معنی آهختن

(مصدر) کشیدن برکشیدن بیرون آوردن بیرون کشیدن: آهختن تیغ، بر آوردن دیوار و مانند آن، بر افراختن برافراشتن، بیرون کردن جامه کندن لباس، تیز کردن گوش براق کردن یال، تحریک کردن تهییج کردن، رها کردن اطلاق سر دادن، استوار کردن چنانکه تنگ را بر ستور و مانند آن.

(مصدر) آختن آهختن آهیختن.

(مصدر) (آهازید آهازد خواهد آهازید بیاهاز آهازنده آهازیده) آهختن آهیختن آختن کشیدن.

‎ آهختن، بلند شدن، گوالیدن، از جا برخاستن در گرامیداشت کسی (مصدر) بتعظیم برخاستن، نمو کردن نشو و نما کردن، بلند شدن قد.

آهختن. [هَِ ت َ] (مص) آهیختن. آختن. لنجیدن. آهنجیدن. کشیدن. برکشیدن. بیرون کردن. بیرون آوردن. برآوردن. بیرون کشیدن. تشهیر. سَل ّ:
ز آهختن تیغها از غلاف
کُه ِ قاف را در دل افتاد کاف.
فردوسی.
گرش بر فریدون بدی تاختن
امانش ندادی به تیغ آختن.
فردوسی.
خدنگی که پیکان او ده ستیر
ز ترکش برآهخت گُرد دلیر.
فردوسی.
طبیب تست حکیم و تو با طبیب حکیم
همیشه خنجرت آهخته و کمان بزهی.
ناصرخسرو.
چو تیر از زخمگه آهخت بیرون
نشانه بود و تیر آن هر دو پرخون.
(ویس و رامین).
چهارم درآهخت از آنسان شگفت
که هر دو کمانگوشه گوشش گرفت.
اسدی.
برآهخت خرطوم فیل از زره
بپیچید وچون رشته برزد گره.
اسدی.
چو عزمش برآهخت شمشیر بیم
بمعجز میان قمر زد دو نیم.
سعدی.
|| برآوردن و کشیدن، چنانکه دیوار را:
وفا پیرامنش آهخته دیوار
نه دیواری که کوه نام بردار.
(ویس و رامین).
|| بیرون کردن و کشیدن و خلع و سلخ جامه را:
برآهخت از بر سیمینْش سنجاب
بگستردش میان آن گل و آب.
(ویس و رامین).
یک چند کنون لباس بدمهری
از دلْت همی بباید آهختن.
ناصرخسرو.
|| راست کردن. ستیخ کردن. شخ ّ کردن. تیز کردن گوش. براق کردن و انتفاش یال:
قَوی قَوائم و فربه سرین و چیده میان
درازگردن و آهخته گوش و گردشکم.
سنائی.
همچون کَشَف بسینه سر اندرکشد اجل
آنجا که نیزه ٔ تو برآهخت یال را.
کمال اسماعیل.
چو گوش آهخته دارد دیده گوید
مگر تیری دو پیکان می نماید.
؟
|| ممدود کردن. امتداد. کشیدن:
بر او راه ماران شکن بر شکن
چو آهخته بر برق [کذا] بیجان رسن.
اسدی.
|| تحریک کردن. تهییج کردن. برانگیختن به جنگ و خصومت:
چو بینم بچهر تو و بخت تو
سپاه و کلاه تو و تخت تو
چو آهخته شیری که گردد ژیان
برآرم بسر کار ساسانیان.
فردوسی.
|| رها، مطلق، گسسته کردن. اطلاق. سر دادن.
- آهختن عنان (ماهار، افسار)، اطلاق آن. رها کردن آن:
کنون جوئی همی حیلت که گشتی سست و بیطاقت
ترا دیدم به برنائی فسار آهخته و لانه.
کسائی.
از آنجا سوی قلب توران سپاه
گوان زادگان برگرفتند راه
بکردار شیران بروز شکار
بر آن بادپایان آهخته هار.
فردوسی.
|| برافراختن:
چو تنگ اندرآورد با من زمین
برآهختم آن گاوسر گرز کین.
فردوسی.
- آهختن پوست، درکشیدن آن. سَلْخ. - || درکشیده شدن پوست. انسلاخ.
|| برکشیدن. استوار کردن، چنانکه تنگ را بر ستور و مانند آن:
یکی تیز کرد از پی جنگ چنگ
برآهخت گلرخش را تنگ تنگ.
اسدی.

آهتن. [ت َ] (مص) صورتی از آختن و آهختن.

آهازیدن. [دَ] (مص) درفرهنگها این کلمه را به معنی آختن و آهختن و آهیختن و آهنجیدن آورده اند. صاحب برهان قاطع گوید: آهازیده به معنی کشیده باشد خواه قد کشیده باشد و خواه شمشیر کشیده و خواه تنگ اسب و امثال آن، و عمارتهای طولانی را نیز گویند - انتهی. لیکن من شاهد برای این مصدرو نیز مشتقی از آن نیافتم و عدم الوجدان لایدل....

لنجیدن. [ل َ دَ] (مص) بیرون کشیدن. (برهان). از جائی بیرون کشیدن. کشیدن از جائی. آهختن. (فرهنگ اسدی نخجوانی). آختن. کشیدن:
کسی را کش تو بینی دردقولنج
بکافش پشت و زو سرگین برون لنج.
طیان.
و گفت اگر نه شرف، تواضع استی حکم فقیر آنستی که بزود میلنجیدی. (تذکرهالاولیاء عطار). || رفتن به ناز و کبر چنانکه عکه رود با جنبانیدن دم دراز خود:
از بهر چه دادند ترا عقل چه گوئی ؟
تا خوش بخوری چون خر و چون غلبه بلنجی ؟
ناصرخسرو.

آهیختن: چو آهخت خورْ تیغ زرین ز بر / نهان کرد از او ماهِ سیمین سپر (اسدی: ۲۶۲)،

آهختن

درآوردن، بیرون کشیدن،
از ریشه درآوردن چیزی از جایی،
آهختن،
(مصدر لازم) خرامیدن،

کشیدن، درآوردن، بیرون کشیدن، برکشیدن، برکندن، آختن، آهختن. خوب گفتن پیشه کن با هرکسی / کاین برون آهنجد از دل بیخ کین (ناصرخسرو: ۱۱۹)،

بیرون کشیدن

آهختن

آهختن، آختن، برکشیدن، بیرون کشیدن چیزی مانند شمشیر، تیغ، بلند کردن، برافراشتن، صف کشیدن، راست کردن، قائم کردن، محکم کردن، استوار کردن. [خوانش: (تَ) [په.] (مص م.)]

1056