معنی تای | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

تای تای

تای تای. (اِ مرکب) نخ نخ، رشته رشته:
او مست بود و دست به ریشم دراز کرد
برکند تای تای و پراکند تارتار.
سوزنی.
رجوع به تای شود.

تای

تای. (اِخ) ژاک دو لا تای. برادر «تای » سابق الذکر که در بونداروی بسال 1542 م. متولد شد و در طاعون 1562 درگذشت. آثار وی را برادرش «ژان دو لا تای » انتشار داد از آن جمله: 1- روش ساختن شعر در فرانسه چنانکه دریونانی و ایتالیایی (1573 م.) 2- یک هجو. 3- چکامه ها. 4- دو طرح در تراژدی. رجوع به ماده ٔ قبل شود.

تای. (اِ) جامه واری باشد از قماش. (برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (آنندراج) (انجمن آرا) (ازناظم الاطباء) (از فرهنگ اوبهی). رجوع به غیاث اللغات و لسان العجم شعوری ج 1 ورق 296 ب شود:
تا بدیوان ممالک در حساب
زر به دینار آید و جامه به تای
عقد عمرت باد محکم تا بود
همچنین قانون این دولت بپای.
نزاری قهستانی (از فرهنگ جهانگیری).
تو آنجا آی و از آن بزّاز تای اطلس قیمتی به هر بها که گوید، بخر. (سندبادنامه ص 238). گنده پیر تای جامه در زیر بالش نهاد. (سندبادنامه صص 239-240). || بمعنی طاقه هم آمده است همچو چند تای جامه و چند تای کاغذ یعنی چند طاقه ٔ جامه و چند طاقه ٔ کاغذ. (برهان). طاقه. (ناظم الاطباء) (از شرفنامه ٔ منیری). بمعنی تخته ٔ کاغذ. (غیاث اللغات):
چهل تای دیبای زربفت گون
کشیده زبرجد بزر اندرون.
فردوسی.
|| تو، که آن را ته و لای نیز گویند. (غیاث اللغات). لای: و یک تای، یک لای و دوتای، دولای. (ناظم الاطباء). رجوع به لسان العجم شعوری ج 1 ورق 296 ب شود. تا. تاه. خم:
پشت دوتای فلک راست شد از خرمی
تا چو تو فرزند زاد مادر ایام را.
سعدی (از لسان العجم شعوری ایضاً).
|| تار. (لسان العجم شعوری ج 1 ورق 296 ب) بمعنی تا. مخفف تار. (از فرهنگ نظام). کناغ، تای ابریشم. (فرهنگ اسدی نخجوانی). تای مو. تار مو:
او مست بود و دست به ریشم دراز کرد
برکند تای تای و پراکند تارتار.
سوزنی.
و اغلب آن جماعت را بکشت و بعضی به یک تای موی جان ببرد. (جهانگشای جوینی ج 1 ص 70). || تای بار را نیز میگویند که نصف خروار باشد و بعربی عدل خوانند. (برهان). عدل و بار که نصف خروار باشد. (ناظم الاطباء). تا. لنگه. تاچه. || طاق که ضد جفت باشد. (غیاث اللغات). تا. تک. طاق. فرد. وَتر. مقابل جفت، ضد زوج:
دگر وتر را طاق دان طاق تای.
(نصاب الصبیان).
|| بمعنی عدد هم هست. (برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (از غیاث اللغات) (از ناظم الاطباء) (از لسان العجم شعوری ج 1 ورق 296 ب). چنانکه گویند یک تای و دوتای یعنی یک عدد و دو عدد. (برهان) (از ناظم الاطباء). ترجمه ٔ فرد هم هست. (برهان).بمعنی عدد نیز آمده است. (آنندراج) (انجمن آرا). عدد چنانکه یکتا و دوتا و سه تا و چهارتا.
- تای پیراهن و توی پیراهن، یعنی یک پیراهن. (آنندراج):
دیده ٔ نرگس شود بینا اگر فصل بهار
یوسفم با تای پیراهن ز بستان بگذرد.
اشرف (از آنندراج).
- تای تشریف، یک خلعت. (غیاث اللغات). یک خلعت از عالم تای پیراهن چنانکه گذشت. (آنندراج):
تای تشریف صاحب عادل
که جهان را بعدل صد عمر است.
انوری (از آنندراج).
فراهانی علیه الرحمه در شرح همین بیت از صاحب شرفنامه نقل کرده که گاه باشد که تعبیر از چیزی بحرفی از اسم وی کنند مثلاً تای تشریف گویند و تشریف خوانند و سین سخن گویند و سخن مراد باشد. (آنندراج). || شبیه و نظیر و مانند. (ناظم الاطباء). مثل و مانند. (فرهنگ نظام): او تای تو نیست. رجوع به «همتا» شود. || تا. نغمه:
بر سر سرو زند پرده ٔ عشاق تذرو
ورشان تای زند بر سرهر مغروسی.
منوچهری.
|| نام حرف سوم از حرف تهجی عربی است. (فرهنگ نظام).

تای. (اِخ) ژان دو لا تای. شاعر فرانسوی که در حدود 1540 م. در «بونداروی » متولد شد و بسال 1608 درگذشت. نخست به تحصیل حقوق پرداخت آنگاه خود را وقف ادبیات کرد. از اوست: 1- تفأل (1574 م.). 2- تاریخ تقلیدهای لیگ (1595 م.). 3- شاؤل (تراژدی) حاوی مقدمه ای درباره ٔ تراژدی (1572 م.). 4- نگرومان کمدی (1573 م.) و غیره. رجوع به ماده ٔ بعد شود.

تای. (اِخ) شطی در اسکاتلند بریتانیای کبیر که وارد دریای شمال شود. این شط از کوههای «گرامپیان » سرچشمه گیرد و بنامهای «فیلان » و «دوچات » نامیده شود، آنگاه از «بن لاورس » گذرد و «لوچ - تای » خوش منظره را تشکیل دهد. سپس از جمله کوههای گرامپیان خارج گردد و در این ناحیه گلوگاه آن بسیار زیبا و دیدنی است پس از آن که دردره ٔ «استراثمور» به رود«ایزلا» پیوندد و ناحیه «پرث » را مشروب سازد پس ازآن بستر شط عریض گردد و خلیج زیبائی در این بستر بوجود آید که بنادر «دوندی » و «نیوپورت » بر روی آن قرار دارند. طول این شط از 1930 هزار گز افزون است.

تارگی تای

تارگی تای. (اِخ) سردودمان نژاد «سکاها». هرودوت در کتاب 4 بند 1- 82 درباره ٔ «سکاها» آرد:... خود «سکاها» عقیده دارند که از تمام ملل جوان ترند و درباب نژاد خود چنین گویند: «آدم اولی این مملکت، که در آن زمان خالی از سکنه بود «تارگی تای » نام داشت. پدر «تارگی تای » راآنها «زؤس » و مادر او را دختر رود «بریستن » (دنیپر کنونی) می دانند ولی من این قول را باور ندارم. «تارگی تای » سه پسر داشت و در زمان آنها از آسمان این اشیاء طلا بزمین افتاد: گاوآهن، قید، تبر و پیاله....چنین گویند «سکاها» راجع به نژاد خود و پندارند که از زمان «تارگی تای » تا زمان لشکرکشی داریوش بیش از هزار سال نیست... (ایران باستان ج 1 صص 579- 581).

تای تسو

تای تسو. (اِخ) امپراتور چین و مؤسس سلسله ٔ قدیمی «چِئو» که از سال 951 تا 954 م. حکومت کرد.

تای تسو. (اِخ) امپراتور چین و مؤسس سلسله ٔ «مینگ »ها که از سال 1368تا 1398 م. حکومت کرد. وی کشور خود را که بر اثر جنگهای طولانی درهم و برهم شده بود، آرامش بخشید و ژاپنیها را از کشور چین بیرون راند. وی کشور چین را به 13استان تقسیم کرد و تشکیلات نوی در آن برقرار ساخت.

تای تسونگ

تای تسونگ. [ت ُ] (اِخ) امپراتور چین که مورخین چینی او را پسر آسمان و معاصر «یسه سه » (یزدگرد) میدانند. رجوع به مزدیسنا و تأثیر آن در ادب پارسی تألیف محمد معین چ 1 ص 13 شود.