نام آثار شهاب‌ الدین یحیی سهروردی در حل جدول

۰ 1,204 زمان تقریبی مطالعه 4 دقیقه

جدول یاب ، محمد سیمری : شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی ، ملقب به شهاب‌ الدین، شیخ اشراق، شیخ مقتول و همچنین شیخ شهید (۵۴۹–۵۸۷ ق / ۱۱۵۴–۱۱۹۱ م) فیلسوف نامدار ایرانی اهل شهر سهرورد در شهرستان خدابنده استان زنجان است.

فهرست کامل آثار فارسی و عربی شهاب الدین یحیی سهروردی با استفاده از فهرست شهرزوری و مقایسه آن با فهرست (ریتر) در دائره المعارف اسلامیه به شرح زیر آمده‌ است:

المشارع و المطارحات، در منطق، طبیعیات، الهیات.
التلویحات.
حکمه الاشراق، در دو بخش. بخش نخست، در سه مقاله در منطق، بخش دوم در الهیات در پنج مقاله. (این کتاب مهم‌ ترین تألیف سهروردی است و مذهب و مسلک فلسفی او را به‌ خوبی روشن می‌ نماید).
اللمحات، کتاب مختصر و کوچکی در سه فن از حکمت، یعنی: طبیعیات، الهیات و منطق.
الالواح المعادیه، در دانشهای حکمت و اصطلاحات فلسفه.
الهیاکل النوریه، یا هیاکل النور. این کتاب مشتمل بر آراء و نظریه‌ های فلسفی است، بر مسلک و ذوق اشراقی. سهروردی نخست آن را به زبان عربی نگاشته و سپس خود آن را به پارسی ترجمه کرده‌ است.
المقاومات، رساله مختصری است که سهروردی خود آن را به منزله ذیل یا ملحقات التلویحات قرار داده‌است.
الرمز المومی (رمز مومی) هیچ‌یک از نویسندگانی که آثار و تألیف‌ های سهروردی را یاد کرده‌اند، از این کتاب نامی نبرده‌اند، جز شهروزی که آن را در فهرست سهروردی آورده‌است.
المبدء و المعاد. این کتاب به زبان پارسی است، و کسی جز شهرزوری از آن یاد نکرده‌ است.
بستان القلوب، کتاب مختصری است در حکمت، سهروردی آن را برای گروهی از یاران و پیروان مکتب خود به زبان پارسی در اصفهان نگاشته‌ است.
طوراق الانوار، این کتاب را شهرزوری یاد کرده، ولی ریتر از آن نام نبرده‌ است.
التنقیحات فی الاصول، این کتاب در فهرست شهرزوری آمده ولی ریتر از قلم انداخته‌است.
کلمهالتصوف. شهرزوری این کتاب را با این نام در فهرست خود آورده، و ریتر آن را بنام (مقامات الصوفیه) یاد کرده‌ است.
البارقات الالهیه، شهرزوری این را در فهرست خود آورده و ریتر از آن نام نبرده‌ است.
النفحات المساویه، شهرزوری در فهرست خود یاد کرده و ریتر نام آن را نیاورده است.
لوامع الانوار.
الرقم القدسی.
اعتقاد الحکما.
کتاب الصبر. نام این چهار کتاب اخیر در فهرست شهرزوری آمده و در فهرست ریتر دیده نمی‌ شود.
رساله العشق، شهرزوری این کتاب را بدین نام آورده‌است، ولی ریتر آن را بنام «مونس العشاق» یاد کرده‌ است. این کتاب به زبان فارسی است.
رساله در حاله طفولیت، این رساله به زبان فارسی است. شهرزوری آن را یاد کرده و ریتر آن را نیاورده‌است.
رساله روزی با جماعت صوفیان، این رساله نیز به زبان پارسی است. در فهرست شهرزوری آمده و از ریتر دیده نمی‌ شود.
رساله عقل، این نیز به زبان پارسی است، در فهرست شهرزوری آمده، و در فهرست ریتر دیده نمی‌ شود.
شرح رساله «آواز پر جبرئیل» این رساله هم به زبان پارسی است.
رساله پرتو نامه، مختصری در حکمت به زبان پارسی است، سهروردی در آن به شرح بعضی اصطلاحات فلسفی پرداخته‌ است.
رساله لغت موران، داستان‌هایی است، رمزی که سهروردی آن را به زبان پارسی نگاشته‌ است.
رساله غربهالغربیه، شهرزوری این را به همین نام یاد کرده‌ است، اما ریتر آن را بنام (الغربهالغربیه) آورده‌ است. داستانی است که سهروردی آن را به رمز به عربی نگاشته و در نگارش آن از رساله (حی بن یقطان) این سینا مایه گرفته، یا بر آن منوال نگاشته‌ است.
رساله صفیر سیمرغ، که به پارسی است.
رساله الطیر، شهرزوری نام این رساله را چنین نگاشته، ولی ریتر نام آن را (ترجمه رساله طیر) نوشته‌ است. این رساله ترجمه پارسی رساله الطیر ابن سینا است که سهروردی خود نگاشته‌ است.
رساله تفسیر آیات «من کتاب الله و خبر عن رسول‌الله». این رساله را شهرزوری یاد کرده و ریتر از آن نام نبرده‌است.
التسبیحات و دعوات الکواکب. شهرزوری این کتاب را به همین نام در فهرست خود آورده، اما در فهرست ریتر کتابی بدین نام نیامده‌است. ریتر مجموعه رساله‌ها و نوشته‌ها و نوشته‌های سهروردی را که در این نوع بوده، یکجا تحت عنوان (الواردات و التقدیسات) در فهرست خود آورده‌است و احتمال داده می‌شود که کتاب التسبیحات… نیز جزء مجموعه مزبور باشد.
ادعیه متفرقه. در فهرست شهرزوری آمده‌است.
الدعوه الشمسیه. شهرزوری از این کتاب یاد کرده‌است.
السراج الوهاج. شهرزوری این کتاب را در فهرست خود آورده‌است، اما خودش دربارهٔ صحت نسبت این کتاب به سهروردی تردید نموده‌ است، زیرا می‌ گوید: (و الاظهر انه لیس له) درست‌تر آن است که این کتاب از او نباشد.
الواردات الالهیه بتحیرات الکواکب و تسبیحات ها. این کتاب تنها در فهرست شهرزوری آمده‌ است.
مکاتبات الی الملوک و المشایخ، این را نیز شهرزوری نام برده‌ است.
کتاب فی السیمیاء. این کتاب‌ها را شهرزوری نام برده، اما نام‌ های ویژه آن‌ ها را تعیین نکرده و نوشته‌ است این کتاب‌ ها به سهروردی منسوب است.
الالواح، این کتاب را شهرزوری یک بار (شماره ۵) در فهرست خود یاد کرده که به زبان عربی است و اکنون بار دوم در اینجا آورده‌است که به زبان پارسی است. (سهروردی خود این کتاب را به هر دو زبان نگاشته، یا به یک زبان نگاشته و سپس به زبان دیگر ترجمه کرده‌است).
تسبیحات العقول و النفوس و العناصر. تنها در فهرست شهرزوری آمده‌است.
الهیاکل. این کتاب را شهرزوری در فهرست خود یکبار بنام (هیاکل النور) یاد کرده و می‌گوید به زبان عربی است و بار دیگر به عنوان الهیاکل آورده‌است و می‌گوید به زبان پارسی است. این را نیز سهروردی خود به هر دو زبان پارسی و عربی نگاشته‌است.
شرح الاشارات. پارسی است. تنها در فهرست شهرزوری آمده‌است.
کشف الغطاء لاخوان الصفا. این کتاب در فهرست ریتر آمده و در شهرزوری مذکور نمی‌باشد.
الکلمات الذوقیه و النکات الشوقیه، یا «رسالهالابراج» این کتاب نیز تنها در فهرست ریتر آمده‌است.
رساله (این رساله عنوان ندارد) تنها در فهرست ریتر آمده‌است. ریتر نوشته‌است: موضوع‌ هایی که در این رساله از آن‌ها بحث شده، عبارت است از جسم، حرکت، ربوبیه (الهی) معاد، وحی و الهام.
مختصر کوچکی در حکمت: شهرزوری این را یاد نکرده، ولی در فهرست ریتر آمده‌ است، و می‌گوید: سهروردی در این رساله از فنون سه‌گانه حکمت یعنی منطق، طبیعیات و الهیات بحث می‌کند.
شهرزوری و ریتر منظومه‌های کوتاه و بلند عربی از سهروردی نقل کرده‌اند که در موضوع‌های فلسفی و اخلاقی یا عرفانی است، نظیر قصیده عربی مشهور ابن سینا: سقطت الیک من… که مطلع یکی از آن‌ها این بیت است.
عقل سرخ