تحلیل شاخص های بورس امروز چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۹
جدول یاب به صورت شبانه روز قیمت بورس را رصد می کند. با ما با تغییرات لحظه ای قیمت بورس ایران و جهان را به صورت آنلاین همراه باشید.
شاخص کل بورس تهران در روز گذشته با ثبت رشد ۱۳۱۲۴ واحد (۲٫۴۶ درصد) در فاصله ۱٫۷ درصدی از سقف تاریخی خود قرار گرفت. حرکت پرشتاب قیمتها در بسیاری از سهمها و در پیش بودن مقاومت بسیار مهم شاخص کل از یک طرف هیجان خرید را بالا برده و از سوی دیگر محافظهکاران را به عرضه واداشتهاست. امری که برآیند آن را میتوان در شکسته شدن رکورد ارزش معاملات خرد بورس مشاهده کرد.
شاخص بورس در جریان معاملات امروز بازار سرمایه با ثبت رشد بیش از ۱۱ هزار واحدی از ارتفاع ۵۸۰ هزار واحد گذر کرد.
این در حالی است که تا به این لحظه بیش از ۵ میلیارد سهم و حق تقدم نیز به ارزشی بالغ بر ۴ هزار میلیارد توامن در ۸۸۸ هزار نوبت توسط معاملهگران دست به دست شده است.
بیشترین اثر مثبت بر صعود و رکوردشکنی شاخص بورس هم تا به این لحظه توسط شرکتهای سرمایهگذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، فولاد مبارکه اصفهان و صنایع پتروشیمی خلیج فارس رقم خورده است.
این گزارش میافزاید: در بازارهای فرابورس نیز تاکنون با ثبت دادوستد ۲ میلیارد ورقه به ارزش بیش از ۲۲۱۳میلیارد تومان در ۵۲۲هزار نوبت، شاخص فرابورس(آیفکس) ۱۴۹واحد رشد داشته و به ارتفاع ۷۵۳۲واحدی صعود کرده است.
چالش سهامداران خرد
در حالی به سقف قبلی شاخص کل نزدیک میشویم که بسیاری از سهمهای بزرگ در صنایع فلزات اساسی، کانه فلزی، شیمیایی و فرآوردههای نفتی اصلاح معنادار قیمتی را تجربه کردهاند و هماکنون در سطوح قیمتی بسیار پایینتر در حال نوسان هستند. آنچه از دل این مقایسه به دست میآید، عطش روزافزون سرمایهگذاران به سهام و نمادهای صنایع دیگر است. به بیان دیگر میتوان گفت که به استثنای ۴۰-۵۰ نماد بورسی، سایر نمادهای بازار در چهار روز ابتدایی سال با حجم بسیار زیاد خریداران خرد مواجه بودهاند و رشدهای قیمتی خوبی را پشت سر گذاشتهاند. برآیند مثبت تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بورس در اولین روزهای سال (۲۵۹۰ میلیارد تومان در چهار روز کاری) خبر از تداوم ورود پول به بستر بازار سهام میدهد. از طرفی پولهای جدید و نقدینگی حاصل از فروش سهمهای به اصطلاح نامطمئن به تقویت و تشدید صفهای خرید در سهام پرطرفدار بدل شدهاست. طی روزهای گذشته نسبت خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی به حجم معاملات بسیار بالا بودهاست. عدم عرضه صفهای خرید و فعالیت بیشتر حقوقیها با قدرت کمتر در جبهه فروش اصلیترین دلیل بروز چنین پدیدهای به شمار میآمد. اما در جریان داد و ستدهای روز گذشته علاوه بر عرضه پرحجم صفهای خرید در نمادهای کوچک و بزرگ از صنایع مختلف و رشد خیره کننده ارزش معاملات خرد، شاهد کاهش خالص تغییر مالکیت از سهامداران حقوقی به حقیقی بودیم. چنین تغییری نشان دهنده تشدید فروش از سوی سهامداران خرد است. از آنجایی که بازی اصلی در دست حقیقیهاست، حال این سوال مطرح میشود که با رقیق شدن صفهای خرید و عرضه پرحجم توسط سهامداران حقیقی در روز گذشته، باز هم برتری با تقاضا خواهد بود یا بازاروارد فاز اصلاحی میشود؟
بورس تهران روز گذشته نیز به حرکت در مسیر صعودی ادامه داد تا شاخص کل این بازار با ثبت ششمین رشد متوالی در مرز قله جدید ۵۷۴ هزار واحدی قرار گیرد. رشد پرشتاب شاخص کل سهام در حالی به ۶۵۹۵ واحد محدود شد که همچنان شاهد رقابت شدید میان بورسبازان به ویژه سهامداران خرد در سمت خرید هستیم. همین عطش بیپایان نیز سبب شده تا صعود سهام دنبالهدار شود. با وجود این مواردی مشاهده میشود که افزایش ریسکهای سرمایهگذاری در بازار سهام را نشانه رفته است و در صورت عدم توجه از سوی معاملهگران میتواند کام شیرین سهامداران را تلخ کند. ابهام در روند قیمتهای جهانی خاصه در بازار نفت و تحرکات سیاستگذار برای کنترل بیشتر مسیر پولهای ورودی به بازار از جمله ریسکهای سیستماتیک بهشمار میروند که بر لزوم احتیاط بیشتر تاکید دارند.
از طرفی، خبرهای مرتبط با عرضه اولیههای سهام به خصوص از طریق واگذاری قابل توجه سهام بنگاههای دولتی و همچنین کاهش معنادار نرخ سود در بازار بدهی نشاندهنده حرکت بازار سهام به سمت جغرافیای جدیدی است که بررسی جدیتری را از سوی فعالان بازار میطلبد.
شاخص کل بورس تهران، معاملات سال جاری را توفانی آغاز کرده و تداوم این روند در معاملات دیروز این بازار سبب شد تا رشد دماسنج اصلی بازار سهام در ۷ روز معاملاتی سپری شده از سال ۹۹ به حدود ۷۰ هزار واحد برسد و در عین حال سقفهای جدیدی در کارنامه تاریخی این بازار ثبت شود. در این میان به سبب حضور قدرتمند معاملهگران حقیقی، ارزش معاملات خرد سهام نیز در سال جاری به رکوردهای جدیدی دست یافت و عدد چشمگیر ۵۷۰۰ میلیارد تومان را نیز تجربه کرد. این روند در معاملات دیروز بورس تهران نیز تکرار شد و در مجموع در سهام بورسی و فرابورسی شاهد جابهجایی حدود ۸۳۰۰ میلیارد تومان نقدینگی میان معاملهگران بودیم. موضوعی که یکی از اصلیترین عوامل رشد قیمت سهام به شمار میرود. با این حال همانطور که به دفعات مورد تاکید قرار گرفته است عمق کم این بازار و ظرف کوچک آن برای سیل خروشان پولهای ورودی به تورم روزافزون قیمتها منجر شده است. با وجود این نشانههایی به چشم میخورد که بیتفاوتی به آنها میتواند پایان این بزم شیرین سهامداری را تلخ کند.
سرنوشت بازار نفت
پس از تجربه روزهای صعودی طی معاملات هفته گذشته بازار جهانی، امروز دوشنبه در حالی شاهد بازگشایی این بازار خواهیم بود که درپی شدت گرفتن بحث میان عربستان سعودی و روسیه بر سر اینکه کدام یک مقصر تشدید ریزش قیمتهای نفت هستند، اوپک و روسیه نشست اضطراری روز دوشنبه برای بحث درباره کاهش تولید را تا نهم آوریل به تعویق انداختند. این در حالی است که بهای نفت در دو روز پایانی هفته گذشته حدود ۴۰ درصد رشد کرد و خود دلیلی بر اوجگیری تقاضا برای سهام وابسته از جمله شرکتهای پالایشی شد. رشد قیمت نفت بر مبنای وعدههایی بود که ابتدا ترامپ و سپس پوتین برای کاهش عرضه نفت تا حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز داده بودند. از این رو با توجه به تعویق نشست اوپک در بسیاری از سهام وابسته به نفت ریسک افت قیمتهای جهانی با بازگشایی بازارها وجود دارد که باید به آن توجه شود.
تصمیم مقام ناظر برای کنترل پمپاژ پول
رسیدن ارزش معاملات به اوج تاریخی خود آن هم از ایام نیمه تعطیل نوروز سیگنال مهمی بود که نشان داد همچنان نقدینگی با قدرت در حال ورود به معاملات سهام است. شرایطی که به رشد حدود ۱۲ درصدی شاخص کل بورس تهران در ۷ روز معاملاتی سپری شده از سال ۹۹ انجامید. این مهم اما مقام ناظر را بر آن داشت تا با عملیاتی کردن اقدامات جدید، سعی در کنترل ورود پول به بازار سهام داشته باشد. در جدیدترین تصمیم مقام ناظر، سطح اعتبارات دریافتی سهامداران از ۴۵درصد به ۳۵درصد کاهش یافت که به نوعی هشداری تازه به سرمایهگذاران برای افزایش ریسک سرمایهگذاری باشد. به عبارتی دیگر مقام ناظر در بازارها هنگام بالا رفتن ریسک داراییها است که شروع به محدود کردن بدهیها میکند. هر چند بخشی از پولهای ورودی این روزهای بورس تهران به سرمایهگذاران تازهوارد بازمیگردد که به نوعی با دریافت اعتبار غریبهاند اما این مهم جایی اهمیت پیدا میکند که شاهد بهره بردن بسیاری از قدیمیهای بازار در دوران رونقهای پرشتاب از اعتبارات سنگین هستیم. از این رو نمیتوان این قانون را بیتاثیر دانست؛ اما اثرگذاری بلندمدت آن نیز بعید بهنظر میرسد.
بزرگ شدن ظرف بازار با عرضه سهام دولتی
در ادامه نامه وزیر اقتصاد برای واگذاری باقیمانده سهام دولت در شرکتهای بورسی و فرابورسی در صندوقهای قابل معامله (ETF)، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز اعلام کرد شورایعالی بورس بر اساس بودجه سال ۹۹ و اصل ۴۴، ساز و کار اجرایی واگذاری باقی مانده سهام دولتی شرکتهای بورسی و فرابورسی را تصویب و وزیر اقتصاد این مصوبه را دیروز (یکشنبه) به معاون اول رئیسجمهور تقدیم کرد. بر اساس این سازوکار تمامی سهام شرکتهای دولتی بورسی و فرابورسی در دو نوبت و با تخفیف ۲۰ تا ۲۵ درصدی به عموم مردم عرضه میشوند. اقدامی که میتواند راهکاری مناسب برای بهرهمندی از پولهای سرگردان در بازار سهام و کنترل رشد پرشتاب قیمتها باشد. این اقدام با اجرایی شدن بخش مهمی از نقدینگی موجود را جذب خواهد کرد که در نهایت به بزرگتر شدن ظرف بازار سهام میانجامد.
موج جدید عرضههای اولیه
یکی دیگر از عوامل احتیاط در بازار سهام، انتظار برای تشدید عرضههای اولیه در فروردین است. اخبار منتشر شده به احتمال چند عرضه اولیه سنگین در روزهای باقیمانده از فروردین اشاره دارد. در صورت نهایی شدن این عرضهها آن هم با تراکم بالا تا پایان فروردین، احتمال یک دوره استراحت کوتاهمدت در کلیت بازار سهام (نه تمامی نمادها) وجود دارد. البته باید توجه داشت نحوه احتمالی استراحت یا اصلاح مشخص نیست و حتی ممکن است که با قدرتنمایی هر چه بیشتر نقدینگی این دوره استراحت نیز رخ ندهد. با این حال لازم است معاملهگران عرضه اولیه سه شرکت بزرگ را که شائبهها از عرضه آنها پررنگ شده است مورد توجه قرار دهند.
کاهش نرخ سود در بازار بدهی
یکی از وقایعی که از ابتدای سال ۹۹ مشاهده شد کاهش محسوس نرخ سود اوراق دولتی موسوم به اخزا بود. به این ترتیب اوراقی که در روزهای پایانی سال گذشته با سود بالای ۲۰ درصد در حال معامله بودند، در سال جاری شاهد عقبنشینی نرخ بهره تا محدوده ۱۸ درصد هستند. این مهم هر چند چندان برای فعالان فعلی بورس تهران حائز اهمیت نیست اما افت نرخ سود «اخزا»ها بهدنبال افزایش قیمت این اوراق، به معنای افزایش خریداران آن است. این موضوع را به دو شکل میتوان تفسیر کرد. اول آنکه ممکن است سرمایهگذاران حقوقی که اصلیترین بازیگران بازار بدهی محسوب میشوند، بهدنبال افزایش ریسکهای اقتصادی و بازار سهام، دارایی خود را به سمت یک مامن امن که در اینجا همان اوراق دولتی است، منتقل کرده باشند. در نگاهی دیگر اما زمزمههای کاهش نرخ سود بانکی که البته روز گذشته از سوی بانک مرکزی تکذیب شد، میتواند عامل تعدیل نرخها در بازار بدهی باشد.
دلایل مهجوریت غولهای کالایی
در روزی که شاخص کل بورس تهران با رشد ۱/ ۱ درصدی همراه شد، شاخص کل هموزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، ۷/ ۱ درصد صعود کرد. موضوعی که نشان از سبقت کوچکترها در رشد قیمت سهام از بزرگان بازار داشت. کاهش اقبال به سهام گروههای بزرگتر که عمدتا شامل چهار گروه کالایی فلزات اساسی، کانههای فلزی، فرآوردههای نفتی و محصولات شیمیایی میشود، با نگاهی به صنایع برتر معاملات روز گذشته بورس تهران قابل مشاهده بود. به طوری که کامودیتیها (به غیر از گروه محصولات شیمیایی با توجه به ارزش معاملات «قرن» با افزایش عرضهها) بین ۵ صنعت با بیشترین ارزش دادوستدها نیز جای نگرفتند. برای توضیح دلایل این مهجوریت میتوان به چند عامل اشاره کرد؛ نگرانی از قیمتهای جهانی به ویژه با تعلیق نشست نفتی، وجود بازیگران بزرگ و در نتیجه عرضههای سنگینتر، تجربه سال گذشته بورسبازان از رشد قیمت کوچکترها (رشد ۴۳۷ درصدی شاخص هموزن در برابر رشد ۱۸۷ درصدی شاخص کل در سال ۹۸) از جمله دلایلی است که سبب شده این روزها شاهد کاهش اقبال به نمادهای کامودیتیمحور بازار سهام باشیم.
افزایش عرضهها در تداوم حضور خریداران
رشد ۶۵۹۵ واحدی شاخص سهام طی معاملات روز گذشته در حالی رقم خورد که بیش از ۷۵ درصد از نمادهای معامله شده در این بازار با افزایش ارزش همراه شدند. ۶۶ درصد از این سهام سبزپوش نیز روز گذشته شاهد صفهای خرید طولانی به ارزش ۱۳۳۲ میلیارد تومان بودند. اما نکته قابل توجه معاملات این روز، افزایش عرضهها بود. از این رو دیروز ۱۹ نماد معاملاتی شاهد صف فروشی به ارزش ۱۱۲ میلیارد تومان بودند. با این حال همچنان قدرت نقدینگی و تقاضا برای خرید سهام بر هر عامل دیگری چیره میشود. تقاضایی که یک وزنه سنگین آن معاملهگران خرد هستند. دیروز نیز بهدنبال شکسته شدن رکورد خالص خرید سهامداران حقیقی طی معاملات روز شنبه، شاهد جابهجایی ۳۸۲ میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی حقوقیها به سبد سهام معاملهگران خرد بازار بودیم.
چرا سامانه معاملات بورس دچار اختلال شد؟
عضو هیات مدیره بورس تهران با اشاره به دلایل بروز اختلال در سامانه معاملات بورس گفت: اگرچه رشد نمایی در معاملات بازار بورس بسیار بالا بوده، اما این سامانه به لحاظ فنی رشد نکرده است.
محمودرضا خواجه نصیری در گفتگو با خبرنگاران با اشاره به اعتراضات سهامداران نسبت به هسته معاملات و اشکالات فنی ایجاد شده در معاملات، گفت: مسائل فنی پیش روی سامانه معاملاتی در بورس به طور قطع وجود دارد و اختلالاتی که در عرصه معاملات ظرف هفتههای گذشته مشاهده شده، باید حتماً بررسی و اختلالات مرتبط با آن برطرف شود.
عضو هیأت مدیره بورس تهران افزود: آنچه که در بازار سرمایه رخ داده آن است که رشد معاملات به صورت نمایی به وقوع پیوسته و طبیعتاً وقتی این اتفاق رخ میدهد، ممکن است که سامانه از دسترس خارج گردد؛ این در حالی است که مشابه چنین اتفاقهایی، در سایر سامانهها نیز از جمله سامانه هدفمندی یارانهها یا برخی سیستمهای بانکی نیز وجود داشته است؛ این در حالی است که هر زمانی که رشد نمایی در سیستمهای معاملاتی رخ دهد، اگر ظرفیت فنی خوبی برای آن در نظر گرفته نشده باشد، سیستم کلپس جدی خواهد داشت و از دسترس خارج میشود؛ البته این موضوع در سامانه معاملاتی بورس رخ نداده و از دسترس خارج نشده است.
وی تصریح کرد: در بازار سرمایه، سیستم از دسترس خارج نشده و بروز برخی از اختلالات، ناشی از ورود نسل جدید و حجم بالایی از تراکنشهایی در سیستم است که طبیعتاً زمانی شناسایی میشوند که این اختلالات به وقوع بپیوندد؛ اما تا قبل از وقوع اختلالاتی مثل حجم سفارشهای حک شده در یک لحظه در سامانه، اختلال دیگری رخ نداده و اینکه سیستم معاملات توانسته با شرایطی که دارد، در زمان کوتاهی سامانه معاملات را بالا بیاورد و این سیستم دچار مشکل در حد تعطیلی روزانه نشود، کار فنی بزرگی است.
خواجه نصیری معتقد است که آنچه در روال همه سامانههای فنی رخ میدهد آن است که با رشد و توسعه مراجعات، سامانه هم باید توسعه یابد؛ در مورد بازاری مثل بازار سرمایه نیز، همزمان با توسعه بازار، باید سامانهها نیز ارتقا یابند؛ به گونهای که سیستم در خور شرایط جدید طراحی شده و از بروز اختلالاتی این چنینی جلوگیری شود؛ ولی رشد نمایی در معاملات در بازار بورس در دو سال اخیر، در کنار تحریمها و مسائلی از این دست، مانع از بروز رسانی سریع سامانه معاملاتی شده که این موضوع، کار پاسخگویی مناسب به رشد نمایی بازار سرمایه را کمی دشوار کرده است.
وی اظهار داشت: اگر سیستم معاملاتی بازار سرمایه ایران را با سیستمهای به روز دنیا مقایسه کنیم، شاید این سامانه دارای اشکالات زیادی باشد؛ ولی باید تمام مفروضاتی که در سامانه معاملاتی حاکم است را در نظر گرفته و بدانیم که بالا و فعال نگاه داشتن این سیستم به منظور جلوگیری از وقفههای طولانی مدت نیز، کار سادهای نیست و تاکنون هم از دیدگاه نگاه داشت این سیستم، زحمات زیادی کشیده شده است؛ ولی از دید ارتقا، باید گفت که این سیستم به اندازه کافی ارتقا نیافته که ناشی از محدودیتهای تحریمی است.
به گفته این کارشناس ارشد بازار سرمایه، در این رابطه باید تمام دست اندرکاران فنی در بازار سرمایه و در کل سیستمهای مرتبط با حوزه آی تی در وزارت اقتصاد و دولت، در این زمینه بررسی کنند که چطور باید علیرغم همه محدودیتها به سمت ارتقای سیستم حرکت کنیم؛ چراکه ارتقای سامانه معاملات با توجه به محدود بودن تعداد سرویس دهنده آنها در دنیا و نظر به اینکه دانش عامی نیست و دانش فنی آن در اختیار چند شرکت محدود در دنیا قرار دارد، اراده خیلی قوی و همکاری تمامی ارکان را نیاز دارد؛ ولی امروز با توجه به حجم زیاد مردم در بازار سرمایه و تأثیر بازار سرمایه در اقتصاد کشور، این کار باید در اولویت قرار بگیرد و این اقدام از عهده سازمان بورس به تنهایی خارج است.
وی با بیان اینکه تلاشهایی در این رابطه شروع شده و مقرراتی نیز تعیین شده است، گفت: این مقررات تلاش دارد تا تعداد لاتها (واحد اندازه گیری حجم معاملات) و بستههای معاملاتی را کاهش دهد تا حجم تراکنشها را مدیریت نماید که این کار، بیشتر جنبه نگهداری دارد؛ ولی بحث ارتقا و افزایش امکان تراکنشها در هر ثانیه، نیاز به زیرساختهای گستردهتری دارد که به نظر میرسد که باید با همت ملی محقق شود.
خواجه نصیری خاطرنشان کرد: اگرچه ضریب نفوذ بازار سرمایه در کشورهای توسعه یافته، بیشتر از ایران است؛ ولی با توجه به اینکه رشد حجم تراکنشها به صورت نمایی همچون ایران نیست، به نظر میرسد که هدایت باید به صورت سرمایه گذاری غیرمستقیم صورت گیرد.