معنی ازرق در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

لغت نامه دهخدا

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) ابراهیم بن عبدالرحمن بن ابی بکر. او راست: تسهیل المنافع فی الطب و الحکمه، مشتمل بر کتاب شفای ابدان و کتاب الرحمه. وی گوید که این دو کتاب را گرد آورده و لقط ابن الجوزی و برءالساعه و تذکره السویدی و غیره را بدان افزوده است. (کشف الظنون). این کتاب در مطبعه الحلبی بسال 1304 هَ.ق. و در مطبعه الخیریه1306 و در مطبعه الیمنیه به سال 1307 و 1308 بطبع رسیده است. (معجم المطبوعات).

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) یشکری. ابن عبدربه از او روایت کند. (عقدالفرید چ محمد سعید العریان ج 5 ص 115).

ازرق. [اَ رَ] (اِ) خط چهارم از هفت خط جام جم. (برهان). خط چهارم از جام باده:
باده در جام تا خط ازرق
شعله در بحر اخضر اندازد.
خاقانی.

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) جدی قدیم از اجداد عرب در جاهلیت، نسب وی بعمالقه (از عرب بائده) پیوندد و منازل بنی الازرق در حجاز است و بدین ازرق، منسوبست ازرقی صاحب تاریخ مکه. (الاعلام زرکلی).

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) نام پدر ابوعقبه یکی از نازلین از حصن الطائف. (امتاع الاسماع ج 1 ص 418).

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) نام پدر نافع که ازارقه از خوارج بدو منسوبند. رجوع به ازارقه شود.

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) کاتب حنین بن اسحاق: و کان کاتب حنین رجل یعرف بالازرق و قد رأیت اشیاء کثیره من کتب جالینوس و غیره بخطه، و بعضها علیه تنکیت بخط حنین بن اسحاق بالیونانی، و علی تلک الکتب علامه المأمون. (عیون الانباء ج 1 ص 187 و 197).

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) (نهر...) نهری است که بر شوشتر گذرد. (ابن بطوطه).

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) آبی است در طریق حاج شام در پائین تیماء. || وادی الازرق، وادیی است بحجاز. (معجم البلدان).

ازرق. [اَ رَ] (ع ص) نیلگون. (غیاث اللغات). کبود. (غیاث اللغات). آبی. زاغ. (حاشیه ٔ فرهنگ اسدی نخجوانی):
فلک مر جامه ای را ماند ازرق
ورا همچون طراز خوب، کرکم.
منجیک یا بهرامی.
بر صنم دیگر، پاره ٔ یاقوت ازرق آبدار بود بوزن چهار صد و پنجاه مثقال. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 413). || صافی از چیزها. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی). هرچه صاف و بیغش باشد. آب صاف. (غیاث اللغات). آب صافی. (مهذب الاسماء): نصل ازرق، پیکان نیک روشن. (منتهی الارب). سیف ازرق، تیغی سخت روشن. (مهذب الاسماء). || کسی که سیاهی چشم او مایل به کبودی یا سبزی یا زردی باشد. (غیاث اللغات). گربه چشم. (منتهی الارب) (زوزنی) (مجمل اللغات) (دستور اللغه) (تاج المصادر بیهقی). کبودچشم. زاغ چشم. سبزچشم. (السامی فی الاسامی) (مهذب الاسماء). کاس:
چشم تو گر بد سیاه و جانفزا
گر نماند او جانفزا ازرق چرا.
مولوی.
|| نابینا. (منتهی الارب). اعمی. مؤنث: زَرْقاء. ج، زُرق. || مجازاً آسمان، سپهر (بمناسبت رنگ کبود آن):
با اهل هنر جهان بکین است
مرد هنری از آن غمین است
آن کو ببر خرد مهین است
زین ازرق بیخرد کهین است.
ابوالفرج رونی.
- ازرق آسمانجونی، کبود آسمانی.
- چرخ ازرق، آسمان.
- خرقه ٔ ازرق یا جامه ٔ ازرق،جامه ٔ صوفیان که برنگ ازرق بود و کلمه ٔ زرق به معنی شید و هم زراقی را برای صوفی دروغین و مرائی از آن ساخته اند:
چندان بمان که خرقه ٔ ازرق کند قبول
بخت جوانت از فلک پیر ژنده پوش.
حافظ.
غلام همت دردی کشان یکرنگم
نه آن گروه که ازرق لباس و دل سیهند.
حافظ.
- گل ازرق، گل کبود. نیلوفر:
هر طرف کآفتاب بردارد
گل ازرق در او نظر دارد.
نظامی.
و رجوع به گل ازرق شود.

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) ابن علی، مکنی بابی الجهم. تابعی است.

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) حمادبن زیدبن درهم ازدی بصری مکنی بابی اسماعیل. رجوع به حمادبن زید... شود.

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) شامی. یکی از سرداران لشکر عمربن سعد در وقعه ٔ کربلا.
- مثل ازرق شامی، با موئی زرد و چشمی آسمانگون.
- || قسی.سنگدل.

ازرق. [اَ رَ] (اِخ) محدث. ابونواس ذکر او در این شعر آورده است:
حدثنی الازرق المحدّث عن
عمروبن شمر عن ابن مسعود
لایخلف الوعد غیر کافره
و کافر فی الجحیم مصفود.
(عیون الاخبار ابن قتیبه جزء 5 ص 140).

فرهنگ معین

کبود، نیلگون، کبود چشم، نابینا، خط چهارم از هفت خط جام جم. [خوانش: (اَ رَ) [ع.] (ص. اِ.)]

فرهنگ عمید

کبود، نیلگون، آبی،
(اسم) [قدیمی] خط هفتم جام شراب،

فرهنگ فارسی هوشیار

‎ کبود نیلی، کبودچشم زاغ چشم سبز چشم، نابینا کور، از ویژه نام ها، بازشکاری، دشمن آشکار (صفت اسم) کبود نیلگون، کبود چشم زاغ چشم سبز چشم کسی که سیاهی چشم او مایل به کبودی یا سبزی یا زردی باشد، نابینا کور اعمی، آسمان سپهر، دنیا، خط چهارم از هفت خط جام جم و جام باده. یا جامه ازرق. جامه صوفیان که برنگ کبود بود. یا چرخ ازرق. آسمان سپهر یا خرقه ازرق. جامه صوفیان یا گل ازرق. گل کبود نیلوفر.

فرهنگ فارسی آزاد

اَزْرَق، نیلگون، آبی، کبود، زاغ چشم، نانینا، مجازاً در وصف آسمان و دنیا نیز گفته شده است،

پیشنهاد شما
جهت ثبت نظر و معنی پیشنهادی لطفا وارد حساب کاربری خود شوید. در صورتی که هنوز عضو جدول یاب نشده اید ثبت نام کنید.
اشتراک گذاری