معنی آبان در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

آبان. (اِخ) نام فرشته ٔ موکل بر آب و تدبیر امور و مصالحی که در ماه آبان و روز آبان واقع شود. || (اِ) ماه هشتم از سال شمسی مطابق برج عقرب و تشرین اول یعنی ماه دوم خزان میان مهر و آذر و آن را آبانماه و اَبان نیز گویند:
ز میغ و نزم که بد، روز روشن از مه تیر
چنان نمود که تاری شب از مه آبان.
عنصری.
آب انگور بیاریدکه آبان ماهست
وقت منظر شد و وقت نظر خرگاهست
دست تابستان از روی زمین کوتاهست.
منوچهری.
و آفتاب در این ماه [آبان] در برج عقرب باشد. (نوروزنامه).
گرم خونم چو آب در مرداد
سردآهم چو باد در آبان.
سنائی.
گرچه درغربت ز بی آبی شکسته خاطرم
زآتش خاطر به آبان ضیمران آورده ام.
خاقانی.
|| نام روز دهم ازماههای فرس و برحسب رسم مطرد که چون نام ماه با روزتطابق کند آن روز را عید گیرند، روز آبان در این ماه یکی از اعیاد دوازده گانه ٔ سال است. و روز آبان را آبان روز و آبانگان نیز گویند:
آبان روز است و ماه آبان
خرم گردان به آب رز جان.
مسعودسعد.
و گویند در این روز زَو پادشاه ایران بر افراسیاب پیروزی یافته و او را از ملک خویش برانده است و نیز در این روز پس از پنج یا هفت سال خشکی و قحط باران آمده است.
- امثال:
آبان ماه را بارانکی دیماه رابرفکی، فروردین ماه شب ببار روز ببار، برای خوبی زرع بارانی اندک به آبان و برفی کم به دی و به فروردین باران بسیار باید.

ایزد نگهبان آب، هشتمین ماه از سال خورشیدی، روز دهم هر ماه شمسی. [خوانش: [په.] (اِ.)]

ماه هشتم از سال خورشیدی ایرانی، ماه دوم پاییز، آبان‌ماه،
فرشتۀ موکل بر آب،
[قدیمی] روز دهم از هر ماه خورشیدی: آبان‌روز است روز آبان / خرم گردان به آبِ رَز جان (مسعودسعد: ۵۴۶)،

آبان‌ماه، عقرب، آب‌بان

(اسم) (اسم) ایزد نگهبان آب، ماه هشتم از سال شمسی که طبق تقویم کنونی مطابق با ماه دوم پاییز است، روز دهم هر ماه شمسی.

ایزد آب