معنی اثری از نظامی عروضی

لغت نامه دهخدا

نظامی عروضی

نظامی عروضی. [ن ِ ی ِ ع َ] (اِخ) احمدبن عمربن علی سمرقندی، مکنی به ابوالحسن و ملقب به نظام الدین یا نجم الدین و معروف به نظامی عروضی، از نویسندگان و شاعران قرن ششم هجری قمری است، وی در اواخر قرن پنجم در سمرقند ولادت یافت. پس از تحصیلات مقدماتی در سالهای 504-506 عزم خراسان کرد، در آنجا به خدمت عمر خیام و امیر معزی رسید، وی به دربار ملوک آل شنسب وابسته بود و سالها مداحی شاهان آن سلسله می کرد و کتاب معروف خویش مجمعالنوادر، مشهور به چهارمقاله را به نام ابوالحسن حسام الدین علی بن فخرالدوله مسعود برادرزاده ٔ ملک شمس الدین محمدپادشاه غوری تألیف کرد، چهار مقاله که اسم اصلی آن مجمعالنوادر است از متون ادبی مهم زبان فارسی است ودر حدود سالهای 551-552 تألیف شده است. او راست:
ایا بدیع زمانه که در سخا و هنر
ترا نظیر ندانیم جز نیا و پدر
چو هفت هشت حریفیم در یکی خانه
شناخته به خراسان به هفت هشت هنر
دبیر و شاعر و درزی، طبیب و دانشمند
ادیب و نحوی و قوال و گازر، آهنگر
سه چاره گنده ٔ نیکو در اوفتاده ستند
ز باده های گران مست گشته جای دگر
شرابمان برسیده ست و ما ز اندیشه
بمانده ایم سرانگشتها به دندان در
به یک دو دور دگر هر سه چار گاده شوند
به پنج شش من می هفت هشت بنده بخر.
(از تاریخ ادبیات در ایران دکتر صفا ج 2 ص 961) (لباب الالباب چ نفیسی ص 695).

عروضی

عروضی. [ع َ] (اِخ) نام او محمدبن منصوربن حسن عروضی برجی، مکنی به ابوسهل است.وی از اهالی اصفهان و محدث بود و حدیث را نزد ابونعیم حافظ و دیگران فراگرفت و اهالی اصفهان و دیگران از او روایت کرده اند. (از اللباب فی تهذیب الانساب).

عروضی. [ع َ] (ص نسبی) منسوب است به عروض که از اوزان شعر بحث میکند. (از الانساب سمعانی). رجوع به عروض شود.
- وزن عروضی، وزن کلمه است ازنظر حرکات و سکنات، بدون در نظر گرفتن نوع حرکت، و آن در مقابل وزن صرفی است که در آن نوع حرکت و نیز نوع حرف زائد مورد نظر قرار میگیرد.
|| آنکه عروض داند. عالم عروض. (از فرهنگ فارسی معین). عروض دان. و رجوع به عروض شود.

عروضی. [ع َ] (اِخ) نام وی رزین بن زندور، و ملقب به عروضی و مکنی به ابونصر است. او شاعری است که اوزان تازه و غریبی از عروض را بکار میبرد و در این راه از استاد خود عبداﷲبن هارون پیروی میکرد.رزین از موالی طیفوربن منصور حمیری، خال مهدی خلیفه بشمار میرفت و در بغداد سکونت داشت. او را با «عنان » شاعره اخبار و معارضاتی است. وی بسال 247 هَ.ق. درگذشت. (از الاعلام زرکلی از ارشاد الاریب و الورقه).

دائره ٔ عروضی

دائره ٔ عروضی. [ءِ رَ / رِ ی ِ ع َ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) رجوع به دوائر عروضی و دایره ٔ عروضی شود.