معنی اثری از خسرو حمزوی

شهری که زیر درختان سدر مرد

از رگ هر تاکِ دشت سایه ها

شهری که زیر درختان سدر مرد

پادشاه،
* خسرو سیارگان: [قدیمی، مجاز] = خورشید
* خسرو مشرق: [قدیمی، مجاز] = خورشید

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) لقب انوشیروان پادشاه معروف ساسانی است. رجوع به خسرو انوشیروان شود.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) نام آسیابانی است که یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی را کشت:
فرومایه ای بود خسرو بنام
نه تخت و نه گنج ونه تاج و نه کام.
فردوسی.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) (ملامحمد افندی فرزند فرامرز). رجوع به خسروی، ملامحمد افندی شود.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِ) ملک. پادشاه. (زمخشری) (از برهان قاطع). کسری. قیصر. (ج، اکاسره، قیاصره). هر پادشاه صاحب شوکت. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). ج، خسروان: اصطخر شهری است بزرگ و قدیم و مستقر خسروان بوده است. (حدود العالم). و اندر وی [مرو] کوشکهای بسیار است و آن جای خسروان بوده است. (حدود العالم). بلخ شهری بزرگ است... و مستقر خسروان بوده است اندر قدیم و اندر وی بناهای خسروان است با نقشها و کارکردهای عجیب. (حدود العالم).
ای خسروی که نزد همه خسروان دهر.
دقیقی.
ای خسرو مبارک یارا کجا بود
جایی که باز باشد پرید ماغ را.
دقیقی.
کجا شد فریدون و ضحاک و جم
مهان عرب خسروان عجم.
فردوسی.
فریبرز نزدیک خسرو رسید
زمین را ببوسید کو را بدید.
فردوسی.
بدو داد آن نامه ٔ پهلوان
فروخواند آن خسرو خسروان.
فردوسی.
بسی سال خسرو از این بیشتر
چگونه پدید آوریدی هنر.
فردوسی.
ز بهر نور ببزم تو خسروان جهان
همی زنند شب و روز ماه بر کوهان.
عنصری.
براند خسرومشرق بسوی بیلارام
بدان حصاری کز برج او خجل سهلان.
عنصری.
از دل و پشت مبارز برگشاید صد ترک
کز زه عالی کمان خسرو آید یک ترنگ.
عنصری.
این مملکت خسرو تأیید سمائیست
باطل نشود هرگز تأیید سمائی.
منوچهری.
گوای گزیده ملک هفت آسمان
ای خسرو بزرگ و امیر بزرگوار.
منوچهری.
خسرو ایران میر عرب و شاه عجم.
(از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 389).
نه فلان خسروکرد و نه امیر و نه زعیم.
(از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 280).
از آنکه تا بنماید بخسروان هنرش
بکرد با او چندانکه درخورش کردار.
(از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 390).
خسرو از بهر عدل باید و داد
ورنه هر کس ز پشت آدم زاد.
سنائی.
بسی خسرو نامور پیش از او
شدستند زی ساری و ساریان.
دیباجی.
میرابواحمد محمد خسرو ایران زمین
آنکه شاد است او و دور است ازهمه رنج و کفا.
قصارامی (از لغت فرس ص 14).
خسرو غازی آهنگ بخارا دارد.
بهرامی.
آن خسرو عادل همت بر آن مقصور گردانید که آن را ببیند. (کلیله و دمنه).
رضوان ملک خسرو مالک رقاب اوست
که ارمن بهشت عدن شد از کوثر سخاش.
خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 236).
خرسند شو بملکت خرسندی از وجود
خاسرشناس خسرو و طاغی شمرطغان.
خاقانی.
خسرو خرسندی من در ربود
تاج کیانی ز سر کیقباد.
خاقانی.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) ابن اشغ. نام یکی از پادشاهان اشکانی است که دوازده سال بعد از اردوان بن اشغ سلطنت کرد. «تاریخ ایران باستان ج 3 ص 2577 از تاریخ گزیده حمداﷲ مستوفی ». رجوع به خسرو پادشاه اشکانی شود.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) ابن حمزه مؤدب. وی از مردم آرم [عارِ] طبرستان بود. (یادداشت بخط مؤلف).

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) نام پدر ناصرخسرو شاعر معروف قرن چهارم هَ. ق. است. رجوع به ناصرخسرو شود.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) پسر سیاوش و نوه ٔ کیکاوس یکی از شاهان کیان است. مادرش بنا برقول فردوسی دختر افراسیاب بنام سودابه بود او را کیخسرو نیز می گویند. رجوع به کیخسرو شود:
بیامد بنزدیک خسرو رسید
بدان فر و اورنگ او را بدید.
فردوسی.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) نام یکی از سلاطین ایران است که بین زمان یزدگرد و بهرام گور سلطنت می کرد و از نژاد پشن بود. بهرام گور بعد شاهی را ازاو گرفت و او را جزء خاصان خود پذیرفت:
یکی مرد بد پیر خسرو بنام
جوانمرد و روشن دل و شادکام.
فردوسی.

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) از شاعران ترک بود و بسال 1005 هَ. ق. درگذشت. او را دیوانی به ترکی است. (از کشف الظنون).

خسرو. [خ ُ رَ / رُو] (اِخ) ابن اشغان همان خسروبن اشغ و خسروبن اردوان پادشاه اشکانی است. رجوع به خسروبن اردوان و خسروبن اشغ شود.

1656