خواص ذکر دعای تحویل سال / ترجمه و تفسیر دعای یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ

هر ساله هنگام لحظه تحویل سال دعایی سفارش شده که به صورت جمعی خوانده می شود درباره خواص ذکر دعای تحویل سال و همچنین ترجمه و تفسیر این دعا در این مطلب بیشتر صحبت خواهیم کرد .

زمانی که لحظه تحویل سال فرا میرسد یکی از سنت های ما این است که دعای تحویل سال یعنی دعای معروف «یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الا أحسن الحال» را بخوانیم .

در قرآن آیه برای تحویل سال نازل نشده است؛ ولی با درنگ در روایات به دست می‌آید که «نوروز» سمبل تحول و تغییر است. پس دعای تحویل سال از کجا آمده؟

دعای یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ در کدام سوره است ؟

در کتاب‌های مشهور ادعیه همچون «اقبال الا‌عمال» سید‌ابن‌طاووس و «مصباح المتهجد» شیخ طوسی اشاره‌‌ای به دعای تحویل سال نگردیده و این نشان می‌دهد چه در منابع اهل سنت و چه در منابع تشیع، سند روایی مورد اعتماد برای آن موجود نیست.

اما علامه محمد باقر مجلسی(۱۰۳۷-۱۱۱ه.ق) در کتاب «زادالمعاد» در خصوص این دعا گزارش می‌کند که در کتب غیر مشهورهگ روایت کرده‌اند که در وقت تحویل سال این دعا را بسیار بخوانید: یا مقلب‌القلوب والابصار یا مدبر اللیل والنهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال، بعضی ذکر کرده‌اند، این دعا ۳۶۶ مرتبه گفته شود.

بنابراین با توجه به این گزارش، دعای تحویل سال در دوره صفویه مرسوم و معمول بوده است.

عبارت «مقلب القلوب و الابصار» با این مفهوم در قرآن سابقه ندارد و منظور از عبارت « … یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار » نیز که یک بار در قرآن سوره نور آیه ۳۷ آمده ، منظور روز قیامت است و ارتباط مستقیمی به تحویل سال ندارد؛ البته در بعضی متون دینی دگرگونی طبیعت در فصول سال و زنده شدن طبیعت را به قیامت تشبیه کرده اند.

عبارت «یا مقلب القلوب و الابصار» در برخی احادیث که در مورد اذکار نوافل است آمده است، از جمله در کتاب إعلام الورى بأعلام الهدی شیخ طبرسی ، (ص ۴۳۲)، با عبارت «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِک.» و نیز در مصباح المتهجد شیخ طوسی، (ص ۱۳۲) در روایتی که مرحوم صدوق در « کمال الدین » (ص ۳۵۳) از قول امام صادق علیه السلام آورده است.

خواص ذکر دعای تحویل سال

خواص ذکر یا مقلب القلوب والابصار در هنگام تحویل سال : هر کس در روز چهار شنبه شروع کند تا ده روز که آخر آن جمعه باشد و هر روز صد بار با حضور قلب و طهارت بدن این دعا را بخواند حاجتش برآورده شود.

(( بسم الله الرحمن الرحیم ، یا مُفَتِّحَ الاَبواب و یا مُقَلِّبً القُلوبِ و الاَبصارِ و یا دلیلَ المُتَحَیِّرینَ و یا غیاثَ المُستَغیثین ، تَوَکَّلتُ عَلَیکَ یا رَبِّ وَاقضِ حاجَتی و اکفِ مُهِمّی ، و لا حولَ و لا قُوَّهَ اِلّا بِاللهِ العَلیِ العَظیم ، و صلی الله علی محمد و آل محمد و آلِهِ اَجمَعین ))

متن دعای تحویل سال

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

ترجمه و معنی فارسی دعای تحویل سال

یا مُقلّبَ القلوبِ و الأبصار

ای دگرگون کننده ی قلب ها و چشم ها
Oh reformer of hearts and minds

یا مُدبِّرَ اللیلِ و النَّهار

ای گرداننده و تنظیم کننده ی روزها و شبها
Director of day and night

یا مُحوِّلَ الحَولِ و الأحوال

ای تغییر دهنده ی حال انسان و طبیعت
and transformer of conditions

حوِّل حالَنا إلى أحسنِ الحال

حال ما را به بهترین حال دگرگون فرما
Change ours to the best in accordance with your will

تفسیر دعای تحویل سال نو

برای درک بیشتر این دعا تفسیر و معنی آن را در ادامه برای شما آماده کردیم.

معنی و تفسیر دعای تحویل سال

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

ای تغییر دهنده دلها و دیده‏ ها * ای مدبر شب و روز * ای گرداننده سال و حالت ها * بگردان حال ما را به نیکوترین حال.

«یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ»

قلب و بصیرت قلبی، از مؤلفه های مهم معنوی در مسیر کمال انسان است که در قرآن کریم و روایات ناب اسلامی تأکید بسیاری بر آن شده است. قلب سرچشمه تمامی جوشش های و خیزش های وجود آدمی است.

«یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ»

انسان، به تصریح قرآنی «إنی جاعل فی الارض خلیفه»، جانشین خدا بر روی زمین است و این شایستگی را دارد که مرآت تمام نمای ربوبی و مجلای ظهور و بروز اسما و صفات الهی شود.

یکی از اسمای حق تعالی «مدبّر» است که پروردگار عالمیان به وسیله آن، به تدبیر روز و شب یا تدبیر نظام زمین و آسمان و به طور کلی، نظام خلقت می پردازد. انسان نیز باید خویشتن را متخلق به اخلاق الهی نماید و تدبیرگر روز و شب خویش باشد.

«یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ»

«حَول» در دعای عید نوروز، به معنای «سال» است و «احوال» جمع حال، به معنای طبیعت و ضمیر یا تغییر و دگرگونی وضعیت انسان است.

از این رو، خداوند تغییر دهنده سال و یا دگرگون کننده طبیعت مربوط به مخلوقات است و این صیرورت و تحول در مسیر رشد و کمال موجودات، لازمه امر زندگی و حیات است.

در این دعای شریف از درگاه ربوبی می خواهیم که طبیعت وجود ما را به بهترین و نیکوترین طبیعت ها تبدیل کند و این تغییر باطنی یا ظاهری وجودی ما را همسو با تغییر و دگرگونی طبیعت ظاهری، در مسیر شکوفایی و بالندگی قرار دهد.

یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال .

عید از عود گرفته شده و در لغت به معنای بازگشتن است . دگرگونی سال جدید و بازگشت بهار نو و نوروز، عیدهایی چون عید فطر را تداعی می کند .

مسلمان روزه دار پس از یک ماه عبادت روزی را که غبار از فطرت توحیدی اش زدوده شده به فطرت توحید بازگشته است، عید می گیرد .

البته مراتب این بازگشت در افراد گوناگون فرق می کند . دعای تحویل سال هم با جملاتی کوتاه همین مسیر را پیش پای انسان می گشاید .

مقلب القلوب و الابصار پروردگار است که قلب ها را به سمت کمال دگرگون می سازد و چشم ها را به سوی خود می دوزد . قلب ها چون کرات دگرگون می شوند، ولی پس از دگرگونی، باید استواری یابند;

زیرا در ادعیه وارد شده است:«و ثبت قلوبنا علی دینک قلب های ما را بر دین خود ثابت بدار .» اگر قلوب دگرگون شدند و سپس بر دین الاهی استوار گردیدند، ابصار نیز چنین می شوند ; زیرا ابصار فرمانبردار قلوبند . شاید از این رو اول قلوب و سپس ابصار ذکر شده است .

«یا مدبر اللیل و نهار» لیل و نهار نماد ظلمت و نورند . اگر او شب و روز را تدبیر می کند، ظلمت و نور را هم می آفریند . پس فقط او می تواند چنان تدبیر کند که پرده ظلمت از روی دل کنار رود و نور معرفتش بر آینه قلب بتابد .

در آیه دویست و پنجاه و هفتم سوره بقره می فرماید:

«الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور و . . . ; خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند; آن ها را از ظلمت ها به سوی نور بیرون می برد .» محول سال و حال او است .

نماز مخصوص لحظه تحویل سال

مهمترین سندی که بر نکوداشت نوروز دلالت دارد، روایت معلّی بن خُنَیس از امام صادق ـ علیه السلام ـ است که در پرتو آن کلام نورانی علاوه بر آداب خاصی که برشمرده شده است.

نماز نافله مخصوصی نیز تعلیم شده است و آن بدین مضمون است که:

«… پس زمانی که از نمازهای ظهر و عصر و نوافل فارغ شدی، بعد از آن، چهار رکعت نماز به جا آور یعنی هر دو رکعت به یک سلام و در رکعت اول، بعد از حمد، ده مرتبه سوره «انا انزلناه فی لیله القدر» را بخوان و در رکعت دوم، بعد از حمد، ده مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون» و در رکعت سوم، بعد از حمد، ده مرتبه سوره «قل هو الله احد» و در رکعت چهارم، بعد از حمد، ده مرتبه سوره های «قل اعوذ برب الناس» و «قل اعوذ برب الفلق» و بعد از نماز به سجده شکر برو و دعا بخوان.

امام خمینی (ره) در این زمینه می فرماید:

«… از آداب امروز (عید نوروز) روزه گرفتن است، از آداب امروز دعا کردن است، نماز خواندن است، و این به ما می فهماند که اگر ملّتی بخواهد به راه راست برود و بخواهد استقلال خودش را، آزادی خودش را حفظ کند، باید در عیدش و غیرعیدش تذکر داشته باشد… به یاد خدا باشد، برای خدا باشد.

بیشتر بخوانید :

آیا دعای تحویل سال آیه قرآن است؟