همه چیز درباره لبخند ژکوند / راز نقاشی مونالیزا

لبخند ژکوند یکی از تابلوها و آثار معروف دنیا می باشد ، در این مطلب همه چیز درباره لبخند ژکوند و نقاشی مونالیزا خواهیم دانست .

نقاشی مونالیزا (به انگلیسی: Mona Lisa) در واقع پرتره ‌ای از لیزا جراردینی است که به تابلوی لبخند ژکوند هم معروف است. خلق این اثر شاهکار بی‌نظیر را مربوط به سال‌های ۱۵۰۳ تا ۱۵۱۹ به دست‌های هنرمند لئوناردوداوینچی می‌دانند، زمانی که در فلورانس زندگی می‌کرد.

حالا با گذشت این سال‌ها و قدمت بالای این نقاشی مشهور، تابلوی مونالیزا را در موزه‌ی لوور پاریس نگه‌داری می‌کنند. علاوه بر قدمت و کیفیت بالای این نقاشی که هنر دست لئوناردو داوینچی این نابغه‌ی بی‌نظیر است، در گذر سال‌ها بساری از متخصصان و دانشمندان متوجه رمزآلود بودن این تابلو و لبخند مونالیزا شده ‌اند که بسیار خواندنی است. در ادامه با هم همه چیز را راجع به تاریخچه و راز نقاشی مونالیزا می‌خوانیم.

تاریخچه نقاشی مونالیزا چیست؟

گفته می‌شود داوینچی سفارش این نقاشی را بین سال‌های ۱۵۰۳ تا ۱۵۰۶ گرفته است اما بارها تحویل آن را به تعویق انداخته و بارها این نقاشی را  تغییر داده است و این یکی از چند دلیلی است که رازآلود بودن این نقاشی را تایید می‌کند. لبخند مرموز نقش بسته بر بانوی نشسته در تابلو و شخصیت و موقعیت اجتماعی تایید نشده‌ی او منبع الهام بی‌نظیری از حدس و گمان‌ها پیرامون این تابلوی نقاشی است.

داوینچی در سال ۱۵۰۳ یا ۱۵۰۴ این نقاشی را با رنگ روغن و روی چوب سپیدار آغاز کرد، اما اتمام و تحویل آن را ۴ سال به تعویق انداخت. البته همدوره ‌ای‌های او می‌گویند این کار برای داوینچی کار نرمالی بوده است و چنان که خودش هم می‌گوید: «هرگز کاری را به اتمام نرساندم» که البته این حرف و عمل او چیزی جز اثبات کمال‌گرایی لئوناردو داوینچی نابغه نیست! اما کار روی تابلو نقاشی مونالیزا را تا اواخر عمر خود، یعنی سال ۱۵۱۹ ادامه داد!

در آخر پرتره ‌ای از زنی را می‌بینیم با لبخندی مرموز، با ژستی سه رخ که گویی با هربار نگاه کردن، او هم به مخاطب رو بر می‌گرداند که البته ساختار شکنی در استاندارد کشیدن ژست فیگور در بین نقاشان ایتالیایی آن دوران بود! این نقاشی دلیل محکمی است بر قدرت و مهارت داوینچی در سایه زدن و ایجاد سایه روشن در نقاشی رئال. حکاکی با جزئیات پیچش موی فیگور، چین و شکن لباسش، رودخانه پشت سر او و فرم سایه دهی به پس‌زمینه هم جزو دلایلی است که این نقاشی را ابدی کرده است.

اما داوینچی گویی با این حال از کارش راضی نبود و یا به قول هم‌دوره‌ای‌هایش عاشق و دلباخته این تابلو شده بود که دیگر آن را به فرانسیسکو ژکوند، یعنی سفارش دهنده‌ی این تابلو، نداد و نقاشی را با خود به پاریس برد. در فرانسه، مهد هنر آن دوران، نقاشی مونالیزا را به پادشاه وقت فرانسه، فرانسوای اول فروخت. بعد از آن هم این اثر سفری طولانی را بین شهرهای فرانسه تجربه کرد تا انقلاب فرانسه که سر از موزه‌ی لوور درآورد.

ناپلئون هم گویی دلباخته نقاشی مونالیزا شده بود که در دوره ‌ای آن را از موزه‌ی لوور خارج کرد و در اتاق‌ خوابش در کاخ تویلری برد، ولی پس از تبعیدش این اثر دوباره به لوور بازگردانده شد.

اما چند دزد دیگر هم در این سال‌ها در گیر و دار نقاشی مونالیزا بودند. یک بار این کار موفق شد و یک روز جای مونالیزا را در موزه لوور خالی دیدند. این اتفاق پای پیکاسو که او هم نقاش و هنرمند مشهوری است را هم با کمال تعجب وسط کشید! ابتدا از دوست او که پیش‌تر ادعا کرده بود موزه‌ی لوور باید به آتش کشیده شود، بازجویی شد و سپس پابلو پیکاسوی مشهور. اما هر دو تبرئه شدند. اما پرونده دو سال بعد حل شد!

یکی از کارکنان موزه‌ی لوور با این اعتقاد که مونالیزا باید به خانه‌ی خود یعنی ایتالیا برگردد، یک روز تابلو را از موزه خارج می‌کند و به زادگاه خودش برمی‌گردد. اما دو سال بعد هنگام معامله‌ی آن با مدیر اوفیتزی در فلورانس شناسایی می‌شود. با این حال تابلو نقاشی مونالیزا اثر داوینچی به مدت دو هفته در اوفیتزی به نمایش گذاشته می‌شود و سرانجام در ۴ ژانویهٔ ۱۹۱۴ به لوور بازمی‌گردد. با اینکه آن کارمند ۶ ماه به زندان رفت اما در ایتالیا به خاطر میهن‌پرستی از او تقدیر شد.

شاید تعجب کنید اما مونالیزا حتی قربانی اسیدپاشی هم شده است! در سال ۱۹۵۶ شخصی اقدام به پاشیدن اسید به قسمت پایینی تابلو مونالیزا کردکه خوشبختانه مرمت آن، سال‌ها به طول انجامید. البته در سال‌های بعدی هم کسانی قصد آسیب زدن به این شاهکار را داشتند اما هنوز هم این تابلو با استواری در زیر شیشه ‌ای ضد گلوله به دنیا لبخند ژکوند می‌زند!

تاثیر نقاشی مونالیزا بر دنیا

تاثیر تابلو مونالیزا بر رنسانس و دوران بعدی‌اش بسیا زیاد است. نه تنها باعث استاندارد شدن ژست سه رخ شد، بلکه مهارت و خلاقیت داوینچی سرچشمه الهامی بر دیگر هنرمندان هم عصر او و حتی دوران بعد از او بود. اما بیش از همه خلاقیت و نوآوری را به هنرمندان دیگر آموخت و نشان داد می‌تونند در آفرینش اثرشان ساختارشکنی کنند.

مونالیزا های دیگری هم وجود دارد؟

بدون شک هر شاهکاری مورد تقلید و کپی قرار می‌گیرد. نقاشی مونالیزا هم از این قاعده مستثنا نیست. در واقع بیش از هزار کپی از مونالیزا در جهان وجود دارد و اکثر آن‌ها هم کار شاگردان داوینچی است. حتی یکی از این کپی‌ها به قدری با کیفیت و شبیه به اصل است که در موزه‌ی پرادو مادرید نگه‌داری می‌شود. این کپی تنها در زمینه نقاشی نیست و به سایر هنرهای تجسمی هم راه پیدا کرده، چنانچه مجسمه‌ ای هم از این شاهکار وجود دارد.

در سال ۱۹۶۳، اندی وارهول، نقاش مشهور با سبک پاپ آرت هم با ایده و الهام از مونالیزا اثر دیگری به نام Thirty Are Better than One را خلق کرد. اما این شاهکار آنچنان زنده و به روز است که روز به روز توسط هنرمندان هر دوره بازآفرینی می‌شود و با توجه به اتفاقات و رویداد‌های هر دوره دستخوش تغییر می‌شود و پیام جدیدی به مخاطب می‌رساند.

حقایق و راز‌هایی از نقاشی مونالیزا که ۵۰۰ سال بعد کشف شد

نتایج جدید تحقیقات «پاسکال کوته» مهندس فرانسوی که با استفاده از دوربین چند طیفی ۲۴۰ مگاپیکسلی اختراع خودش، از طول موجهای نور ماوراء بنفش تا مادون قرمز استفاده می‌کند، حقایق جالبی از داوینچی و نقاشی مونالیزا را آشکار می‌کند که دانستن‌شان خالی از لطف نیست:

• وجود یک پارچه توری روی لباس فیگور مونالیزا
• وجود سایه روشن و ترانسپرنسی این نقاشی و استفاده هنرمندانه داوینچی از این سبک خارق‌العاده نشان می‌دهد که لئوناردو داوینچی برای کشیدن نقاشی مونالیزا ابتدا محوطه پشت سر او را کشیده و سپس فیگورو جزییات آن را.
• با دوربین فرابنفش متوجه شده‌اند که انگشت اشاره و انگشت میانه سمت چپ مونالیزا دچار تغییر شده‌اند و این نشان می‌دهد داوینچی هم در نقاشی تردید داشته و چند بار نظرش را در کشیدن این فیگور تغییر داده است.
• قسمت آرنج بعدها ترمیم شده که برمی‌گردد به حادثه‌ ای که در سال ۱۹۶۵ برای نقاشی اتفاق افتاد و در آن فردی با پرتاب سنگ به این تابلوی گرانبها قصد آسیب به آن را داشته.
• با تغییر وضوح و رنگ دوربین، کوته متوجه شده که پارچه‌ای در دست مونالیزاست و روی پاها و شکم او را پوشانده.
• مونالیزا انگشت کوچک سمت چپ ندارد! به نظر می‌رسد داوینچی هنوز هم نقاشی خود را تمام نکرده بوده!
• دلیل اینکه نقاشی روی بوم کشیده نشده و همانطور که گفتیم روی چوب سپیدار نقاشی شده، در اعتراض داوینچی به نظام سرمایه‌داری آن وقت بوده است.
• با استفاده از دوربین ساخته شده توسط کوته بود که متوجه شدند داوینچی با یک تک ضربه‌ی قلم مو، بالای چشم چپ مونالیزا، ابروی او را کشیده.

بیشتر بخوانید :

با زندگینامه لئوناردو داوینچی دانشمند و نقاش مشهور آشنا شوید