معنی شرمسار در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

لغت نامه دهخدا

شرمسار. [ش َ] (ص مرکب) شرمنده و منفعل و خجل. (ناظم الاطباء). سرافکنده. آزرمگین. شرمگین. خجلان. (یادداشت مؤلف). شرم زده. شرمنده. شرمگین. (آنندراج). شرمنده. (شرفنامه ٔ منیری):
شکر و سیم پیش همت او
از من و شعر شرمسارتر است.
خاقانی.
ای در بار امید از تو شده تنگبار
از شکر تنگ تو تنگ شکر شرمسار.
خاقانی.
بخت آمد خون گریست پیشم
کز رنگ سیاه شرمسارم.
خاقانی.
حاشا که مرا از او به رفتن
بس دیرنه شرمسار بیند.
نظامی.
ای که از امروز نیی شرمسار
آخر از آن روز یکی شرم دار.
نظامی.
ای هنر از مردی تو شرمسار
از هنر بیوه زنی شرم دار.
نظامی.
کای من مسکین به تو در شرمسار
از خجلان درگذر و درگذار.
نظامی.
یکی باز پس خائن شرمسار
نیابد همی مزد ناکرده کار.
سعدی (بوستان).
اگر بنده ای دست حاجت برآر
وگر شرمسار آب حسرت ببار.
سعدی (بوستان).
به حسرت تحمل کنان شرمسار
چو درویش در دست سرمایه دار.
سعدی (بوستان).
کرم بین و لطف خداوندگار
گنه بنده کرده ست و او شرمسار.
سعدی (گلستان).
نگویم خدمت آوردیم و طاعت
که از تقصیر خدمت شرمساریم.
سعدی.
بود که لطف ازل رهنمون شود حافظ
وگر نه تا به ابد شرمسار خود باشیم.
حافظ.
بس که در خرقه ٔ آلوده زدم لاف صلاح
شرمسار از رخ ساقی و می رنگینم.
حافظ.
ز دست کوته خود زیر بارم
که از بالابلندان شرمسارم.
حافظ.
شاهدان در جلوه و من شرمسار کیسه ام
ای فلک این شرمساری تا به کی باید کشید.
حافظ.
دشمن به قصد حافظ اگر دم زند چه باک
منت خدای را که نیم شرمسار دوست.
حافظ.
تا به کی شرمسار باید بود
مدتی هم بکار باید بود.
اوحدی.
هر سیه کاری که از کردار خود شد منفعل
ابر رحمت از جبین شرمسار خویش یافت.
صائب تبریزی (از آنندراج).
ابد را بقا مستعار از تو هست
بقا در بقا شرمسار از تو هست.
مؤلف شرفنامه ٔ منیری.
- شرمسار ساختن، شرمسار کردن. شرمنده کردن. خجل کردن:
ز بس که بر سر من تافت آفتاب رضاش
مرا چو روی شفق شرمسار می سازد.
خاقانی.
|| (اِمص) شرمساری. (از آنندراج). خجلت. سرافکندگی:
زلف او را ز بردن دل غیر
مو به مو شرمسار بایستی.
حسن رفیع (از آنندراج).