معنی خمیس

خمیس. [خ َ] (ع اِ) لشکر بدان جهت که پنج رکن دارد: مقدمه، قلب، میمنه، میسره، و ساقه. (منتهی الارب) (از تاج العروس) (از لسان العرب) (از اقرب الموارد). || پنجشنبه. (یادداشت بخط مؤلف).
- خمیس الناس، جماعت مردم: ما ادری ای خمیس الناس هو؛ نمیدانم از کدام جماعت مردم است او. (منتهی الارب).
|| قسمی برد و آن را خِمس نیز گویند. (یادداشت بخط مؤلف). || (ع ص) پنج گزی. (منتهی الارب) (از تاج العروس) (از لسان العرب). منه: ثوب خمیس. (منتهی الارب) (از تاج العروس). رمح خمیس. (منتهی الارب).

خمیس. [خ َ] (اِخ) ابن علی بن احمد جوزی، مکنی به ابوالکرم واسطی، نحوی و ادیب و شاعرو محدث که از حفاظ حدیث بود. بسال 447 هَ.ق. متولدشد و بسال 510 هَ.ق. درگذشت. این ابیات از اوست:
ترکت مقالات الکلام جمیعها
لمبتدع یدعوبهن الی الردی
ولازمت اصحاب الحدیث لأنهم
دعاه الی سبل المکارم والهدی
و هل ترک الانسان فی الدین غایه
اذا قال قلدت النبی محمداً.
و باز از اوست:
من کان یرجوا أن یری
من ساقط امراً سنیاً
فلقد رجا أین یجتنی
من عوسج رطباً جنیاً.
(از معجم الادباء ج 4 ص 185).

پنجشنبه، لشکر، سپاه مرکب از مقدمه، میمنه، میسره، قلب و ساقه، جمع اخمساء و اخمسه. [خوانش: (خَ) [ع.] (اِ. ق.)]

پنجشنبه،
لشکر و سپاه که مرکب از مقدمه، میمنه، میسره، قلب، و ساقه باشد،

پنجشنبه

پنج شنبه

‎ برجیس شید (پنجشنبه)، پنج کوهه سپاهی را گویند که پنج گروهان دارد. ‎ (اسم) پنجشنبه، (اسم) لشکر (چه شامل پنج فرقه است) جمع: اخمسا ء واخمسه.

خَمِیْس، یک پنجم (جمع: اَخْماس)،

خَمِیْس، پنجشنبه (اجمع: اَخْمِسَه، اَخْمِساء)،

خَمِیْس، لشکر بزرگ، لشکر کاملی که مرکب از پنج قسمت مقدمه، قلب، ساقه، میحنه و میسره باشد،

710