معنی رشتن | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

رشتن

رشتن. [] (اِخ) نام وزیر دارای بزرگ پسر بهمن که پسرش دارابن دارا او را رنجانید و هم او بدین سبب در باطن با اسکندر رومی یکی شد و او را بر ضد دارا برانگیخت. رجوع به فارسنامه ٔ ابن بلخی ص 55 و 57 شود.

رشتن.[رِ ت َ] (مص) ریسیدن و تافتن پشم و ابریشم و کتان و جز آن که بعربی غَزْل گویند. (از شعوری ج 2 ورق 19). ریسیدن و تافتن و تابیدن. (ناظم الاطباء). ریسیدن. (آنندراج). ریسیدن پشم و پنبه و غیره باشد. (لغت فرس اسدی، نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ نخجوانی). تافتن. تابیدن. نخ کردن. ریشتن. ریسیدن. حاصل مصدر غیرمستعمل آن ریش است. (یادداشت مؤلف). غَزْل. (منتهی الارب) (تاج المصادر بیهقی). اغتزال. (منتهی الارب):
این را زبان نهاد و خرد رشت و عقل بافت
نقاش بود دست و خمیر اندر آن بنان.
ابوشکور بلخی.
گرش بار خار است خود کشته ای
وگر پرنیان است خود رشته ای.
فردوسی.
پس از پشت میش و بره پشم و موی
برید و به رشتن نهادند روی.
فردوسی.
بیاموختشان رشتن و تافتن
به تار اندرون پود را بافتن.
فردوسی.
من امروز ازین اختر کرم سیب
به رشتن نمایم شما را نهیب.
فردوسی.
دوچندان که رشتی به روزی برشت
شمارش همی بر زمین برنوشت.
فردوسی.
جهان را بدانش توان یافتن
بدانش توان رشتن و بافتن.
فرخی.
ز کژّی نشد راست کار کسی
به ناموس رشتن نشاید بسی.
اسدی.
این بافت کار دنیی جولاهه
رشتن ز هیچ و هیچ بُوَد کارش.
ناصرخسرو.
وَاکنون که ریسمان گشت آن سنبلت همانا
آن رشت ریسمان رابر دوک مرگ رشتی.
ناصرخسرو.
دم عیسی کند آن رشته را نیست
وگر آن رشته را مریم برشته.
سوزنی.
سخن را رشته بس باریک رشتم
وگرچه در شب تاریک رشتم.
نظامی.
خرما نتوان خورد از این خار که کشتیم
دیبانتوان بافت از این پشم که رشتیم.
سعدی.

رشتن. [رُ ت َ] (مص) رنگ کردن. (ناظم الاطباء) (از لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ مؤلف). حنا بستن به دست و پا. (از شعوری ج 2 ص 19):
حناست آنکه ناخن دلبند رُشته ای
یا خون بیدلیست که در بند کُشته ای.
سعدی (از انجمن آرا).
برشتی هفت رنگ اکنون بر آنی
که سازی مدخلی در ارغوانی.
محمد عصار.

دوک رشتن

دوک رشتن. [رِ ت َ] (مص مرکب) ریسیدن پنبه یا پشم با دوک: رسم دوک رشتن از پشم و موی وی [کیومرث] آورد تا از آن جامه ها کردند. (ترجمه ٔ تاریخ طبری بلعمی).
نداری نمک سود و هیزم نه نان
نه شب دوک ریسی بسان زنان.
فردوسی.

رشته رشتن

رشته رشتن. [رِ ت َ / ت ِ رِ ت َ] (مص مرکب) ریسیدن پشم و پنبه و مانند آن. (از آنندراج):
از خرقه تنت دید کمان آن مه و می گفت
این رشته ٔ باریک درین خرقه که رشته ست.
کمال خجندی.
ما تخم درین مزرعه جز اشک نکشتیم
یک رشته درین غمکده جز آه نرشتیم.
صائب.