معنی اعراب القرآن در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

اعراب القرآن. [اِ بُل ْ ق ُرْ] (ع اِ مرکب) یا علم اعراب القرآن. بنا بگفته ٔ مؤلف مفتاح السعاده از فروع علم تفسیر محسوب است ولیکن در حقیقت این علم از فروع یا مباحث علم نحو است و آنرا علمی مستقل شناختن چنانکه سیوطی در اتقان آنرا اختیار کرده، درست درخور نباشد. سپس سیوطی اموری را که رعایت آنها برای اعراب گذار لازم و بمنزله ٔ مقدمه برای کتاب اعراب القرآن است بیان می نماید ولی مراد وی بسیار ساختن این دانشها باشد. و گروهی از دانشمندان در این دانش تصنیفی مستقل پرداخته اند که از آن جمله است: الشیخ الامام مکی بن ابوطالب حموش بن محمد القیسی نحوی متوفی 437 هَ. ق. و این کتاب تنها در مشکلات بحث میکند. و ابوالحسن علی بن ابراهیم الحوفی نحوی متوفای 562 هَ. ق، این کتاب در ده مجلد و واضح ترین کتاب در این دانش است. و ابوالبقا عبداﷲبن حسین عکبری نحوی متوفای 616 هَ. ق. این کتاب بیان نام دارد و مشهورترین تألیف در این موضوع است. وابواسحاق ابراهیم بن محمد سفاقسی متوفای سنه ٔ 742 هَ. ق. این کتاب در چندین مجلد و موسوم است به «المجید فی اعراب القرآن المجید». و از قدماء نیز کسانی درباره ٔ علم اعراب قرآن تصنیفاتی ساخته اند که از آن جمله است: امام ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی متوفای سنه ٔ248 هَ. ق. و ابومروان عبدالملک بن حبیب بن سلیمان مالکی قرطبی متوفای سال 286 هَ. ق. و ابوالعباس محمدبن یزید معروف به مبرد نحوی متوفای سال 291 هَ. ق. و ابوجعفر محمدبن احمدبن النخاس نحوی متوفای سال 338هَ. ق. و ابوطاهر اسماعیل بن خلف صقلی نحوی متوفای سال 455 هَ. ق. کتاب وی در نه مجلد تدوین شده است. و شیخ ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد خطیب تبریزی متوفای سال 502 هَ. ق. کتاب او شامل چهار مجلد است. و شیخ ابوالبرکات عبدالرحمان بن ابوسعید محمد انباری نحوی متوفا بسال 328 هَ. ق. وی کتاب خود را «البیان » نام نهاده است. و امام الحافظ ابوالقاسم اسماعیل بن محمد طلحی اصفهانی متوفا بسال 535 هَ. ق. و منتخب الدین حسین بن ابوالعزبن رشید همدانی متوفا بسال 643 هَ. ق. و کتاب خود را «کتاب الفرید فی اعراب القرآن المجید» نامیده است. و ابوعبداﷲ حسین بن احمد معروف به ابن خالویه نحوی متوفا بسال 370 هَ. ق. و شیخ موفق الدین عبداللطیف بن یوسف بغدادی متوفا بسال 629 هَ. ق. و شیخ اسحاق بن محمودبن حمزه. وی کتاب خود را که درباره ٔ اعراب جزء اخیر قرآن است به «التنبیه » موسوم گردانیده است. و نیز «کتاب تحفهالاقران فیما قری لتثلیث من القرآن » درباره ٔ اعراب قرآن است. (از کشف الظنون).