معنی ظلم در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

ظلم. [ظَ ل ِ] (اِخ) وادیی است از وادیهای قبلیه. قال الأصمعی: ظلم جبل اَسود لعمروبن عبدبن کلاب و هو و خَوّ فی حافتی بلاد بنی ابی بکربن کلاب فبلاد ابی بکر بینهما ظَلِم مما یلی مکه جنوبی الدفینه... و قال نصر: ظَلم جبل بالحجاز بین اضم و جبل جهینه. (معجم البلدان).

ظلم. [ظُ ل ُ] (ع اِمص) ظُلم.

ظلم.[ظَ ل َ / ظِ ل َ] (اِخ) موضعی است در شعر زُهیر.

ظلم. [ظَ ل ِ] (ع مص) تاریک شدن.

ظلم. [ظِ ل َ] (ع اِ) گیاهی است که شاخ نرم و تر و دراز دارد. (منتهی الارب).

ظلم. [ظُ ل َ] (ع اِ) سه شب متصل به شبهای دُرع، یعنی نوزدهم و بیستم و بیست ویکم. || ج ِ ظَلماء.

ظلم. [ظُ ل َ] (ع اِ) ج ِ ظلمت. تاریکی ها:
شادمان باد و به شادی ّ و طرب نوش کناد
باده از دست بتی خوبتر از بدر ظلم.
فرخی.
همیشه تا نفروزد قمر چو شمس ضحی
همیشه تا ندرخشد سها چو بدر ظلم.
فرخی.
ظلمت این شعر رای روشن تو دور کرد
هر کجا آثار نور آمد شود روشن ظلم.
مسعودسعد.
مرا بیع کرم و ینابیع حکم و مصابیح ظُلَم و مجاریح امم بودند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی).
پای کفش خود شناسد در ظلم
جان تن خود چون نداند ای صنم.
مولوی.

ظلم. [ظَ ل َ] (ع اِ) کالبد. || کوه. ج، ظُلوم. || لَقیته ادنی ظَلم أو ادنی ذی ظَلم، أی اول کل شی ٔ أو حین اختلط الظلام أو ادنی ظلم القرب أو القریب.

ظلم. [ظَ] (ع اِ) برف. || (اِمص) آبداری و صفا و درخشندگی دندان که از شدت سپیدی به سیاهی زند همچون جوهر شمشیر. برق. بریق. ج، ظلوم. || (اِخ) نام شمشیر هذیل تغلبی.

ظلم. [ظَ] (ع مص) ستم کردن. || به ناجایگاه نهادن چیزی را. || کم و نقص کردن حق کسی را. || ظلم ارض، کندن زمین در غیر جای کندیده. || ظَلم بعیر؛ کشتن شتر را بی علت و بیماری. || ظَلم وادی، از حد زیاده شدن آب رودکده. || ظلم الوَطب، پیش از جُغرات شدن خورد شیر را. || ظَلم َ الحمار الأتان، بر ماده ٔ باردار جهید خر. || ظَلم َ القوم، خورانید قوم را شیر پیش از جغرات شدن. || ماظَلمک ان تفعل، کدام چیز بازداشت ترا از کردن آن کار. || ظَلم الطریق، میل کرد از راه.

ظلم. [ظُ] (ع اِمص) به ناجایگاه نهادن چیزی را. وضع شیئی درغیر موضع خود. ستم. بیداد. ستم کردن. ستمگری. بیدادی. بیدادگری. جور. جفا. عسف. اعتساف. حیف. بغی. ضیم.عدوان. آزار. زور. مظلمه. کفر. ج، ظلام:
در صفات تو ظلم نتوان گفت
با سگی در جوال نتوان خفت.
سنائی.
هر کجا عدل روی بنموده ست
نعمت اندر جهان بیفزوده ست
هر کجا ظلم رخت افکنده ست
مملکت را ز بیخ برکنده ست.
سنائی.
ظلم از هرکه هست نیک بدست
وانکه او ظالم است نیک بدست.
سنائی.
من از ظلم او بیزارم. (کلیله و دمنه). و به رعیت ظلمی روا ندارد. (کلیله و دمنه). ملکا اگرمیدانی که شوی بر من ظلم کرد... تو به فضل خویش ببخشای. (کلیله و دمنه).
نهاد بد نپسندد خدای نیکوکار
امیر خفته و مردم ز ظلم او بیدار.
سعدی.
ظلم تاریک و دل سیه کندت
عدل رخشنده تر ز مه کندت.
اوحدی.
|| عبادت غیر خدای. || صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: ظُلم بالضم و الفتح و سکون اللام، لغه وضعالشی ٔ فی غیر محله و فی الشریعه عباره عن التعدی عن الحق الی الباطل و هو الجور و قیل هو التصرف فی ملک الغیر و مجاوزه الحد. کذا فی الجرجانی. و هو مستحیل علی اﷲ تعالی اذ هو التصرف فی حق الغیر بغیر حق أومجاوزه الحد. و کلاهما محال اذ لا ملک و لا حق لاحد معه بل هو الذی خلق المالکین و املاکهم و تفضل علیهم بهاو عهد لهم الحدود و حرم و احل فلا حاکم یتعقبه و لا حق یترتب علیه. و ما ذکر من استحاله الظلم علیه تعالی هو قول الجمهور. و قیل بل هو متصور منه لکنه لایفعله عدلاً منه و تنزهاً عنه، لأنّه تعالی تمدح بنفیه فی قوله: و ما انا بظلام للعبید. (قرآن 29/50). و الحکیم لایتمدح الا بما یصح منه. فان الاعمی لو تمدح نفسه بانه لاینظر الی المحرمات، استهزی ٔ به. و هذا غیر سدید. لما تقرر ان حقیقه الظلم وضع الشی ٔ فی غیر محله بالتصرف فی ملک الغیر أو مجاوزه الحد و مع النظر بهذا یجزم کل من له ادنی لُب ّ باستحالته علیه سبحانه اذ لایتعقل وقوع شی ٔ من تصرفه فی غیر محله. و کان مدعی تصوره منه سبحانه یفسره بما هو ظلم عند العقل لو خلی و نفسه من حیث عدم مطابقته لقضیه. فحینئذ یکون لکلامه نوع احتمال بخلاف ما اذا فسره بالاول. فان دعوی تصوره منه سبحانه فی غایه. و یجاب عن التمدح المذکور بان هذا خارج عن قضیه الخطاب العادی، المقصود به زجر عباده عنه و اعلامهم بامتناعه علیهم بالاولی فهو علی حدّ «لئن اشرکت لیحطبن عملک ». (قرآن 65/39). و هذا فن بلیغلاینکره الا کل جامدالطبع. فامتنع القیاس علی قول الاعمی. کذا ذکر ابن الحجر فی شرح الاربعین للنووی فی الحدیث الرابع و العشرین. و فی التفسیر الکبیر قالت المعتزله ان قوله تعالی: ان اﷲ لایظلم مثقال ذرّه... الاَّیه (قرآن 40/4)، دال علی ان العبد یستحق الثواب علی طاعته و انه تعالی لو لم یثبه لکان ظالماً. و الجواب انه تعالی لما وعدهم الثواب علی تلک الافعال فلو لم یثبهم علیها لکان ذلک فی صوره الظلم فلهذا اطلق علیه اسم الظلم - انتهی.
- امثال:
ظلم امروز ظلمت فرداست.
ظلم به تساوی عدل است، یعنی: المصیبه اذا عمت طابت.
ظلم ظالم بر سر اولاد ظالم میرود.
ظلم عاقبت ندارد.

(مص ل.) ستم کردن، (اِ.) بیداد، ستم. [خوانش: (ظُ) [ع.]]

(ظُ لَ) [ع.] (اِ.) جِ ظلمت، تاریکی ها.

ستم کردن، جور، ستمگری، بیداد، ستم،

ظلمت

ستم

جور

ستم و بی داد

ستم، بیداد

بیداد، جفا، ستم

آزار، اجحاف، اعتساف، بغی، بیدادگری، بیداد، تطاول، تعدی، جبر، جفا، جفا، جور، ستم، ستمگری، غدر، مظلمه،
(متضاد) مهر

جفا، کفر، عدوان، آزار، زور، ستم کردن

ظَلْم، (ظَلَمَ-یَظْلَمُ) تاریک شدن- سیاه شده (شب)،

ظَلِم، بسیار سیاه و تاریک،