آیا گاو چهار معده دارد؟
جدول یاب ، محمد سیمری : پاسخ این سوال، منفی است چون گاو چهار معده ندارد! بلکه معده ی گاو به چهار بخش تقسیم می شود؛ که البته تفاوتی با چهار معده داشتن ندارد.
توجه داشته باشید جد گاوهای اهلی امروزی حیوانی منقرض شده به نام نیاگاو (Bos primigenius) می باشد. اولین حیوانی که به سرده ی بوس متعلق بود در بیش از دو میلیون سال پیش در آسیا دیده شد. نیاگاو در حدود دویست و پنجاه هزار سال پیش به قاره ی اروپا رسید. گاوها، گوسفندها، بزها، شترها، لاماها، آهوها و همچنین گوزن ها همه و همه عادت دارند غذا را نخست ببلعند و سپس آن را به دهان خود برگردانند! این جانوران وقتی غذای بلعیده را به دهان خود می آورند، آرام آرام و خوب آن را می جوند. این گونه جانوران را نشخوارکنندگان یا جوندگان می نامند.
علت پیدایش عادت مزبور در نزد این گروه از جانوران آن است که اجدادشان به سادگی توسط جانوران درنده ی نیرومندتر و گوشتخوار شکار می شدند! به همین علت، چندین هزار سال پیش، جانوران یاد شده برای آنکه خودشان را از خطر در امان نگه دارند، غذای شان را نخست به سرعت می بلعیدند و سپس به نقطه ای دوردست و محفوظ می رفتند تا آن را به دهان خود بازگردانند و با خیال راحت، آن را نشخوار نمایند.
نشخوار فقط در جانورانی میسر است که معده ی پیچیده ای با چهار بخش داشته باشند. این چهار بخش عبارتند از شکمبه، نگاری یا کیسه ی شانه عسلی، هزارلا، و همچنین معده ی واقعی یا شیردان.
وقتی غذا بلعیده شد، به صورت یک گلوله ی سخت، وارد شکمبه یعنی بزرگ ترین بخش از چهار بخش مزبور می شود. این غذا در آنجا نرم تر می شود و به نگاری یا کیسه ی شانه عسلی فرستاده می شود. در اینجا به صورت لقمه های آماده ی نشخوار درآورده می شود. آنگاه این لقمه ها به کمک عمل بالا آوردن، وارد دهان می شوند. یعنی در اینجا عملی خلاف بلعیدن صورت می گیرد! لقمه ها پس از نشخوار، دوباره بلعیده و به بخش سوم یا همان هزارلا فرستاده می شوند و از آنجا به بخش چهارم یا همان معده ی واقعی می روند.
گاوها، گوسفندها و بزها در فک بالای خود دندان پیش ندارند! ولی لثه ی این جانوران در حکم یک سندان بسیار سخت و سفت است.
در انتها بد نیست بدانید نزدیک به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح با تغییر زندگی بشر از شکارگری به کشاورزی و به دنبال توسعه مزارع، گاوهای وحشی به این کشتزارها هجوم می آوردند که به تدریج بشر توانست تعدادی از این حیوان را به اسارت درآورده و اهلی نماید! گاو پس از سگ و گوسفند و بز و گربه اهلی شد. ابتدا از گوشت گاو استفاده می شد اما سرانجام انسان توانست چگونگی دوشش شیر گاو را فرا بگیرد. باستان شناسان معتقدند: اهلی شدن گاو در قاره ی آسیا و خاورمیانه بین ۴۵۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح انجام شده است.
