معنی پیرنه در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

پیرنه. [رِ ن ِ] (اِخ) نام سلسله جبالی میان مملکت فرانسه و اسپانیا تقریباً بطول 430 هزار گز از پرپین یان تا باین. صاحب قاموس الاعلام ترکی آرد:
پیرنه، یکی از بزرگترین سلاسل جبال اروپاست و در طرف شمال اسپانیول بین بحر سفید و اقیانوس اطلس از جهت مشرق بسوی مغرب ممتدست، و از دماغه ٔکرئوس واقع در بحرسفید تا دماغه ٔ تورنیتانه واقع درانتهای شمال غربی اسپانیول و اقیانوس اطلس بطول هزاروهیجده کیلومتر کشیده شده و در بین «30َ55ْ0» طول شرقی و «50ْ11» طول غربی است و از روی خط موهوم ْ43 عرض شمالی عبور مینماید.
این سلسله ٔ عظیمه طولاً به دو قسمت منقسم گردد و قسمت اصل در امتداد برزخ واسعی واقع میان اسپانیول و فرانسه کشیده شده است و حدود مرزهای این دو دولت را مشخص میکند، و پیرنه ٔ اصلی بهمین قسمت اطلاق میشود و نام دیگرش پیرنه ٔ فرانسه - اسپانیول میباشد. و قسمت دوم سلسله ٔ نامبرده قسمتی است که در داخل خاک اسپانیول امتدادیافته و بنام سلسله ٔ کانتابره و یا پیرنه ٔ اسپانیول مشهور میباشد، این قسمت نیز بنوبه ٔ خود بسه قسمت زیر منقسم میگردد:
1- جبال کانتابره 2- جبال آستوریا 3- جبال گالیچه. طول قسمت اصلی یعنی قسمتی که میان فرانسه و اسپانیول جایگیر شده است بحساب طیران مرغ به 435 هزار گز و به انضمام پستی ها و بلندیها تقریباً به 600 هزار گز میرسد و اگرچه این قسمت کوتاه تر است ولی بلندتر از دیگر قسمتها میباشد. دامنه ٔ شمالی پیرنه اصلی واقع در اندرون فرانسه ساده و مسطح است و بالعکس دامنه ٔ جنوبی واقع در کشور اسپانیا برجسته و پرتگاه میباشد و چند شعبه در این ناحیه احداث گردیده، و مرتفعترین قللش در خاک اسپانیول واقع است و خطتقسیم میاه که خطوط مرزی را تشکیل میکند در وسط سلسله واقع نگشته است و به اعتبار عرض از جبال پیرنه اسپانیول بشمار میرود و برعکس دامنه ٔ شمال قسمت باقی مرتفع و پرتگاه است اما مائله ٔ جنوبی اش شکل سطح مائل را پدیدار و چند بازو بسوی دو خطه ٔ قسطیله و لیون احداث مینماید و در انتهای غربی یعنی در خطه ٔ گالیچه بچند بازو منشعب میشود و تا شمال پرتقال و مجرای نهر مینهو امتداد می یابد و مرتفعات بیش از 2700 گز آن درزمستان و تابستان با برف پوشیده میشود و بلندترین نقطه اش عبارت از کوه مالاته (یعنی ملعون) است در اواسطپیرنه که مرتفعترین قله ٔ آن به 3404 گز بالغ گردد، و قلل مرتفع واقع در این قسمت عبارت است از:
1- مونت پردو 3351 گز
2- وینیاله 3298 "
3- تایلون 3146 "
4- والیمار 2840 "
5- بیگوره 2878 "
6- اوسائو 2885 "
7- کانیگو 2785 "
مرتفعترین نقاط پیرنه کانتابره در اواسط یعنی در خطه ٔ آستوریا واقع گشته و قلل لوبریون و سردوی واقع در این جهت بیش از 2650 گز ارتفاع دارند و در اثر امتداد بسوی مشرق و مغرب پست تر شوند و در گالیچه قلل مرتفعتر از هزار گز بسیار کم است و ارتفاع اکثر بین 600 و 700 گز میباشد، و در طرف مشرق این قطعه قللی به ارتفاع حدود 2000 و 2500 گز دیده میشود و پاره ای از نقاط آن بسیار پست است. در سلسله ٔ اصلی پیرنه قریب 60 گردنه وجود دارد و همگی آنسان مرتفعند که مانع احداث خط آهن میباشند و لذا دو خط آهنی که فرانسه و اسپانیول را بهم می پیوندند از دو طرف مشرق و مغرب این سلسله عبور مینماید. در سلسله ٔ اصلی پیرنه مانند سلسله ٔ آلپ دره های یخی بسیار توان دید ولی در سلسله ٔ کانتابره پیرنه فقط برفهای سرمدی خودنمائی میکند و نیز پیرنه ٔ اصلی آبشارهای بسیار دارد و مشهورتراز همه آبشار گاوارنیاست که از ارتفاع 405گزی فروریزد. در این قسمت جنگلهای بسیار هست و همچنین نهرها چه در جانب فرانسه و چه در طرف اسپانیول و اکثر انهاری که بفرانسه سرازیر میشوند بنهر گارن و بیشتر آبهائی که به اسپانیا سرازیر میشوند، بنهر ابره میریزند که بعداً اولی به اقیانوس اطلس، و دومی ببحر سفید منصب شود. اما پیرنه ٔ کانتابره بادهای مرطوب اوقیانوس اطلس را جذب مینماید و از این رو بارانهای فراوان دارد و مخصوصاً آب مائله ٔ شمالی آن بسیار و هوایش معتدل و بهترین قطعه از اسپانیول است. در جبال پیرنه خرس و دیگر حیوانات شکاری بسیارست و نوع مخصوصی از اسب وسگ هم آنجاست و معادن آنجا نیز کم نیست: آهن، مس، سرب، قلع، نقره، شوره، نمک و غیره و آبهای معدنی فراوان دارد. اعراب اندلس سلسله ٔ پیرنه را «برنات » می نامیدند که صیغه ٔ جمع از پیرنه میباشد.

پیرنه. [رِ ن ِ] (اِخ) (... سفلی) نام ایالتی از فرانسه متشکل از بِآرن و ناوار علیا، دارای 3 آرندیسمان و 41کانتون و 560 کمون و 415797 تن سکنه. || (... علیا) نام ایالتی ازفرانسه متشکل از بیگور وقسمتی از گاسکُنْی، دارای 3 آرندیسمان و 26 کانتون و 480 کمون و 201954 تن سکنه. || (... شرقی) نام ایالتی از فرانسه، دارای 3 آرندیسمان و 18 کانتون و 234 کمون و 228776 تن سکنه. || (... آستوریک) کانتابرس.

رشته کوهی در فرانسه

کوه مرزی فرانسه و اسپانیا