معنی عقبی در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

عقبی. [ع َ ق َ] (ص نسبی) منسوب به عقب، در تداول فارسی، آنکه یا آنچه مؤخر باشد. مقابل جلوئی. رجوع به عَقِب شود.

عقبی. [ع َ ق َ] (ص نسبی) منسوب به عقبه، که پیش از هجرت، انصار با پیامبر اسلام (ص) در آنجا بیعت کردند، و هریک از کسانی را که در آنجا حضور داشتند «عقبی » نامند. (از اللباب فی تهذیب الانساب). و رجوع به عقبه شود. || منسوب به عقبه، که در ماورای نهر عیسی در نزدیکی دجله ٔ بغداد قرار دارد. (از اللباب فی تهذیب الانساب). رجوع به عقبه شود.

عقبی. [ع َق ِ] (ص نسبی) منسوب به عقب که گویا بطنی از کنانه باشد و ابوالعافیه فضل بن عمیربن راشدبن عبداﷲ کنانی عقبی مصری بدانجا منسوب است. وی محدث بود و به سال 197 هَ. ق. درگذشت. (از اللباب فی تهذیب الانساب).

عقبی. [ع ُ با] (ع اِ) پاداش کار و حق. (منتهی الارب). پاداش کار. (دهار) (از اقرب الموارد). || بدل چیزی. (منتهی الارب). || آخر کار. (دهار). آخر هر چیزی. (از اقرب الموارد). سرانجام. (ترجمان القرآن جرجانی): والذین صبروا ابتغاء وجه ربهم... اولئک لهم عقبی الدار. (قرآن 22/13)، و آنانکه برای بدست آوردن وجه خدایشان شکیبائی کردند... آنان را سرانجام آن سرای است. سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار. (قرآن 24/13)، درود بر شما به سبب صبری که کردید، پس چه خوب است سرانجام آن سرای. مثل الجنه التی وعد المتقون... تلک عقبی الذین اتقوا، و عقبی الکافرین النار. (قرآن 35/13)، مثل بهشتی که پرهیزکاران را وعده دادند... آن سرانجام کسانی است که پرهیز کردند، و سرانجام کافران آتش است. و لایخاف عقباها. (قرآن 16/91)، و از سرانجام آن بیم ندارد. || آخرت. (اقرب الموارد). آن دنیا. آن سرای. آن جهان. آن گیتی. اخری. سرای دیگر. جهان باقی:
نه امید عقبی نه دنیا بدست
ز هر دو رسیده بجانم شکست.
فردوسی.
آن کسی که اعتقاد وی بر این جمله باشد... توان دانست که در دنیا و عقبی نصیب خود را از سعادت تمام یافته باشد. (تاریخ بیهقی ص 333).
دنیا بجملگی همه امروز است
فردا شمرد باید عقبی را.
ناصرخسرو.
جز زاد و ساختن را از بهر راه عقبی
هشیار وپیش بین را هرگز بکار نائی.
ناصرخسرو.
عمر تو نبینی که یکی راه دراز است
دنیات بر این سر بر و عقبات بر آن سر.
ناصرخسرو.
به ملازمت آن سیرت نصیب دنیا هر چه کاملتر بیابد و رستگاری عقبی مدخر گردد. (کلیله و دمنه). هر که طاعت را شعار و دثار خویش کند از ثمرات دنیا و عقبی بهره ور گردد. (کلیله و دمنه).
گر رانده ای سعادت عقباش رد مکن
ور داده ای مؤونت دنیاش واستان.
خاقانی.
سفله را اقطاع دنیا بهتر از عقبی بود
خود جعل را بوی سرگین به ز عود و عنبراست.
عطار.
انبیا در کار دنیا جبریند
کافران در کار عقبی جبریند.
مولوی.
چو ما را به دنیا تو کردی عزیز
به عقبی همین چشم داریم نیز.
سعدی.
کسی گوی دولت ز دنیا ببرد
که با خود نصیبی به عقبی ببرد.
سعدی.
هر که به تأدیب دنیا راه صواب نگیرد، به تعذیب عقبی گرفتار آید. (گلستان).
در تلفظ فارسی، این کلمه گاه به صورت ممال آید و عُقبی تلفظ شود:
بروی پاک و رای نیک و فعل خوب و کار خوش
نظیر او ندانم کس، چه در دنیی چه در عقبی.
منوچهری.
صبا به سبزه بیاراست روی دنیی را
نمونه گشت جهان مرغزار عقبی را.
انوری.
اگر عنایت لطف تو نیستی که از اوست
نعیم نامتناهی ریاض عقبی را.
ظهیر فاریابی.
- دار عقبی، خانه ٔ آخرت. سرای باقی: درشهور سنه ٔ احدی و اربعمائه از دار دنیا به دار عقبی تحویل کرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 276).
- عالم عقبی، جهان دیگر. آخرت. (ناظم الاطباء).

عقبی. [ع َ ق َ] (اِخ) حمزهبن محمدبن عباس بن فضل بن حرث دهقان عقبی، مکنی به ابواحمد. محدث و از اهالی عقبه ٔ بغداد بود و در ذیقعده ٔ سال 347 هَ. ق. درگذشت. (از اللباب فی تهذیب الانساب) (از معجم البلدان).

عقبی. [ع ُ] (اِخ) رضوان بن محمدبن یوسف عقبی شافعی مصری، مکنی به ابونعیم. از حافظان حدیث بود و به سال 769 هَ. ق. در منیه ٔ عقبه در جیزه متولد شد و به سال 852 هَ. ق. در قاهره درگذشت. او راست: الاربعون المتباینه. المنتقی من طبقات الفقهاء. (از الاعلام زرکلی از الضوءاللامع).

آخرت، جهان دیگر، رستاخیز، قیامت. [خوانش: (عُ با) [ع.] (اِ.)]

عقبا

آخرت، اخری، رستاخیز، عقبا، قیامت،
(متضاد) دنیا

سزای کردار، آخرت

عُقْبی، آخرت- آخر هر چیزی- جزا-آخر و پایان- بَدَل،