پسوندهای فعال در زبان فارسی کدام است؟

در زبان فارسی ، پسوندهای فعال بسیاری وجود دارد؛ با ما همراه باشید.

“-آسا”: امروزه پسوند صفت ساز شباهت است مانند: برق آسا یعنی مانند برق.

“- آگین و گین”: پسوند صفت ساز برای آلودگی و آغشتگی و تزیین و اختلاط است؛ مثل: خشمگین و دردآگین؛ یعنی خشم آلود و درد آلود.

دستور زبان فارسی

“- اً(تنوین)”: پسوند قید ساز است در کلمات عربی مانند”جسماً، روحاً، محترماً، اولاً.

“-ان” فاعلی که به ریشه مضارع می چسبد و صفت فاعلی می سازد؛ مثل: نادان.

“-ان” مصدری و آداب و رسوم مانند: آب بندان، عقدکنان، گلریزان، بله بران که در واقع نوعی “ان” فاعلی است ولی در این موارد برای ساختن اسم به کار میرود نه صفت.

“-انه” مشابهت و نسبت: مانند عاقلانه و محترمانه که در این حال پسوند قید ساز است و به طور فعال صفت را بدل به قید می کند. گاهی این پسوند، اسم را بدل به اسم یا صفت می نماید ولی در این صورت چندان فعال نیست؛ مانند: صبحانه، عصرانه، شاگردانه.

“- بان” پسوند صفت ساز محافظت و نگهبانیست مانند: باغبان و شهربان یعنی محافظ باغ و نگهبان شهر.

“- چه”: پسوند اسم ساز تصغیر و کوچک سازی در زبان فارسی است مانند: باغچه، زاغچه، کتابچه، دفترچه یعنب باغ کوچک و زاغ کوچک و…

“- چی”: پسوند ترکی تبار فاعلی صفت ساز است مانند: درشکه چی و کودتاچی.

“- دان”: پسوند اسم سازیست که بر ظرف و محل نگهداری اشیاء دلالت دارد مانند: نمکدان

“-زار”: این پسوند نیز برای ساختن اسم مکان به کار می رود که بر کثرت هم دلالت می کند مانند: گلزار و لاله زار به معنی جای گل و محل لاله.

“- سان”: در قدیم اسم مستقل بوده است به معنی عادت و خوی، ولی امروز پسوند صفت ساز مشابهت است مانند: لاله سان و پروانه سان به معنی شبیه لاله و مانند پروانه.

“- ستان”: که پسوند اسم ساز مکانست مانند:گلستان و دبیرستان به معنای جای گل و مکان نوشتن.

“- فام”: پسوند صفت ساز رنگ و مشابهت است؛ مثل: نقره فام و سپید فام به معنی نقره گون و به رنگ سپید.

” –َ ک”: پسوند اسم ساز تصغیر و گوچک سازی و ترحم و ظرافت است مانند: طفلک به معنی طفل قابل ترحم و کلاهک به معنی کلاه کوچک.

“- کار”: پسوند یا شبه پسوند فاعلی و مبالغه و شغل است؛ نظیر ستمکار و خطاکار و جوشکار که ستمکار معنی فاعلی و مبالغه دارد به معنی ستم کننده و ستمگر و جوشکار جنبه فاعلی و شغلی دارد یعنی کسی که شغل او جوشکاری است.

“- که و یکه”: در لهجه عامیانه مردم تهران پسوند معرفه و تحقیر است مانند: مردکه، زنیکه.

“-َ کی”: در زبان عامیانه: پسوندیست که صفت و قید چگونگی می سازد؛ مانند:زورکی و پس پسکی.

“- گان توزیع”: پسوندیست که صفت و قید توزیعی را در زبان فارسی می سازد مانند: دهگان و پانصدگان. یعنی ده ده و پانصد و پانصد.

“- گانه”: پسوند صفت ساز نسبت است مثل: دهگانه و دوگانه و یگانه.

“- کار”: پسوند یا شبه پسوند فاعلی و مبالغه و شغل است؛ نظیر ستمکار و خطاکار و جوشکار که ستمکار معنی فاعلی و مبالغه دارد به معنی ستم کننده و ستمگر و جوشکار جنبه فاعلی و شغلی دارد یعنی کسی که شغل او جوشکاری است.

“- گر”: پسوند بسیار فعال صفت ساز است که بر مبالغه و شغل دلالت می کند مانند: کارگر و ستمگر و آهنگر.

“- گری”: پسوند مرکب اسم ساز است که بر عقیده و خط مشی دلالت دارد؛ مانند: صوفیگری و دیوانه گری.

“- گون و گونه”: پسوند صفت ساز مشابهت است، مثل: نیلگون و شعر گونه.

“- مند”: پسوند صفت ساز دارندگی است مانند: ثروتمند و سعادتمند.

“- ُم” و “-ُمین”: پسوند عددساز است که هر دو صفت عددی ترتیبی می سازند؛ نظیر: سوم و سومین.

“-َن”: مصدری که پسوند مصدرساز است. مثال: ساختن و شنیدن.

“- ناک”: پسوند صفت ساز آلودگی و دارندگی است؛ مثل خشمناک و دردناک و آتشناک.

“-َنده”: پسوند صفت ساز فاعلی ست مانند: راننده و خواننده.

“- وار”: پسوند صفت ساز و قیدساز مشابهت است که هم به آخر اسم ملحق می شود؛ مانند: حباب وار و هم به آخر صفت؛ چون: دیوانه وار و عاجزوار.

“- واره”: پسوند اسم ساز مشابهت و مانندگیست مثل شعرواره، فلزواره، ماهواره و جشنواره.

“- ور”: پسوند صفت ساز دارندگی و فاعلیست مانند: دانشور، سرور، دستور و گنجور.

“-وش”: پسوند صفت ساز مشابهت در زبان فارسی است؛ نظیر مهوش و پریوش.

“- ه” نسبت: پسوند اسم ساز است؛ مانند: هفته و نیمه و هزاره.

“- ه” صفت گذشته: مانند: رفته، گسسته، گشته، دیده که پسوندی صفت ساز است.

“- ه” مصدری: در زبان عامیانه مانند: لب گزه، ترتره که اسم مصدر می سازد.

“- ه” معرفه: پسوند اسم ساز معرفه است در همان زبان مانند: دختره، خوشگله.

“- ه” زمانی و مقدار: پسوندی صفت ساز است مانند: “دو مرده” و ” یک روزه”.

“- ی” صفت ساز (“ی” نسبت): مانند کبابی، متابی، جنگی.

“- ی” مصدری ( “ی” اسم ساز): مانند سیاهی، زیبایی.

“- ی” نفی جنس: مانند: “کسی نیامد” که پسوندی اسم ساز است.

“- ین” نسبت: مانند: سیمین و رنگین که پسوند صفت ساز است.

۰ ۰ آرا
امتیازدهی به مقاله

ایمیل برای اطلاع رسانی
بهم خبر بده
guest
0 نظرات
Inline Feedbacks
نمایش تمام کامنتها
دکمه بازگشت به بالا