چگونه از ابتلا به اختلال عاطفی فصلی بهار در امان باشیم؟

محمد سیمری ؛ اختصاصی جدول یاب

متاسفانه یکی از بیماری های عصر جدید، بیماری های مرتبط با افسردگی و اضطراب است. موضوعی که امروزه بسیاری از افراد با آن درگیر هستند و از پیامدهای منفی آن در امان نیستند. در بین انواع گوناگون افسردگی ها، نوع خاصی از افسردگی به نام اختلال خلقی و یا عاطفی فصلی وجود دارد که فرد در برخی از فصل های سال، به آن مبتلا می شود! در زبان رایج پزشکی، به این نوع اختلال روحی و روانی، اختلال عاطفی فصلی گفته می شود.

بد نیست بدانید اختلال عاطفی فصلی یا به صورت اختصاری SAD ، نوعی اختلال افسردگی با الگویی ویژه و خاص است! به بیان واضح تر یعنی فرد بیمار در زمان معینی از سال، به طور مکرر به این نوع افسردگی مبتلا می شود. توجه داشته باشید اختلال عاطفی فصلی، هر سال و به طور منظم در فصل های پاییز و زمستان شروع می ­شود و در فصل های بهار و تابستان پایان می ­یابد. افزودن این نکته نیز خالی از لطف نیست که به این اختلال افسردگی،  افسردگی راجعه زمستانی نیز گفته می شود. پس می توان گفت اختلال عاطفی فصلی یا به صورت اختصاری SAD ، با تغییرات فصل ها در ارتباط است!

طاقت فرساترین و اذیت کننده ترین ماه ها برای مبتلایان به اختلال عاطفی فصلی یا به صورت اختصاری SAD ، در فصل زمستان، از اوایل دی ماه تا اوایل اسفند ماه است؛ همچنین در این فاصله ی زمانی، بیشتر گروه جوانان و زنان در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستند.

درباره ی تاریخچه ی اختلال عاطفی فصلی یا به صورت اختصاری SAD بد نیست بدانید این اختلال برای نخستین بار، پیش از سال ۱۲۲۴شمسی مطابق با سال ۱۸۴۵میلادی مورد توجه دانشمندان و محققان قرار گرفت و تا اوایل دهه ی ۱۹۸۰ میلادی رسما نامی از آن برده نمی شد! جالب است بدانید این نوع اختلال افسردگی در کشورهای دور از استوا، در فصل زمستان رخ می دهد. همچنین اختلال عاطفی فصلی یا به صورت اختصاری SAD بیشتر در مناطقی از کره زمین دیده می شود که دارای عرض جغرافیایی بالاتری هستند و از نور آفتاب کمتری نیز بهره می برند.

در این اختلال که اختصار واژه ی Seasonal Affective Disorder می باشد، فرد انرژی خود را از دست می دهد و احساس خجالت می کند. ۷۰ الی ۸۰ درصد از مبتلایان به اختلال عاطفی فصلی را زنان یک جامعه تشکیل می‌ دهند!

درباره علل بروز این نوع افسردگی، اختلاف نظرهای بسیار گوناگونی وجود دارد! برای نمونه برخی از پژوهشگران بر این باورند بروز این نوع اختلال افسردگی به تغییرات فصلی، همچون طول تاریکی و نیز کوتاهی روزها وابسته است! نظری که هنوز قطعیت آن، به اثبات نرسیده است.

اما در این بین برخی از نشانه های رایج این اختلال افسردگی عبارت است از بروز مشکلات خواب همچون پر خوابی، همچنین افزایش اشتها به ویژه نسبت به مواد قندی! احساس افسردگی بیشتر از یک روز و به صورت مداوم، دشوار شدن تمرکز، احساس ناامیدی، بی ارزشی، بی حالی، گوشه گیری و یا حتی احساس گناه و نیز در موارد شدیدتر داشتن تفکرات مرتبط با خودکشی در سر.

برای درمان اختلال عاطفی فصلی یا به صورت اختصاری SAD ، توصیه های فراوان و نیز متنوعی از سوی پزشکان و محققان از سرتاسر نقاط جهان مطرح شده است اما رایج ترین آن ها عبارتند از روش نور درمانی یا فتوتراپی، روش دارو درمانی و نیز روش روان درمانی. البته به یاد داشته باشید پس از بهره گیری از درمان های تجویز شده توسط پزشک متخصص، شما بایستی، اقدامات لازم برای حفظ روحیه و انگیزه خود را در طول سال حفظ نمایید.

در رابطه با علت بهره گیری از روش درمانی نور درمانی یا فتوتراپی بد نیست بدانید به اعتقاد برخی از دانشمندان و صاحب نظران، این اختلال افسردگی به کوتاهی روزها نسبت داده شده است! یا در نظریه ای دیگر کاهش میزان روشنایی روز، باعث افزایش تولید هورمون خاصی به نام ملاتونین در بدن می‌ شود؛ نقش هورمون ملاتونین هنوز به درستی مشخص نشده است! اما براساس دانسته ها و تصورات محققان و دانشمندان، هورمون ملاتونین به فرایند خوابیدن در آدمی کمک کند؛ در بررسی ها و تحقیقات بیشتر مشخص شد که بدن آدمی این هورمون را در شب و در خلال فرآیند خواب، آزاد می‌ کند.

در این رابطه پژوهش های بسیاری انجام یافته است که براساس نتایج منتشر شده، سه تا چهار روز پس از آغاز روش درمانی نور درمانی یا فتوتراپی، آثار بهبود در فرد ظاهر می شود، اما پس از قطع این روش درمانی، علایم بیماری به سرعت باز می گردد.