در طول فرآیند نفس کشیدن آدمی، چه اتفاقاتی می افتد؟
جدول یاب ، محمد سیمری : همه ی شما می دانید که انسان بایستی نفس بکشد و عمل تنفس هم بدون اراده صورت می گیرد. ولی احتمالا پاسخ این مطلب را نمی دانید که چرا همه ی موجودات زنده، اعم از گیاهان و حیوانات بایستی نفس بکشند! جواب، این سوال بسیار آسان است. شما نفس می کشید، تا مقداری اکسیژن از راه هوا فرو برید، زیرا اکسیژن است که ادامه ی زندگی را برای موجودات زنده امکان پذیر ساخته است.
همه ی ما می دانیم که وقتی هوا وارد سینه ی خود می سازیم، دوباره آن را بیرون می دهیم. لیکن، به طور کلی ماهیت هوای بازدم با هوای اولیه، متفاوت است. و علت این اتفاق آن است که هوا هنگام عبور از درون بدن آدمی، اکسیژن خود را از دست می دهد و به جای آن گاز کربنیک و آب می گیرد.
در طبیعت همیشه اکسیژن فراوانی برای تنفس ما وجود دارد. مقدار اکسیژن و گاز کربنیک موجود در فضا هیچ وقت تغییر نمی کند و علت آن نیز این است که گاز کربنیکی که ما توسط هوای بازدم از بدن خود خارج می سازیم، توسط برگ سبز گیاهان جذب می گردد و در عوض گاز اکسیژن که مورد نیاز بدن آدمی است، پس می دهد.
عمل تنفس بر دو بخش است؛ بخش بیرونی و بخش درونی.
هنگامی که ما صحبت از تنفس می کنیم، منظورمان همان عمل بیرونی است و این امر عبارت است از عمل دم و بازدم. عمل دم، عملی است که ما توسط آن از راه دهان یا بینی یا از هر دو راه، هوا را می بلعیم و بازدهم عملی است که هوا را از همان دو راه بیرون می دهیم. البته هوایی که داخل ریه های ما می گردد، یک پنجم اکسیژن آن با همان مقدار گاز کربنیک مبادله می گردد.
تنفس بخش درونی درست بر عکس عمل تنفس بخش خارجی است! در این بخش اکسیژنی که از هوا گرفته می شود، توسط گلبول های قرمز خود از راه ریه ها به تمام اعضای بدن می رسند، و باعث سوخت و ساز مواد غذایی می گردد تا برای مصارف سایر اعضای بدن آدمی آماده باشد.
خون مواد زاید غذایی از جمله آب و گاز کربنیک جدا نموده و دوباره آن را به ناحیه ی ریه باز می گرداند تا همراه عمل بازدم از آن جا خارج گردد. با توجه به عمل دم و بازدم، یعنی تبدیل اکسیژن به گاز کربنیک که این عمل در ریه ها صورت می گیرد، ناچار به سطح بسیار گسترده و وسیعی نیازمند است! در حقیقت، سطح ریه ها هم برای این عمل بسیار مناسب است. زیرا سطح ریه های یک شخص بالغ در حدود ۳۸۸۰۰ سانتی متر مربع وسعت دارد و این مقدار مساحت خیلی بیش از سطح بام یک خانه ی متوسط می باشد!
البته بایستی بدانیم که قسمت عمده ی این سطح گسترده به عنوان ذخیره ای می باشد و بسیار هم ضروری می باشد. یعنی، هنگام کار کردن یا دویدن که بدن ۸ الی ۱۰ بار بیش از مواقع استراحت به اکسیژن نیاز دارد، این سطح گسترده، به کار می افتد و کار خود را شروع می کند. زیرا احتیاج بدن آدمی به اکسیژن افزایش یافته و شخص ناگزیر است که تندتر نفس بکشد.
انواع جانوران، به تناسب بدن خود به اکسیژن نیاز دارند. برای مثال یک کودک نوزاد در هر ثانیه یک بار نفس می کشد، ولی چون به سن ۱۵ سالگی برسد، در هر دقیقه بیست بار نفس می کشد. فیل در هر دقیقه ده بار نفس می کشد و سگ در هر دقیقه ۲۵ بار عمل دم و بازدم را انجام می دهد.
