معنی قلمدان سازی در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

ساختن قلمدان. توضیح در گذشته قلمدان سازان برای ساختن قلمدان دو قالب اصلی آن یعنی زبانه و رویه را با چوب به مقطعی کوچکتر از قطع مورد نظر تهیه می کردند و با سه لا کاغذ به هم می چسبانیدند در حالی که هنوز مغز کاغذ تر بوده است و سطح هر دو قالب چوبیرا می پوشانیدند پس از خشک شدن یک ورق کاغذ سفید اعلی هم روی هر دو قالب می کشیدند. جدا کردن زبانه از قالب بسی آسان بوده است زیرا یک سر آن باز است. اما جدا کردن رویه از قالب چوبی به وسیله بریدن و جدا کرده کله قلمدان به کمک یک تیغه فلزی امکان می یافت و بعد کله را با سریشم بزبانه می چسبانیدند. مقوای بهم پیوسته را در هر مرحله به وسیله ساییدن با سوهان و استخوان قلم گوسفند صاف و هموار می کردند. قلمدانهای عالی را با کاغذ سفید اعلی می ساختند و قریب بیست ورق کاغذ سفید به قالبهای چوبی می چسیانیدند. پس از این مرحله بوم کردن قلمدان و بعد نقاشی بروی آن صورت می گرفت در مرحله نقاشی ابتدا طرح اصلی را با گرده می ریختند یا با قلم ظریف و سفیداب ترسیم می کردند و سپس رنگ می زدند. موضوع اغلب افسانه های قدیمی و شاعرانه مثل شیرین و فرهاد خسرو و شیرین لیلی و مجنون موسی و فرعون یوسف و زلیخا بوده است. و همچنین صحنه های شکار و بزم و رزم و زراعت و غیره یعنی موضوعات نقاشی معمول زمان مورد استفاده قرار می گرفته و ضمنا این نقشها تحت تاثیر سبک نقاشی متداول در هر عهد بوده است. گاهی نیز تصاویر شاعران (فردوسی سعدی حافظ) و عارفان (شاه نعمه الله ولی نورعلی شاه و غیره) را نقاشی می کردند.