معنی اثری از خواجه نصیرالدین طوسی

حل جدول

اخلاق ناصری

صورالکواکب

آغاز و انجام، اثبات جوهر، اخلاق ناصری، اساس الاقتباس، الاعتقادات، ایام و لیالی، تجرید المنطق، تحریر مجسطی، تحریر اقلیدس، جام گیتی نما، جامع الحساب، الجبر والاختیار، زیج ایلخانی، صورالکواب، معیارالاشعار

تحریر مجسطی

زیج ایلخانی

آغاز و انجام

الجبر والاختیار

ایام و لیالی

الاعتقادات

جام گیتی‌نما

آغاز وانجام، اثبات جوهر، اخلاق ناصری، اساس الاقتباس، الاعتقادات، ایام و لیالی، تجرید المنطق، تحریر مجسطی، تحریر اقلیدس، جام گیتی نما، جامع الحساب، الجبر والاختیار، زیج ایلخانی، صورالکواب، معیارالاشعار

اثری‌ از خواجه‌ نصیرالدین‌ طوسی‌

جام گیتی نما

فرهنگ فارسی آزاد

نصیرالدین طوسی

نَصِِرُ الدِّین طوسی، (672- 597 هجری) خواجه ابوجعفر نصیرالدین مجمد بن حسن طوسی از علمای ریاضی و نجوم و حکمت است و مدتی وزیر مُدَبِّر هلاکوخان بود، «اخلاص ناصری» از تألیفات اوست،

واژه پیشنهادی

اثری از خواجه نصیرالدین طوسی

ایام و لیالی

تجرید المنطق

جبر و اختیار

زیج ایلخانی

اثبات جواهر

تحریر مجسطی

تحریر اقلیدس

اخلاق ناصری

لغت نامه دهخدا

خواجه نصیرالدین ...

خواجه نصیرالدین طوسی. [خوا / خا ج َ / ج ِ ن َ رُدْ دی ن ِ] (اِخ) رجوع به نصیرالدین بن محمدبن محمدبن الحسن الطوسی شود: و در آن وقت مولانا سعید خواجه نصیرالدین طوسی که اکمل و اعقل عالم بود و جماعت اطباء روزگار رئیس الدوله و فرزندان ایشان. (جامع رشیدی).

نصیرالدین طوسی

نصیرالدین طوسی. [ن َ رُدْ دی ن ِ] (اِخ) (خواجه...) محمدبن فخرالدین محمدبن حسن، مکنی به ابوجعفر و ملقب به استادالبشر و عقل حادی عشر و خواجه، مشهور ومعروف به خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه نصیر طوسی، از اعاظم رجال قرن هفتم و از اجله ٔ علمای جامع ایران است. وی به سال 597 هَ. ق. در جهرود قم، یا در طوس ولادت یافت و علوم نقلی را از پدرش و معقول را از دائی خویش و سپس از فریدالدین داماد نیشابوری و علوم ریاضی را از کمال الدین محمد حاسب فرا گرفت و مدتی هم در محضر دانشمندانی چون قطب الدین مصری و کمال الدین یونس موصلی و ابوالسعادات اصفهانی تلمذ کرد و در معارف زمان خویش بویژه حکمت و ریاضی استاد مسلم شد و به لقب استادالبشر ملقب گشت، و به دربار ناصرالدین عبدالرحیم مکنی به ابوالفتح حکمران قهستان که از سران اسماعیلیه و محتشمی دانش پرور بود راه یافت و کتاب معروف اخلاق ناصری را به نام او پرداخت. چندی بعد ناصرالدین او را به قلعه ٔ الموت نزد علاءالدین محمد هفتمین خلیفه ٔ حسن صباح برد، و سپس ملازم رکن الدین خورشاه آخرین فرمانروای اسماعیلی شد و چون هلاکو عزم تسخیر قلاع اسماعیلیه کرد رکن الدین خورشاه به صوابدید خواجه تسلیم شد و خواجه نصیر از آن پس به دربار هلاکو راه یافت و از مقربان و معتمدان وی گشت و تا روزی که هلاکو وفات یافت خواجه به عزت واحترام و قدرت از ملازمان و به تعبیری وزیر او بود، و هم در عهد و به اشارت هلاکو در سال 657 به بنای رصدخانه ٔ مراغه مشغول شد و به فرمان هلاکو «جمیع اوقاف ممالک ایلخانی تحت اختیار او قرار داده شد و خواجه دوبار، یکی در سال 662، دیگری اندکی قبل از فوت خود به بغداد رفت تا امور اوقاف را تحت نظر بگیرد و پس ازوضع مخارج و مستمریات مازاد آن را برای انجام عمل رصد ضبط کند. در ضمن این سفرها آنچه کتاب و آلات رصدی برای کار خود لازم می دانست از اطراف جمع نمود و... خواجه خلاصه ٔ اعمال و رصدهای خود و یاران خویش را در کتاب زیج ایلخانی مدون نمود». پس از هلاکو، اباقاخان نیز خواجه را گرامی داشت.
خواجه نصیرالدین گذشته از مقامات علمی که داشته و تصانیف گرانبهائی که در علوم مختلف پرداخته است، وجودش منشاء خدمت بسیار مهمی به معارف بشری بوده است بدین شرح که: به مناسبت نفوذش در دربار هلاکوخان مقدار معتنابهی از کتب نفیس عهد خویش را که در معرض دستبرد تاتار ودر شرف تلف شدن بود فراهم آورد و در کتابخانه ای نگهداری کرد. تعداد کتبی را که در این کتابخانه به سعی و همت خواجه فراهم آمده بود تا چهارصد هزار مجلد نوشته اند. همچنین نفوذ و منزلت وی باعث نجات جان بسیاری از فضلا و علمای عهد، از تیغ خونریز تاتار شد. وفات خواجه به سال 672 هَ. ق. در بغداد اتفاق افتاد. وی گدشته از تدریس و تصنیف و تحقیق، گاهی نیز تفنن را به شاعری می پرداخت، ابیاتی به نام او درتذکره ها ثبت است. از آن جمله است این رباعی:
آن قوم که راه بین فتادند و شدند
کس را به یقین خبر ندادند و شدند
آن عقده که هیچ کس ندانست گشاد
هر یک بندی بر آن نهادند و شدند.
از تألیفات اوست: 1- تحریر اقلیدس. 2- الرسالهالشافیه عن الشک فی الخطوط المتوازیه. 3- تحریر مجسطی. 4- کشف القناع عن اسرار شکل القطاع. 5- تحریر کتاب مانالاوس فی الاشکال الکرویه. 6- تحریر اکثر ثاوذوسیوس. 7- تحریرکتاب مأخوذات ارشمیدس. 8- تحریر کتاب المناظر اقلیدس. 9- تحریر کتاب المساکن ثاوذوسیوس. 10- تحریر کتاب الکره المترکه اطولوقس. 11- تحریر کتاب فی الایام و اللیالی ثاوذوسیوس. 12- تحریر کتاب ظاهرات الفلک اقلیدس. 13- تحریر کتاب فی الطلوع و الغروب اطولوقس. 14- تحریر کتاب ابسقلاوس فی المطالع. 15- تحریر کتاب المفروضات ارشمیدس. 16- کتاب ارسطرخس فی جرمی النیرین و بعدیهما. 17- تحریر کتاب معرفه مساحهالاشکال البسیطه و الکرویه. 18- تحریر کره و اسطوانه ٔ ارشمیدس. 19- تحریر کتاب المعطیات. 20- ترجمه ٔ ثمرهالفلک. 21- کتاب انعکاسات الشعاعات. 22- تذکره ٔ نصیریه در هیئت. 23-ترجمه ٔ صور الکواکب. 24- رساله در شعاع. 25- رساله ٔ معینیه در هیئت و ذیل آن. 26- زیج ایلخانی. 27- بیست باب در معرفت اسطرلاب. 28- زبدهالهیئه در هیئت و استکشاف احوال افلاک و اجرام. 29- سی فصل در هیئت و معرفت تقویم. 30- رساله در حساب و جبر و مقابله. 31- زبدهالادراک فی هیئت الافلاک. 32- مدخل فی علم النجوم. 33- کتاب صد باب در معرفت اسطرلاب. 34- استخراج قبله تبریز. 35- اخلاق ناصری. 36- اوصاف الاشراف. 37- تنسوق نامه ٔ ایلخانی در معدن شناسی. 38- جواهرالفرائض در فقه. 39- آداب المتعلمین در تربیت. 40- معیارالاشعار در عروض. 41- اساس الاقتباس. 42- تجریدالمنطق. 43- تعدیل المعیار فی نقد تنزیل الافکار. 44- رساله ٔ معقولات یا قاطیغوریاس. 45- حل مشکلات اشارات، در فلسفه. 46- رساله ٔاثبات جوهر مفارق یا رساله ٔ نفس الامر یا اثبات العقل.47- رساله فی العلم و والعالم و المعلوم. 48- رساله ٔبقاءالنفس بعد فناء الجسد. 49- رساله در کیفیت صدورموجودات. 50- رساله در نفی و اثبات. 51- رسالهالعلل و المعلولات. 52- تجریدالعقاید در کلام. 53- فصول نصیریه. 54- تلخیص المحصل. 55- مصارع المصارع. 56- رساله در جبر و اختیار. 57- رساله ٔ اثبات واجب. 58- رساله در امامت، و چندین تحریر و رساله و کتاب دیگر. (ازسرگذشت و عقاید فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی، محمد مدرس چ دانشگاه تهران). و منتخب اخلاق ناصری چ وزارت فرهنگ، مقدمه ٔ جلال همائی و تاریخ مغول عباس اقبال ص 501 به بعد و تاریخ ادبیات در ایران، دکتر صفا ج 3 و نیز رجوع به مجالس العشاق ص 323 و هفت اقلیم، اقلیم چهارم و طرایق الحقایق ج 2 ص 291 و حبیب السیر ج 3 ص 105 و نگارستان سخن ص 123 و مجمعالفصحا ج 1 ص 633 و ریاض العارفین ص 234 و مجله ٔ یادگار. سال سیم شماره ٔ 6 و 8 و مجله ٔ ارمغان سال 19 و تحریرات خواجه نصیرالدین طوسی، دکترصفا، مجله ٔ دانشکده ٔ ادبیات تهران سال سوم شماره ٔ 4و خواجه نصیرالدین طوسی و رصدخانه ٔ مراغه و آثارالشیعه الامامیه ج 4 ص 55 و احوال و آثار استاد بشر و عقل حادی عشر محمدبن محمدبن الحسن الطوسی تألیف مدرس رضوی و دیباچه ٔ اخلاق محتشمی از دانش پژوه و از سعدی تا جامی ترجمه ٔ علی اصغر حکمت و اساس الاقتباس، مقدمه بقلم مدرس رضوی و سرگذشت و عقاید فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی، به قلم محمد مدرس زنجانی و نیز رجوع شود به مآخذی که دکتر سادات ناصری در حاشیه ٔ ص 1319 تا 1326 (آتشکده ٔ آذر) معرفی کرده است. و نیز رجوع شود به فهرست کتابهائی که انجمن آثار ملی به مناسبت هفتصدمین سال ولادت خواجه نشر داده است.