آیا دروغگو دشمن خداست؟
جواد نبوتی
به راستی آیا دروغگو دشمن خداست؟ آیات و روایات بسیاری در زمینه ناپسند بودن دروغ سخن می‌گویند. در آیه یک سوره منافقون دروغگو را در ردیف منافق و در سوره شعرا آیه ۲۲۲ و ۲۲۱ دروغگو را نزول شیطان بر او می‌شمارد. قرآن عوامل چندی را به عنوان دروغگویی معرفی می‌کند؛ ولی منشأ اصلی دروغ را شیطان و ابلیس می‌داند و به انسان هشدار می‌دهد که شیطان بنیانگذار دروغ و کسی است که از این طریق کوشید تا به اهداف پست خود دست یابد. او موجودی است که انسان را ترغیب می‌کند که دروغ بگوید. وی برای گمراه کردن آدم به دروغ متوسل شد و حتی از سوگند دروغ نیز بهره برد.
یکی دیگر از علل دروغگویی بی‌ایمانی انسان نسبت به اصول اسلام است. خداوند در سوره نحل آیه ۱۰۵ می‌فرمایند: همانا کسانی دروغ می‌گویند که ایمان ندارند.
برخی افراد کار خلاف و عمل نادرستی انجام می‌دهند و برای رسوا نشدن و جلوگیری از کیفر و مجازات به دروغ متوسل شده و خود را افراد پاکدامن و مؤمن جلوه می‌دهند. راه درمان دروغ نگفتن تقویت پایه‌های ایمان و اعتقاد راسخ به خدا و پرورش شخصیت در انسان است که این امر باعث می‌شود شخص از حوادث گوناگون نهراسد و خداوند را همیشه حامی و پشتیبان خویش بداند و به او توکل کند. و من یتوکل علی‌ا… فهو حسبه (هرکس به خداوند متعال توکل کند، خدا برایش کافی است.)
کمتر گفتار و کرداری به اندازه دروغ و دروغگویی در فرهنگ اسلامی و ایرانی ما نکوهش شده است، اما رنج جامعه ما از این صفت نکوهیده همچنان باقی است. در کهن‌ترین متون به جا مانده از داریوش کبیر «دروغ»، «دشمن» و «خشکسالی» به یک نسبت تهدید این ملک به شمار آمده‌اند. فردوسی که در اخلاق حکمروایی و زدودن این خصلت بنیان‌سوز از جامعه و قدرت توجهی ویژه دارد، دروغ و ستم را هم پیوند می‌داند:
هر آن کس که او پیشه گیرد دروغ/ ستمکاره‌ای خوانمش بی‌فروغ.
