معنی رشید در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

رشید. [رَ] (اِخ) یا امیر رشید، لقب ابوالقاسم نوح بن منصوربن نصربن احمدبن اسماعیل سامانی. رجوع به تاریخ بخارای نرشخی ص 117 و نوح... شود.

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشیدالدین. نام پسر خاقانی. (آنندراج) (غیاث اللغات). ضیاءالدین سجادی در مقدمه ٔ دیوان خاقانی گوید: پس از بازگشت خاقانی از سفر دوم بزرگترین مصیبتی که در زندگی او اتفاق افتاد حادثه ٔ مرگ فرزندش رشید بود که به سال 571هَ. ق. در بیست سالگی درگذشت و پدر را داغدار کرد ودر این زمینه چندین قصیده و قطعه ٔ سوزناک و تأثرانگیز سروده و با مؤثرترین بیانی این واقعه را شرح کرده است... یکی از قصاید بسیار سوزناک و جانگداز خاقانی در مرثیه ٔ رشیدالدین قصیده ای است که به شهادت سرلوحه ٔ نسخ خطی «ترنم المصاب » یا «ترنم المصائب » نام دارد. (از مقدمه ٔ دیوان خاقانی ص بیست وسه):
وقت مردن رشید را گفتم
که بخواه آنچه آرزوت آید.
خاقانی.
خاقانی از انده رشیدت
تا کی بوداشک و نوحه برخیز.
خاقانی.
خود بر دلم جراحت مرگ رشید بود
از مرگ شیخ رفت جراحت ز التیام.
خاقانی.
گوهر دانش و گنجور هنر بود رشید
قبله ٔ مادر و دستور پدر بود رشید.
خاقانی.
دریغ میوه ٔ عمرم رشید کز سر پای
به بیست سال برآمد بیک نفس بگذشت.
خاقانی.
برای اطلاع بیشتر رجوع به دیوان خاقانی ص 158، 162، 406 و 541 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) یا مولی رشید. رشیدبن محمد الشریف بن علی حسنی علوی، مکنی به ابوالمعز. از پادشاهان دولت سجلماسی در مغرب اقصی است. او در تافیللت به سال 1040 هَ. ق. متولد شد، چون پدرش در سال 1069 هَ. ق. درگذشت مردم با برادر او محمدبن محمد بیعت کردند، رشید با برادر به جنگ پرداخت و اورا در نزدیکی وجده کشت. پس مردم با وی بیعت کردند. بعد سجلماسیان با او به مخالفت برخاستند ولی رشید آنها را رام و مطیع ساخت و پس از غلبه و گرفتن بیعت ازآنان و چند جنگ مراکش را فتح کرد و در آنجا استقراریافت. وی به لقب امیرالمؤمنین ملقب گردید و به سال 1082 هَ. ق. درگذشت. (از اعلام زرکلی چ جدید ج 3). ورجوع به رشیدالدین شریف و معجم المطبوعات ج 1 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) محمد رشید. از خطاطان نامی و پسر خواجه راسم بود. وی در سال 1227 هَ. ق. در استانبول درگذشت. قرآنی با چندین اثر دیگر به خط وی بازمانده است. (از قاموس الاعلام ترکی ج 3).

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشید لکهنویی، مولوی عبدالرشید. از گویندگان و شاگردان ملا نظام الدین لکهنویی. رجوع به فرهنگ سخنوران و روز روشن ص 244 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) عزالدین رشیدبن بنجیربن محمودبن احمد شیرازی. از شعرای قرن ششم هَ. ق. معاصر اتابک تکله بن زنگی (571-591 هَ. ق.). و اتابک سعدبن زنگی (591-623 هَ. ق.). از سلغریان فارس. صاحب شدالازار چند بیت شعر عربی و اندکی از شرح حال او را آورده است. رجوع به شدالازار ص 533، 534 و 536 و عزالدین در تلخیص مجمع الالقاب ابن الفوطی (باب «ع ») و تاریخ وصاف ص 150 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) عبدالواحدبن ادریس، مکنی به ابومحمد و ملقب به رشید و معروف به ابن مأمون. از ملوک آل عبدالمؤمن که از سال 630 تا 640 هَ. ق. امارت داشته است. (یادداشت مؤلف). خواندمیر در ذکر انتقال دولت از خاندان عبدالمؤمن به ارادت پادشاه قادر گوید: ابومحمدرشیدبن المأمون بعد از فوت پدر در مراکش بر تخت سلطنت نشست و در سنه ٔ 640 هَ. ق. رخت سفر آخرت بربست. (از حبیب السیر چ خیام ج 4 ص 584). و رجوع به عبدالواحد در اعلام زرکلی و حبیب السیر چ خیام ذیل ص 583 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) عبداﷲ عبادی بن معتمد علی اﷲ. (یادداشت مؤلف). رجوع به ابوالقاسم محمد المعتمد علی اﷲ شود.

رشید. [رَ] (اِخ) صلاح الدین رشید، جد پنجم شیخ صفی الدین اردبیلی و جد یازدهم شاه اسماعیل صفوی. رجوع به حبیب السیر چ خیام جزء 4 از ج 4 ص 409 و رجال حبیب السیر ص 226 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) رضا (محمد). صاحب مجله ٔالمنار الاسلامیه، که در آن مقالات دینی و تحقیقی و علمی می نویسد. این مجله بسال 1315 هَ. ق. 1899/م. در قاهره آغاز به انتشار کرده است. از انتشارات اوست:
1- انجیل برنابا که آن را در المنار منتشر ساخت، و آن یکی از انجیلهایی است که مسیحیان آن را قبول ندارند.
2- تاریخ استاد امام شیخ عبده.
3- تفسیر فاتحه و مشکلات قرآن.
4- تفسیر قرآن حکیم، معروف به «تفسیر المنار».
5- ذکری المولد النبوی.
6- شبهات النصاری و حجج اسلام.
7- عقیده الصلب و الفدا.
8- محاورات المصلح و المقلد.
9- المسلمون و القبط و المؤتمر المصری.
(از معجم المطبوعات ج 1).
محمد رشید رضا محدث معروف مصر و مدیر و محرر مجله ٔ المنار مصر که بسال 1315 هَ. ق. آنرا تأسیس کرد و تا سال 1354 هَ. ق. (سال مرگش) منتشر می شد. او اصلاً از اهالی طرابلس شام بود ولی بعدها در مصر متوطن گردید. رشید از مریدان خاص مرحوم شیخ محمد عبده بود و پس از مرگ وی شرح حال بسیار جامع و رسایی در سه جلد بنام (تاریخ استاد الامام الشیخ محمد عبده) درباره ٔ او و عقاید و آرای او و همچنین نوشته های دیگران در خصوص وی طبع و منتشر نمود. از مطالعه ٔ مجموعه ٔ نوشته های رشید و نوشته های دیگران درباره ٔ وی چنین برمی آید که او تا حدی متمایل به وهابیه بوده است. (از وفیات معاصرین بقلم محمد قزوینی، مجله ٔ یادگار سال 3 شماره ٔ 10). و رجوع به حلل السندسیه ج 2 ص 195 و اعلام المنجد شود.

رشید. [رَ] (اِخ) لقب حضرت حسین بن علی امام سوم شیعیان. رجوع به حبیب السیرچ خیام ج 2 ص 33 و ماده ٔ حسین در همین لغت نامه شود.

رشید. [رُ ش َ] (اِخ) یا رشید ثقفی. تابعی است. (منتهی الارب).

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشیدبن سلیم خوری. اوراست: الرشیدیات، دیوان شعر، که به سال 1900م. در نیویورک به چاپ رسیده است. (از معجم المطبوعات ج 1).

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشیدبن داود سعدی. او راست: غایهالمراد فی الخیل و الجیاد. (از معجم المطبوعات ج 1).

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشید الدحداح یا رشیدبن غالب. این اسم تحریف است از کنیت رشید (ابن غالب) دحداح. او راست: شرح دیوان ابن الفارض، که رشید به سال 1851م. به نشر آن مبادرت ورزید. (از معجم المطبوعات مصر). رجوع به رشید الدحداح در اعلام زرکلی و همین لغت نامه شود.

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشیدافندی بن ابوعبید احمدبن سلیمان صیرفی سوری. او راست:
1- کشف النقاب عن انواع الشراب (چ بیروت به سال 1306 هَ. ق.) 2-منتهی المنافع فی انواع الصنایع (چ مطبعه الادبیه بیروت به سال 1313 هَ. ق.) 3- النجوم المشرقات فی تدبیر المسکونات. (از معجم المطبوعات ج 1). و رجوع به همین مأخذ شود.

رشید. [رَ] (اِخ) ابن ربیض العذری.مرزبانی او را از سخنسرایان نامی عرب ذکر کرده و گفته است از شاعران مخضرم است. (از الاصابه ج 1 قسم 3).

رشید. [رَ] (ع ص) راه راست نماینده. (منتهی الارب) (غیاث اللغات از منتخب اللغات) (یادداشت مؤلف). راهنمای. (مهذب الاسماء) (دهار) (السامی فی الاسامی). نعت از رُشْد و رَشَد. رهبر. هادی. (یادداشت مؤلف). || نیک ماهر در تقدیر و اندازه ٔ اشیاء. (از ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). راست تدبیر. (آنندراج) (غیاث اللغات از منتخب اللغات). راست تقدیر. (مهذب الاسماء). || راه یافته و رستگار. (از ناظم الاطباء) (فرهنگ فارسی معین) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). در زبان عربی به معنی رستگار است. (نشریه ٔ دانشکده ٔ ادبیات تبریز سال 1 شماره ٔ5 از محیط المحیط و مختار الصحاح). راه راست یافته. (دهار). راه یافته. راه بردار. مهتدی ̍. آنکه تدبیرات او به غایت و مقاصد رسد بی اشاره ٔ مشیری. هدایت شده. بره. موفق. راه راست یابنده. بسامان. (یادداشت مؤلف): به افعال و اعمال رشید و اقوال سدید اورا متهم کردند. (تاریخ جهانگشای جوینی). || (اِخ) در صفت باری به معنی هادی و راهنمای به سوی راه راست. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد). راهنمای در صفت خداوند. (دهار). صفت خدای. هادی. رهنمای. (از فرهنگ فارسی معین). نامی از نامهای خدای تعالی. (از مهذب الاسماء) (دهار). در صفات خدای تعالی هادی به راه راست. (یادداشت مؤلف).

رشید. [رَ] (از ع، ص) شجاع و دلیر و باعزم در جنگ. (ناظم الاطباء). در تداول عوام از فارسی زبانان، شجاع. (یادداشت مؤلف). دلیر. شجاع. (فرهنگ فارسی معین). || در فارسی به معنی خوش قد و قامت استعمال کنند، چنانکه گویند: فلان کس جوانی است زیبا و رشید. در عربی بجای آن رشیق به قاف گویند و مصدر آن نیز رشاقت است و شاید رشید و رشادت هر دو محرف رشیق و رشاقت باشد. (نشریه ٔ دانشکده ٔ ادبیات تبریز سال 1 شماره ٔ 5 از محیط المحیط و مختار الصحاح). خوش قد و قامت. (فرهنگ فارسی معین).

رشید. [رُ ش َ] (اِخ) نام مردی. (منتهی الارب). از غلامان بنی معاویه و از انصار است و حدیثی چند از وی نقل شده است. رجوع به الاصابه ج 1 قسم 1 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشیده. دهی است. (منتهی الارب). دهی است در مصر در ساحل نیل. (از نخبهالدهر دمشقی). شهری است نزدیک اسکندریه. (یادداشت مؤلف). شهرکی است در کنار دریا و نیل جنب اسکندریه. (از معجم البلدان). شهری است در مصر واقع در کنار شط نیل، شامبلیون در سال 1799م. کتیبه ای در آن به زبان یونانی و هیروگلیفی کشف کرد که درباره ٔ حروف هیروگلیفی و اصول زبان آن میباشد. (از اعلام المنجد). و رجوع به تاریخ الحکماء قفطی ص 348 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) ابن ابوالقاسم. از راویان بشمار است و عمربن علی بن عمر قزوینی ملقب به سراج الدین (متولد 683 هَ. ق.).از او روایت دارد. رجوع به شدالازار ذیل ص 252 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) ابن داود. او راست کتاب تفسیر بر قرآن. (فهرست ابن ندیم).

رشید. [رَ] (اِخ) ابن شریف بن علی. اولین از شرفای فلالی مراکش (از 1075 تا 1083 هَ. ق.). رجوع به طبقات سلاطین اسلام ص 52 و 55 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) ابن کریب. از راویان است و فضل بن موسی از اوروایت دارد. رجوع به عیون الاخبار جزء 3 ص 324 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) ابن مالک تمیمی. از صحابه ٔ رسول (ص) بود و بعدها در کوفه ساکن شد. چند حدیث از حضرت روایت کرده است. (از قاموس الاعلام ترکی). کنیه ٔ او ابوعماره (عمره) است، رسول قیصر و صحابیست. (از یادداشت مؤلف). و رجوع به حسن المحاضره فی اخبار مصر و القاهره ص 91 و الاصابه ج 1 قسم 1 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) احمدبن علی بن زبیر غسانی، مکنی به ابوالحسین. (یادداشت مؤلف). و رجوع به احمد در همین لغت نامه و اعلام زرکلی شود.

رشید. [رَ] (اِخ) یا رشید احمد، احمدبن علی قاضی قالی که به سال 563 هَ. ق. درگذشت. او را دیوانی است. (یادداشت مؤلف). و رجوع به احمدبن علی قاضی قالی شود.

رشید. [رَ] (اِخ) رشید اسوانی یا غسانی. رجوع به الاسوانی در معجم المطبوعات ج 1 شود.

رشید. [رَ] (اِخ) لقب هارون خلیفه ٔ پنجم از خلفای عباسی که شارلمانْی پادشاه فرانسه در عصر وی بود و در سال 193 هَ. ق. پس از 23 سال و دو ماه و نیم مدت خلافت در خراسان وفات یافت یعنی از سال 170 تا 193. (ناظم الاطباء). لقب هارون خلیفه ٔ عباسی که راشدو رشید و رُشَید و مُرْشِد و رُشْد و رَشاد و رَشْدان نیز می نامیدند. (از اقرب الموارد). و رجوع به هارون در همین لغت نامه و عیون الانباء ص 120 و 126- 130، 132 و 133 و فهرست تاج جاحظ و مجمل التواریخ و القصص ص 45، 344، 348، 427، 453، 446، 457، 517 و 519 و حبیب السیر چ سنگی تهران ج 2 ص 408 و اعلام زرکلی (ماده ٔ رشید العباسی هارون بن محمد) و شدالازار ص 97 و 112 و فهرست عیون الاخبار و تاریخ تمدن اسلامی جرجی زیدان ص 140و الوزراء و الکتاب ص 61، 121، 123، 126، 131، 133، 135، 143، 147، 149، 151 و 157 و فهرست تاریخ سیستان و فهرست چهارمقاله و فهرست تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی و الجماهر ص 165، 156، 66، 65، 61، 62 و 58 و فهرست تاریخ الحکماء قفطی و الاوراق ص 192 و 281 شود.

رشد یافته، رستگار، دلیر، نیک اندام، راست قامت. [خوانش: (رَ) [ع.] (ص.)]

راهنمای به ‌راه راست، هادی،
دارای رشد،
رستگار، راه‌راست‌یافته،
دلیر،
(اسم، صفت) از نام‌ها و صفات خداوند،

برومند

بالغ، عاقل، کبیر، بلندبالا، بلندقامت، خوش‌قدوقامت، رشیق، دلیر، شجاع، گرد

شجاع، دلیر، با عزم در جنگ

رَشِید، رُشد نموده- بالغ- هدایت کننده براه راست- از اَسماءُ اللّه نیز می باشد