درباره تاریخچه ساز تنبک چه می دانید؟

محمد سیمری ؛ اختصاصی جدول یاب

گوش کردن به موسیقی؛ یکی از خارق العاده ترین اتفاقات در زندگی آدمی! شاید برای تان باورنکردنی باشد که بدانید یک آهنگ خوب می تواند به روش های مختلف سلامت قلب شما را بهبود ببخشد!

موسیقی می تواند شیمی مغز شما را به واقع تغییر دهد و به فواید قلبی و عروقی منجر شود. براساس جدیدترین مطالعات و پژوهش های انجام یافته گوش دادن به موسیقی می تواند به آرامش سرخرگ های بدن آدمی کمک کند! که این اتفاق به بهبود عملکرد رگ های خونی منتج می شود.

ساز تنبک یا تمبک، نوعی ساز کوبه ای منحصر به فرد است که برای نواختن آن، از تمامی انگشتان دو دست استفاده می شود! همچنین این ساز بر روی پای مخالف دست نوشتاری و کاربردی قرار می گیرد. درباره واژه شناسی تنبک یا تمبک جالب است بدانید این واژه از دو قسمت تُم یا تُن یا TOM و بک یا BAK تشکیل شده است. صدای امروزی ساز تنبک برگردان صوتی از این دو بخش را به گوش می رساند.

نام این ساز به عنوان دُمبلَک یا DOMBALAK  در رساله ی پهلوی “خسرو کواتان و رندک خوش آرزو” در دوره ی ساسانی دیده می شود! تنبک از نظر سازشناسی، جزو طبل های جامی شکل به شمار می آید و یکی از کامل ترین سازهای کوبه ای پوستی در سرتاسر نقاط جهان شناخته شده است. اما چرا طبل جامی شکل؟ در پاسخ بایستی گفت تنبک، شبیه جامی است از جنس چوب که به صورت یک تکه ساخته می شود. البته بدنه تنبک را در گذشته از جنس سفال و گاهی فلز نیز می‌ ساختند.

از دیگر سازهای هم خانواده با ساز تنبک می توان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای عربی و کشوز ترکیه و همچنین ساز زیر بغلی در کشور افغانستان اشاره کرد.

درباره ی تاریخچه ی سازهای کوبه ای و به ویژه ساز تنبک، بد نیست بدانید پروفسور مهدی فروغ در این باره می گوید: ” قدیمی ترین اثر و نشانه هایی که از آلات ضربی در کشورهای خاورمیانه در دست است، نقش هایی است که در خرابه های کشور باستانی آشور یافت می شود! در این نقش ها در بین دست های نوازندگان، سازهای مختلفی دیده می شود! برای نمونه یک نفر نوازنده ی ساز دایره دیده می شود، همچنین دو نوع دیگر از سازهای ضربی را می توان یافت که یکی کوچک و شبیه طبل است و دیگری بزرگ تر و شبیه تنبک های سفالی است! “

پس بی شک می توان گفت تنبک، پرتکنیک‌ ترین و کهن‌ ترین ساز کوبه‌ ای در دنیا است. جالب است بدانید ساز تنبک دارای ریتم‌ های کاملا همگام با دستگاه‌ ها و پرده‌ های موسیقی می باشد و هیچ‌ گاه در هنگام نواختن این ساز، برای رسانیدن بهتر آوای ریتم‌ های آن نیازی به ملودی احساس نشده است! تنبک در گذشته به عنوان ساز همنواز یا همراه ساز یا ارکستر مطرح بوده است، اما این ساز در سی سال گذشته به عنوان ساز تک نواز نیز مطرح شده شده است. البته این ساز دارای انواع مختلفی چون تنبک زورخانه، تنبک تک نوازی و تنبک ارکستر است!

درباره ی ساز تنبک بد نیست بدانید این ساز به دو بخش تنه و نفیر تقسیم می شود که بر روی دهانه ی تنه که بزرگ تر است، پوست کشیده می شود و دهانه ی نفیر که کوچک تر است، همواره باز باقی می ماند! امروزه ساز تنبک، فقط و فقط از متریال چوب درخت گردو، درخت افرا و یا درخت توت ساخته می شود. دقت داشته باشید چوب ساز بایستی بدون گره و ترک باشد؛ به ویژه در مورد ساز تنبک، یک تکه بودن چوب آن بسیار مهم و حائز اهمیت است. به یاد داشته باشید بعضی تنبک هایی که با چوب چند تکه ساخته می شوند، بی شک در پوست اندازی مجدد دچار ترک خواهند شد. توصیه می کنیم از خرید سازهای خاتم کاری شده خودداری نمایید.

همچنین بهترین پوست برای استفاده در ساخت ساز تنبک، قسمت‌ هایی از پوست نخاع و زیر شکم گوساله است! بعد از کشیدن پوست بر روی دهانه قریب به سی‌ سانتی تمبک، ساز آماده نواختن می‌ شود.

در انتها بد نیست بدانید از نوازندگان معروف این ساز می توان از ناصر فرهنگ‌ فر، امیر ناصر افتتاح، محمد اسماعیلی، پژمان حدادی و همچنین بهمن رجبی نام برد.