معنی خرمشهر در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

خرمشهر. [خ ُرْرَ ش َ] (اِخ) شهرستان خرمشهر، یکی از شهرستان های استان ششم کشور بوده و حدود آن بشرح زیر است: از شمال به اراضی وسیع و شوره زاری که بین این شهرستان و شهرستان اهواز و دشت میشان واقع می باشد، از خاور بشهرستان بهبهان، از جنوب برودخانه ٔ کارون و شهرستان آبادان و بخش بندر امام خمینی و خلیج فارس، از باختر بکشور عراق. مساحت شهرستان در حدود 6500 کیلومتر مربع است. این شهرستان تقریباً بین 48 درجه و یک دقیقه تا پنجاه درجه و 10 دقیقه ٔ طول شرقی و عرض بین 30 درجه و12 دقیقه تا 31 درجه و 7 دقیقه ٔ شمالی واقع است.
آب وهوا: هوای شهرستان خرمشهر گرمسیر مرطوب و مالاریائی است.حداکثر حرارت در مرداد 1326 هَ. ش. به 58 درجه رسیده و حداقل حرارت در دیماه همان سال 8 درجه ٔ سانتی گراد بوده است. آب آشامیدنی قراء شهرستان از رودخانه ٔ کارون و شطالعرب و رودهای جراحی و زهره و چاه تأمین می گردد ولی زراعت غلات دیمی است و از این رودخانه ها جهت زراعت استفاده نمیشود.
ارتفاعات: این شهرستان بطور کلی دشت و شوره زار بوده و ارتفاع مهمی ندارد، فقط در جنوب خاوری شهرستان خرمشهرکوه میشان به ارتفاع 250 متر دیده می شود.
باد: دراکثر مدت سال باد از دو جهت در این شهرستان میوزد: یکی از سمت شمال که در تابستان هوا را معتدل و زمستان سرد نموده و دیگری باد جنوبی معروف به شلجی است که تابستان هوا را بسیار گرم و خفه کننده مینماید.
رودخانه: مهمترین ِ رودخانه های این شهرستان رودخانه ٔ کارون است. این رودخانه در نزدیکی خرمشهر با رودهای دجله و فرات که در کشور عراق جریان دارند یکی شده و تشکیل شطالعرب را میدهد. دیگر رودهای کوچک جراحی و زهره میباشد که بترتیب در بخش های شادگان و هندیجان جریان دارد.
سازمان اداری: شهرستان خرمشهر از چهار بخش مرکزی، شادگان، بندر معشور و هندیجان تشکیل شده و جمع قراء و قصبات آن 238 و جمعیت شهرستان به اضافه ٔ نفوس شهر خرمشهر تقریباً 112هزار نفر است.
زبان و مذهب: زبان مادری سکنه ٔ اغلب قراءو قصبات عربی است و بفارسی نیز آشنا هستند. مذهب عمومی سکنه ٔ شهرستان اسلام و شیعه ٔ اثناعشری می باشد.
محصولات: محصول عمده ٔ شهرستان، غلات و خرما و محصولات حیوانی از قبیل لبنیات و پوست و پشم و غیره است.
صنایع دستی: در این شهرستان صنایع دستی مهمی ملاحظه نمیشود فقط در بعضی قراء و قصبات منحصر به عبا و حصیربافی است جهت جلد خرما و بوسیله ٔ زنان تهیه میشود. انتهای راه آهن سرتاسری ایران به خرمشهر منتهی میگردد. از خرمشهر بشهرهای اهواز و آبادان راه شوسه و اسفالت وجود دارد. از خرمشهر به بندر معشور، بهبهان و هندیجان و بطرف مرز عراق راه اتومبیل رو وجود دارد که در فصول غیربارانی میتوان رفت و آمد نمود. بخش مرکزی شهرستان خرمشهر از دهستانهایی بنام نهر یوسف و خین و بهمنشیر و خیران و رویس تشکیل شده و حدود آن بشرح زیراست: از شمال به شهرستان اهواز و اراضی بوته زار، ازجنوب به رودخانه ٔ کارون و شهرستان آبادان و از خاوربرودخانه ٔ کارون و از باختر بمرز کشور عراق. وضع طبیعی بخش مرکزی دشت و هوای آن گرمسیری است. آب مصرفی بخش از شطالعرب و رودخانه ٔ کارون و بهمنشیر تأمین می گردد. تعداد قراء بخش 35 و قراء مهم آن بقرار زیر است: کوت شیخ، ام جریدیه، نهر یوسف، مچری، دربند، خین، منیخ. ساکنین بخش از طوایف دریس، فرهانی، فیصلی، عریض، بغلانی، موطور و غیره هستند. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 6).

خرمشهر. [خ ُرْ رَ ش َ] (اِخ) مرکز شهرستان خرمشهر، یکی از بنادر مهم ایران و نام قدیمی آن بندر محمره بوده است. این بندر که مرکز انشعابات خطوط مواصلاتی دریایی است فاصله ٔ آن تا تهران 1055 و تا آبادان 15 کیلومتر است.
مختصات جغرافیایی: خرمشهر در 48 درجه و 11 دقیقه ٔ طول شرقی و 30 درجه و 27 دقیقه ٔ عرض شمالی واقع شده و ارتفاع آن نسبت بسطح دریا در حدود 8 متر میباشد. این شهر بواسطه ٔ موقعیت جغرافیایی خود و اینکه بندر تجارتی است قابل توجه است، بخصوص اینکه انتهای جنوبی راه آهن سرتاسری ایران بوده و با دریای آزاد ارتباط دارد، اهمیت این شهر روزبروز رو بتزاید است. خرمشهر مطابق صورت آمار که در سال 1327 هَ. ش. تعیین شده دارای 21700 نفر سکنه بوده و بواسطه ٔ موقعیت خاص و نزدیک بودن به تصفیه خانه ٔ نفت آبادان مرتب بر جمعیتش افزوده میگردد. هوای شهر گرمسیر و مرطوب است و آب آشامیدنی شهر بوسیله ٔ لوله کشی و تحت نظر شهرداری از رودخانه ٔکارون تأمین می گردد ولی چون تصفیه نمیگردد از لحاظآشامیدن چندان مطبوع نیست و توأم با گل و لای میباشد. روشنایی شهر بوسیله ٔ مولد برق شرکت نفت و تحت نظرشهرداری است. از خیابانهای قابل اهمیت، خیابان های پهلوی، گمرک و بنزین خانه و کوت شیخ و کهنموئی و بایندر میباشد. ادارات دولتی شهرستان در این شهر قرار دارد و اداره ٔ گمرک آن قابل اهمیت است و در حدود 150 باب مغازه و دکان، 6 گاراژ و 14 مسجد بزرگ و کوچک در آن یافت میشود که مهمترین آنها مسجد جامع میباشد، و نیز 2 دبیرستان و 6 دبستان دارد. بیمارستان معروف به خنیه که بوسیله ٔ آمریکائی ها در سال 1320 هَ. ش. تأسیس شده در این بندر دایر و مورد استفاده ٔ عموم است. ایستگاه راه آهن در شمال باختری شهر واقع شده است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 6).