«پاییزانه» یا «جشن میانه پاییز» در گاه‌شمار ایرانیان
مهتاب دهقانی
پانزدهم آبان در گاه‌شماری ایرانی میانه فصل پاییز هنگام برگزاری جشنی به نام «پاییزانه» یا «جشن میانه پاییز» است که در گاه‌شمار ایرانیان به معنای «آغاز سرما» بوده است.
در باور سنتی زرتشتیان، گاهنبار ایاسرم گاه هنگامی است که خداوند گیاهان را آفریده است. این گاه در باور سنتی زرتشتیان هنگامی است که خداوند گیاهان و رستنی‌ها را آفریده است. عنصر اجتماعی این جشن ها در این بود که همه زرتشتیان، زن و مرد، پیر و جوان و کودک، فقیر و غنی، ارباب و رعیت، همه یکسان در آن شرکت می کردند و در یک جا گرد می آمدند، از یک سفره و از یک غذا می خوردند و این امر باعث همبستگی بیشتر اجتماعی می شد.
علاوه بر این در پایان این مراسم آنچه از خوردنی باقی مانده بود، به خانه افراد بینوا و نیازمند فرستاده می شد و این جزئی از «نیکوکاری و دهش» است که در دین زرتشتی ستوده و سفارش شده است.
جشن پاییزانه هنوز در بین مردم کرمانشاه برگزار می‌شود و از مراسم این جشن می‌توان به خواندن دعا و پختن خروس به تعداد فرزندان خانواده نام برد.
نیمه پاییز برای بعضی کشورها نیز مفهوم خاصی دارد. جشن ماه یا جشن میانه پاییز، جشن محبوب برداشت محصول در چین و ویتنام است. این جشن در پانزدهمین روز از هشتمین ماه تقویم چینی که مصادف با ماه سپتامبر است (در واقع اوایل پاییز) و هنگام بدر کامل برگزار می‌شود. تهیه و صرف کیک ماه یکی از مهمترین مراسم این جشن است. هر سال، در این مراسم اژدهای بزرگی در خیابان‌ها به نمایش دادن مشغول می‌شود. این مراسم سنتی، فصل دروچینی است که در آن طلوع ماه بدر پاییزی را جشن می‌گیرند. بنابراین در چین که یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد، ماه را منبع الهام و قدرت می‌دانند. آنان می‌گویند وقتی که ماه کامل می‌شود، تمام موجودات طبیعت نیز کامل می‌شوند. اگرچه امروزه نیز در هونگ کونگ می‌دانند که رسیدن گیاهان در فصل درو به سبب کامل شدن ماه نیست، ولی همانگونه که غربی‌ها به اساطیر یونانی احترام قائلند، چینی‌ها نیز قدرت ماه را ستایش می‌کنند و بزرگ می‌دارند.
