قالب شعری غزل چه تفاوتی با قالب شعری قصیده دارد؟
با توجه به شباهت ظاهری که بین دو قالب شعری غزل و قصیده وجود دارد، اما تفاوت آشکاری جدای از قالب و طرز قرار گرفتن قافیه ها بین آن‌ها وجود دارد. شکل ساختار قالب شعری قصیده مانند شکل ساختار قالب غزل است، یعنی قافیه انتهای بیت اول با مصرتع‌های زوج هم قافیه است. اما مهم ترین تفاوت قصیده و غزل در زیر آمده است.
۱- موضوع شعر‌ها
موضوع اصلی شعر‌های غزل در رابطه با بیان عواطف و احساسات و ذکر کمال، زیبایی معشوق و شکوه از روزگار است، در حالی که در قصیده‌ها به مدح شاهان و بزرگان، تهنیت جشن‌ها، وصف طبیعت و گاهی دادن پند و اندرز می‌پردازند.
۲- تعداد بیت‌ها
می‌توان دومین تفاوت آشکار بین قالب شعری غزل و قصیده را در تعداد بیت‌های این دو دانست. به‌گونه‌ای که قالب شعری غزل به‌طور متوسط دارای ۵ تا ۱۴ بیت است و شعری کوتاه به حساب می‌آید، درحالی که شعر قصیده، شعری بلند بوده و به‌طور متوسط بین ۲۰ تا ۷۰ بیت دارد.
۳- وابستگی مفهومی بین بیت‌ها
از نظر وابستگی مفهومی بین ابیات می‌توان گفت که هر بیت در غزل می‌تواند مفهوم و معنای جداگانه از بیت‌های دیگر داشته باشد و هر بیت از لحاظ مفهوم و مضمون دارای استقلال هستند. اما در قصیده، شاعر بیشتر به شخص یا قصدی معین و مشخص توجه دارد به همین خاطر است که این قالب شعری را قصیده یا مقصود نامیده‌اند.
۴- سبک اشعار
معانی و الفاظ در شعر‌های غزل با ظرافت و لطافت بکار رفته و در استفاده کردن از تعبیرات سخت و خشن احتیاط شده است؛ اما در اشعاری با قالب قصیده سنگینی و سخت بودن مفهوم جایز است.
۵- دوره زمانی رواج اشعار
قالب شعری غزل از اواخر قرن پنجم وارد ادب فارسی شده و در قرن هفتم به اوج خود رسید. اما قصیده از قرن سوم هجری در شعر فارسی رواج یافته و در قرن ششم به دوران اوج خود رسید و در قرن هفتم رو به زوال رفت.
شعر غزل، شعری کوتاه است با مضمون‌های عاشقانه، عارفانه، اجتماعی و مدرن که بیشتر شاعران بلند آوازه از این قالب شعری استفاده کرده‌اند.
