مجسمه ابوالهول ، مجسمه چه کسی است؟
بسیاری از مصر شناسان معتقد هستند که مجسمه ابوالهول شبیه به پادشاه خافرا می باشد. بعضی دیگر هم معتقد هستند دجادفرا برادر بزرگتر خافرا مجسمه ابوالهول را برای احترام به پدرشان خوفو بنا نهاد.
بر این اساس زمان ساخت مجسمه چیزی بین ۲۵۵۰ سال قبل از میلاد و ۲۴۵۰ سال قبل از میلاد تخمین زده میشود البته باید در نظر داشت که انتصاب مجسمه ابوالهول به خافرا کاملآ تصادفی و مبهم و بدون دلیل و مدرک هست.
رابرت اسچاچ زمین شناس معتقد هست که زمان ساخت این مجسمه باید بسیار قدیمی تر از آن چیزی باشد که ما در تحقیقات سال ۱۹۹۰ تخمین زدیم . اسچاچ بر اساس یافته های بر روی بدن مجسمه و همین طور آب راه های کنار مجسمه که مربوط به تاثیرات آب و هوای است می گوید که این آثار بر اثر فرسایش های تدریخی آب در طول زمان های بسیار دور است آخرین دوره بارندگی در مصر به ۴۰۰۰ سال یا ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد ، اسچاچ معتقد هست اثرات فرسایشی آب بر روی بدن مجسمه حداقل مربوط به ۵۰۰۰ سال تا ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح هست چیزی حدود ۲۰۰۰ سال قبل از زمان ساخت هرم ها و همچنین ۱۵۰۰ سال قبل از اینکه تمدن مصر شروع شود ! آقای ریدر معتقد هست که این مجسمه باید صدها سال قبل از آن چیزی که ما فرض می کنیم ساخته شده باشد.
اسکاچ میگوید: « تغییرات زیادی در فرم صورت و اجزای آن پیدا کردم که فقط بارش شدید باران و شرهّی آب میتواند چنین تأثیری برجای بگذارد. »
اسرارآمیز بودن ابوالهول احتمالاً در ارتباط با تعهد و ادای سوگند هنرمندان و خالقین اساطیر است که بر اساس آن موظف به حفظ اسرار و رموز عقاید و اندیشههای فرهنگی و عرفانی آثار خود بودهاند. این موجود افسانهای بیش از هر پدیده دیگری در ادبیات و فرهنگ، اقتدار اسطورهای خود را تثبیت نموده و به نماد اعلی و عمیق علم و دانائی و همچنین نمودی از هلاک و نیستی شهرت یافته است.
آن چیزی که اغلبمان با نام “مجسمه ابوالهول” میشناسیم، در حقیقت نمونه شاخصی از مجموعه بسیار زیاد این نوع مجسمه در مصر است که از دوران باستان به جا مانده؛ نمونهای با ۱۷ متر ارتفاع و ۳۹ متر طول که تقریبا بی همتاست.
ابوالهول (به لاتین Sphinx) نام غول افسانههای مصر باستان است که از ترکیب پیکر شیر و سر انسان تشکیل شده است؛ مجسمهای که گاه به بال پرندگانی چون عقاب هم مزین میشده و در مواردی کله گربه یا حیوانی شبیه به آن برایش تراشیده میشده است و برخی آن را مظهر آفتاب لقب دادهاند و بسیاری هم به کارکرد محافظتی آن از دید گذشتگان اشاره کردهاند.
از نمونههای مشابه این مجسمه ها در کشورمان میتوان به شیردالها، هما و … اشاره کرد که که چند نمونه از آنها در تخت جمشید به چشم میخورند. بسیاری از مورخان ریشه این سبک مجسمه سازی را مرتبط با تمدن بینالنهرین خوانده و فراوانی انواع آن در محدوده یونان، ایران و مصر را در همین راستا ارزیابی کردهاند. این در حالی است که شواهدی مانند قدمت کمتر نمونههای مشابه در آسیای شرقی هم موید این نظریه است.
اما شهرت ابوالهول فارغ از جثه بزرگش شاید بیشتر به این دلیل باشد که در کنار اهرام بزرگ به جای مانده از مصر باستان قرار گرفته و به نگهبانی شباهت یافته که در حال مراقبت از یکی از بزرگترین میراث تاریخی جهان است؛ این مجسمه غول پیکر در کنار دومین هرم بزرگ (با نام خِفرع) از مجموعه اهرام جیزه در حاشیه شمالی شهر امروزی قاهره قرار گرفته است.
شاید خالی از لطف نباشد که به روایت تصویر سری بزنیم به مجسمهای که نگهبان تنها بازمانده عجایب هفتگانه جهان (هرم بزرگ خوفو) و همزادهایش است.