معنی آس

آس. (اِ) دو سنگ گرد و پخ برهم نهاده و زیرین را در میان میلی آهنین و جز آن از سوراخ میان زبرین درگذشته و سنگ زبرین بقوت دست آدمی یا ستور یا باد یا آب و بخار و برق گردد و حبوب و جز آن را خرد یا آرد سازد. آنچه را به دست گردد، دست آس و آسدست، و آنچه را با آب گردد آب آس یا آسیاب یا آسیا و عرب طاحونه و ناعور و آنچه را بباد گردد بادآس و آسیاچرخ و آس باد و رحی الریح نامند، و آس بستور گردنده و نیز آس بزرگ را خرآس و ستورآس گویند و آس با شتر گردنده را عرب طحانه و طحون گوید. (السامی فی الاسامی). و آس که بگاو گردد آن را گاوآس و دولاب و عرب منجنین و منجنون و عربه و دالیه گوید. رحی. طاحونه. رحا. طاحون. طحانه. مطحنه:
در تو ای گنبد امید و هراس
گردش آس هست و گونه ٔ آس
سبز و خرم چو آسی اندر چشم
باز بر فرق تیزگرد چو آس.
مسعودسعد.
عمرت از آس آسمان سوده
تو دمی زو بجان نیاسوده.
سنائی.
دامن بخت تو پاک از گرد آس آسمان
وز جفای آسمان خصم تو سرگردان چو آس.
انوری.
قدر سرمه بزرگتر باشد
هرچه اش آس خردتر ساید.
خاقانی.
|| اشتر که موی او ریخته بود. اَنْبُره.
- آس شدن،آس گردیدن. آس گشتن. آرد شدن. نرم، خُرد، آسیائی شدن. مطحون، طحین، مُطحن گردیدن:
آس شدم زیر آسیای زمانه
نیسته خواهم شدن همی بکرانه.
کسائی.
دوستا جای بین ومرد شناس
شد نخواهم به آسیای تو آس.
لبیبی.
تا دل من آس شد در آسیای عشق او
هست پنداری غبار آسیا [بر] سر مرا.
لبیبی (از فرهنگ اسدی).
رفیقا جام می بر یاد من خور
که زیر آسیای غم شدم آس.
سنائی.
چو دانه دیدی اندر خوشه رُسته
ببین هم گشته زیر آسیا آس.
سنائی.
من بپای خود این خطا کردم
تا بدستاس رنج گشتم آس.
مختاری.
موافقان را بأست نمالد و نه عجب
در آسیای فلک سنبله نگردد آس.
حسن غزنوی.
- آس کردن، آرد کردن. نرم وخرد کردن. آسیا کردن. آرد کردن:
آسمان آسیای گردانست
آسمان، آسمان کند هزمان.
کسائی.
همی نثار کند ابر شامگاهی دُر
همی عبیر کند باد بامدادی آس.
منوچهری.
دندانهای پیشین را سر تیز است تا طعام ببُرَد و دیگران را سر پهن است تا طعام آس کند. (کیمیای سعادت). گفت نه، آس کن تا آرد شود، آس کرد تا آرد شد. (تفسیر ابوالفتوح).
عشق اگر استخوانت آس کند
سنگ زیرین آسیا بودن.
انوری.

آس. (ع اِ) حیوانی که پوست و موئی نرم دارد و از آن پوستین کنند و نوک دم آن سیاه است. قاقم. || فنک. فنه. فرسان. (زمخشری).

آس. (فرانسوی، اِ) قسمی بازی و قمار با اوراقی مخصوص که شکل خال و شاه و بی بی و سرباز و لکات بر آن است. || تک خال. ورق قمار که یک خال بر آن باشد.
- چهار شاهش به چهار آس خوردن، به قویتر از خودی مصادف شدن. به حیله و چاره ای رساتر از چاره ٔ خوددچار گشتن.

آس. (ع اِ) (از سریانی آسا) مورْد. رَند. اِسمار. مُرد. مرت. عمار. فیطس. مرسین. و آن درختی است بلندتر از انار، برگش ریزه تر از برگ انار و مایل به استداره، تخمش سیاه و خزان نمیکند و گل و برگ آن معطر است:
تا برآید لخت لخت از کوه میغ ماغ گون
آسمان آس رنگ از رنگ او گردد خلنگ.
منوچهری.
در تو ای گنبد امید و هراس
گردش آس هست و گونه ٔ آس
سبز و خرم چو آسی اندر چشم
باز بر فرق تیزگرد چو آس.
مسعودسعد.
ماه دوهفته ندارد قدو چشم و رخ و زلف
عرعر و نرگس سیرآب گل سوری و آس.
سوزنی.
و میوه ٔ آن را حب ّالاَّس و فطس و تخم مورد گویند. || قبر. || صاحب. یار. || بقیه ٔ عسل آمیخته بموم در زنبورخانه. || خاکستری که از آتش برجای مانده باشد در دیگدان. باقی خاکستر در میان دیگ پایه. (ربنجنی). || نشانه ها و علائم عمارت و آبادی. هر نشانی خفی.
- آس برّی، مورْد اسپرم. مُرد اسفرم. خیزران بلدی. قف و انظر. مورْد رومی. مورْد صحرائی.

آس. (هندی، اِ) بزبان هندوستانی، تیرانداز ماهر. (فرهنگ شعوری):
تیغ رای تو خود سپر نکند
گرچه چرخ فلک شود پرآس.
مسعودسعد.
|| کمان تیراندازان. || امید.

آس. (اِخ) نام قومی از ایرانیان، ساکن قفقاز مرکزی. زبان این مردم لهجه ای از فارسی است و ایشان را ایرُن و اِس و اُسِت نیز نامند. و آنان مردمی قوی با مویهای خرمائی و چشمهای آسمانگونه باشند و در قدیم پادشاهی و مملکتی به همین نام داشته اند. عده ٔ کنونی آنان نزدیک 200 هزار تن است. و نسبت بدان آسی و جمع آن آسیان است. و رجوع به آسیان و آزاد و آزاده شود. || نام قریه ای از فارس. || نام شهری در دشت قپچاق. || نام مرکز بلوک دیکله ٔ قراجه داغ آذربایجان.

آس. [سِن ْ] (ع ص) آسی. اندوهگین.

تک خال، یکی از ورق - های بازی که یک خال بر آن نقش شده. [خوانش: [فر.] (اِ.)]

(اِ.) دو سنگ گرد و مسطح بر هم نهاده که به وسیله آن غلات را آرد کنند. سنگ زیرین ساکن و سنگ بالایی متحرک می باشد.

هریک از دو سنگ مسطح، گِرد، و برهم‌نهاده که غلات را با آن خُرد و نرم می‌کنند،
* آس شدن: (مصدر لازم) [قدیمی] نرم شدن، آرد شدن: تا مرا دل آس شد در آسیای عشق او / هست پنداری غبار آسیا بر سر مرا (امیرمعزی: ۳۵)، رفیقا جام می بر یاد من خور / که زیر آسیای غم شدم آس (سنائی: ۶۲۸)،
* آس کردن: (مصدر متعدی) [قدیمی] نرم کردن، آرد کردن،

مورْد
* آس برّی: (زیست‌شناسی) درختچه‌ای با میوۀ ترش، برگ‌های متناوب، و تخمدان‌هایی در پایین گلبرگ‌ها،

در بازی ورق، یکی از ورق‌ها که یک خال بر آن نقش شده است،
نوعی بازی ورق،

چاه کهنه، حرف نازی ها، سنگ آسیاب، روزنامه اسپانیایی، شالوده، پایه و اساس، برگ برنده، درختی شبیه درخت انار

چاه کهنه، حرف نازی ها، سنگ آسیاب، روزنامه اسپانیایی، شالوده، پایه واساس، برگ برنده، درختی شبیه درخت انار

روزنامه اسپانیایی

برگ برنده

پایه واساس

چاه کهنه

درختی شبیه درخت انار

تکخال

آسک، آسیا، تک، مورد

Ace

as

مورد، مرسین، ادهیره

تک خال , اس , ذره , نقطه , در شرف , ستاره یا قهرمان تیمهای بازی , رتبه اول , خلبانی که حداقل پنج هواپیمای دشمن را سرنگون کرده باشد

آس، تکخال

اندوهگین تیر انداز ماهر

61