مجازات مخدوش‌کردن پلاک خودرو و دستکاری آن

مجازات حبس در انتظار مخدوش‌کنندگان پلاک خودرو

دستکاری پلاک خودرو چه مجازاتی دارد؟ منظور از دستکاری پلاک خودرو، هرگونه تغییر و کم و زیاد کردن اعداد و شماره های مندرج بر روی پلاک خودرو می باشد. ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در مورد تعریف جرم جعل و تزویر بیان می دارد: «جعل و تزویر عبارت ‌اند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن ‌یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب».با توجه به به این تعریف، در صورتی که بخواهیم دامنه تفسیر این ماده را موسع بدانیم، باید دستکاری در پلاک خودرو را نیز شامل مواردی مانند ساختن پلاک یا خراشیدن و تراشیدن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر در اعداد و ارقام یا الصاق نوشته ای به آن و… دانست که تمامی این موارد در صورتی که به قصد تقلب باشد، می توان عمل مذکور را مشمول مجازات های مقرر برای جرم جعل دانست.اما اگر دامنه تفسیر را مضیق بدانیم و بگوییم آنچه که در این ماده مدنظر قانون گذار بوده، بیشتر متوجه اسناد و نوشته های مکتوب بوده و شامل اموری مانند پلاک خودرو نخواهد شد، باید بگوییم که دستکاری پلاک خودرو مشمول مجازات های مقرر برای جرم جعل نخواهد بود.البته اصولی مانند «اصل تفسیر مضیق قوانین کیفری» و «اصل تفسیر به نفع متهم» بیشتر به جنبه دوم توجه دارند؛ یعنی دستکاری پلاک را مشمول مجازات مقرر برای جرم جعل نمی دانند، مضافاً بر اینکه قانون گذار نیز به طور مستقل به جرم انگاری این عمل پرداخته و برای آن مجازات هایی را در نظر گرفته است.

آیا امکان تخفیف یا تبدیل مجازات افرادی که اقدام به دستکاری پلاک خودرو می کنند وجود دارد؟

بله، با توجه به ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی که در صدد بیان جرایم تعزیری می باشد، اگرچه مجازات مقرر در ماده ۷۲۰ مشمول مجازات حبس تعزیری درجه ۶ خواهد شد (حبس بیش از ۶ ماه تا ۱ سال).

ولی با توجه به ماده ۳۷ همین قانون که بیان می دارد:

«در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف، دادگاه می‌ تواند مجازات تعزیری را به ‌نحوی که به حال متهم مناسب تر باشد به ‌شرح زیر تقلیل دهد یا تبدیل کند.

الف‌- تقلیل مجازات حبس به میزان یک تا سه درجه در مجازات‌ های درجه چهار و بالاتر.

ب- تقلیل مجازات حبس درجه پنج و درجه شش به میزان یک تا دو درجه یا تبدیل این مجازات و مجازات حبس درجه هفت حسب مورد به جزای نقدی متناسب با همان درجه.

پ‌- تبدیل مصادره کل اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار.

ت- تقلیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال.

ث- تقلیل سایر مجازات ‌های تعزیری به میزان یک یا دو درجه یا تبدیل آن به مجازات دیگر از همان درجه یا یک درجه پایین‌تر».

ماده ۳۸ همین قانون نیز درصدد بیان جهات تخفیف بوده و بیان می دارد: جهات تخفیف عبارتند از:

الف- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی.

ب- همکاری مؤثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به ­کار رفته برای ارتکاب آن.

پ- اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک ­آمیز بزه­ دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم.

ت- اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار مؤثر وی درحین تحقیق و رسیدگی.

ث- ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری.

ج- کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن.

چ- خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیان­بار جرم.

ح- مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم». همچنین با توجه به ماده ۴۰ قانون مجازات اسلامی، قاضی پرونده می تواند پرونده این شخص را مشمول قانون تعویق صدور حکم نیز قرار دهد.

ماده ۴۰ مقرر می دارد:

«در جرائم موجب تعزیر درجه شش تا هشت دادگاه می تواند پس از احراز مجرمیت متهم با ملاحظه وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی و سوابق و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است در صورت وجود شرایط زیر صدور حکم را به مدت شش ماه تا دو سال به تعویق اندازد.

الف- وجود جهات تخفیف

ب- پیش ­بینی اصلاح مرتکب

پ- جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران

ت- فقدان سابقه کیفری مؤثر».

ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی نیز بیان می دارد که در صورتی که قاضی اقدام به صدور حکم کرده باشد، می تواند اجرای آن را معلق کند. این ماده بیان می دارد: «در جرائم تعزیری درجه سه تا هشت دادگاه می­ تواند در صورت وجود شرایط مقرر برای تعویق صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق نماید.دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری نیز پس از اجرای یک سوم مجازات می­تواند از دادگاه صادرکننده حکم قطعی، تقاضای تعلیق نماید.همچنین محکوم می­ تواند پس از تحمل یک سوم مجازات، در صورت دارا بودن شرایط قانونی، از طریق دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری تقاضای تعلیق نماید». ولی با همه این تفاسیر باید گفت که قاضی اجباراً باید مطابق بند ۱ ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمد های دولت و مصرف آن در موارد معین، برای مجازات تعزیری موضوع تخلفات رانندگی، به ‌جای حبس یا مجازات تعزیری، حکم به جزای نقدی صادر کند.بنابراین مجازات حبس ناشی از جرم تغییر پلاک خودرو حتماً باید به جزای نقدی تبدیل شود. دستکاری پلاک خودرو علاوه بر اینکه یک نوع تخلف بوده و مشمول جریمه نقدی و توقیف خودرو از طرف پلیس راهنمایی و رانندگی خواهد بود، نوعی جرم هم می باشد که قانونگذار در ماده ۷۲۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به آن پرداخته و آن را مشمول مجازات حبس به مدت ۶ ماه تا ۱ سال قرار داده است.

آنچه که در این ماده مورد توجه قرار گرفته است، بیشتر متوجه دستکاری پلاک خودرو می باشد؛ اگر در امور دیگری مانند دستکاری شماره بدنه یا شماره شاسی و… نیز مسائلی بیان شده و مشمول همین میزان مجازات قرار گرفته است.در زمینه مجازات فردی که به چنین عملی دست می زند، قاضی می تواند اقدامات مختلفی را در راستای مجازات این شخص در نظر بگیرد که در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی به آنها اشاره شده است. ولی با توجه به قانون مربوط به وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، قاضی موظف است که برای چنین افرادی، مجازات نقدی در نظر بگیرد که به نظر می رسد این کار نوعی جریمه مضاعف برای چنین مجرمانی می باشد نه مجازات؛ زیرا مجازات افراد مجرم تابع قوانین و ضوابط خاص خودش می باشد، پس نمی توان به صورت امری به قاضی دستور داد که فقط همین مجازات خاص را برای چنین افرادی در نظر بگیرد. چراکه در این حالت دیگر نمی توان عملی که این افراد مرتکب شده اند را جرم تلقی کرده و آنها را مجرم دانست.پس لازم است یا این عمل را از ذیل عنوان مجرمانه در قانون مجازات اسلامی حذف کنیم، یا اینکه بررسی و تعیین مجازات برای این افراد را بر اساس اصول و قوانین، به دست قاضی بسپاریم نه اینکه به صورت امری، قاضی را به اعمال یک نوع خاصی از مجازات إلزام کنیم.چراکه با اعمال جریمه و توقیف خودرو توسط پلیس و اعمال جریمه نقدی توسط قاضی، تنها ماهیت تخلف خواهد داشت. مدتی است که بسیاری از افراد برای دور زدن قانون از روش‌های مختلف استفاده می‌کنند و برای وارد شدن در طرح ترافیک اقدام به مخدوش کردن یا دستکاری پلاک خودرو خود می‌کنند.اما موضوع مهم آن است که بدانیم بر اساس قانون دستکاری کردن پلاک خودرو جرم به حساب می‌آید و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است.

بر اساس ماده ۷۲۰ قانون مجازات اسلامی هر فردی که پلاک وسیله نقلیه خود را مخدوش کند مجرم به حساب می‌آید و باید مجازات قانونی را طی کند.بر اساس قانون مجازات اسلامی هر فردی که در ارقام و مشخصات پلاک وسیله نقلیه موتوری زمینه، آبی یا کشاورزی تغییر ایجاد کند یا پلاک وسیله نقلیه موتوری دیگری را روی وسیله نقلیه خود نصب کند، مشمول مجازات قانونی می‌شود. علاوه بر تغییر پلاک یا استفاده از پلاک دیگران اگر هر شخصی در شماره شاسی موتور یا پلاک وسیله نقلیه موتوری یا پلاک‌های موتور و شاسی که از طرف کارخانه سازنده حک و نصب شده‌اند بخواهد بدون مجوز راهنمایی و رانندگی تغییر ایجاد و آن را از صورت اصلی کارخانه خارج کند، باید مجازات قانونی را طی کند.بر اساس قانون افرادی که در پلاک وسیله نقلیه خود تغییر ایجاد می‌کنند به حبس از ۶ ماه تا ۱ سال محکوم می‌شوند و در صورت شناسایی از سوی ضابطان باید این مجازات قانونی را تحمل کنند.