است.
استفاده از مشروبات الکلی خصوصا بعد از صرف غذا.
استفاده از دارو یا داروهای گیاهی دیگر در عین واحد.
دچار یک اختلال هورمونی، مانند کم کاری تیروئید هستید.
مشکل کلیوی یا کبدی دارید.