معنی رفیق | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

رفیق

رفیق. [رَ] (ع ص، اِ) یار. (دهار) (نصاب الصبیان) (ترجمان القرآن چ دبیرسیاقی ص 52). همراه. ج، رُفَقاء: فاذا تفرقوا ذهب اسم الرفقه لااسم الرفیق و هو واحد و جمع مثل الصدیق. قال اﷲ تعالی: و حسن اولئک رفیقا. (قرآن 69/4). (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). ج، رُفقَه. (ناظم الاطباء). همراه. ج، رفقاء، و رفیق واحد و جمع هر دو آمده. (آنندراج). یار. گویند: رفیق وفیق، ای موافق. (از مهذب الاسماء). دوست خوب. (لغت محلی شوشتر نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ مولف). یار و دوست و همدم و همراه و همنشین. (ناظم الاطباء) (از فرهنگ فارسی معین):
الاما هما لم یبق شی ٔ سواهما
رفیق صدیق او رحیق ٌ عتیق.
یزیدبن معاویه.
یار بادت توفیق روز بهی با تو رفیق
دوستت باد شفیق دشمنت غیشه و نال.
رودکی.
رفیقا چند گویی کو نشاطت
بنگریزد کس از گرم آفروشه.
رودکی.
رفیقان من با می و ناز ونعمت
منم آرزومند یک تازی ره.
ابوشکور.
دهانی پر از دُر، لبی چون عقیق
تو گفتی ورا زهره آمد رفیق.
فردوسی.
الا رفیقا تاکی مرا شقا وعنا
گهی مرا غم یغماگهی بلای یلاق.
زینبی.
خوشا منزلا خرما جایگاها
که آنجاست آن سرو بالا رفیقا.
منوچهری.
همه ستاره که نحس است مر رفیق ترا
چرا ترا به سعادت رفیق و خال و عمست.
ناصرخسرو.
عمر اندر سقرت جای دهد بی شک اگر
برروی بر ره اینها که رفیق عمرند.
ناصرخسرو.
ایشان پیمبران و رفیقانند
چون دشمنی تو بیهده ترسا را.
ناصرخسرو.
من غریبم در غریبی بی گمان
مرد افتد بی رفیق و بی ندیم.
ناصرخسرو.
با رفیقان سفر مقر باشد
بی رفیقان سفر سقر باشد.
سنایی.
آن شنیدی که گفت دمسازی
با رفیقی از آن خود رازی.
سنایی.
رفیق خویش صلاح و عفاف را ساختم.
(کلیله و دمنه).
چون هست رفیق نیک بد را مپسند.
(منسوب به خیام).
رفیق دون چه اندیشد به عیسی
وزیر بد چه آموزد به دارا.
خاقانی.
رفیقا شناسی که من ز اهل شروان
نه از بیم جان در شما می گریزم.
خاقانی.
هان رفیقا نشره آبی یا زگال آبی بساز
کز دل و چهره زگال و زعفران آورده ام.
خاقانی.
رفیق وجود او در محابات دین و مجارات متمردین نصال نیزه و تیر و نصاب خنجر و شمشیر. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 344).
من به وقت چاشت در راه آمدم
با رفیق خود سوی شاه آمدم...
لابه کردیمش بسی سودی نکرد
یار من بستد مرا بگذاشت فرد.
مولوی.
و گر بر رفیقان نباشی شفیق
به فرسنگ بگریزد از تو رفیق.
سعدی (بوستان).
که مرد ار چه بر ساحل است ای رفیق
نیاساید و دوستانش غریق.
سعدی (بوستان).
یکی از رفیقان شکایت روزگار مخالف پیش من آورد. (گلستان). ابریق رفیق برداشت که به طهارت می روم و او خود به غارت می رفت. (گلستان).
دنیاخوش است و مال عزیز است و تن شریف
لیکن رفیق بر همه چیزی مقدم است.
سعدی.
دل ای رفیق برین کاروان سرای مبند
که خانه ساختن آیین کاروانی نیست.
سعدی.
دریغ و درد که تا این زمان ندانستم
که کیمیای سعادت رفیق بود رفیق.
حافظ.
دو چیز است شایسته نزدیک من
رفیق جوان و رحیق کهن
رفیق جوان غم زداید ز دل
رحیق کهن روح بخشد به تن.
ملک الشعراء بهار.
- امثال:
بگو رفیقم هم سوخت. (امثال و حکم دهخدا).
- رفیق پرست، که بدوستان و رفیقان علاقه و دلبستگی شدید داشته باشد. رفیق باز. (از یادداشت مؤلف).
- رفیق شفیق، یار مهربان و خیرخواه. (ناظم الاطباء):
مقام ایمن و می بی غش و رفیق شفیق
گرت مدام میسر شود زهی توفیق.
حافظ.
اگر رفیق شفیقی درست پیمان باش
حریف خانه و گرمابه و گلستان باش.
حافظ.
|| همسفر. (ناظم الاطباء) (یادداشت مؤلف) (لغت محلی شوشتر): که راه مخوف است و رفیقان ناموافق. (کلیله و دمنه).
آنکه تنها خوش رود اندر رشد
با رفیقان بی گمان خوشتر رود.
مولوی.
آنکه او تنها به راه خوش رود
با رفیقان سیر او صد تو بود.
مولوی.
- رفیق ره یا راه، همراه. همسفر. همراه سفر. یار سفر. (یادداشت مؤلف):
خدای را مددی ای رفیق راه که من
به کوی میکده دیگر علم برافرازم.
حافظ.
با صبا افتان و خیزان می روم تا کوی دوست
وز رفیقان ره استمداد همت می کنم.
حافظ.
- رفیق نیمه راه، دوستی که شرایط دوستی را به پایان نبرد. یار ناموافق. (فرهنگ فارسی معین).
|| معاون و مددکار. || شریک. (ناظم الاطباء). || نرم. مرافق. رفق کننده: قال (ص): ان اﷲ رفیق یحب ُ کل َ رفیق. (یادداشت مؤلف). مهربان. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب). یار موافق. برفق. مقابل شدید. (یادداشت مؤلف). مهربان. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب). || آنکه به تکلف خود را طبیب خواند یا متطبب، و از آن است:«انت رفیقی واﷲ الطبیب ». (از اقرب الموارد). || آسان کار. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب). || درشت. (منتهی الارب). ضد لطیف. (اقرب الموارد). || دانا و حاذق و کارآزموده و زیرک و چالاک و چربدست. ج، رفقاء. (مهذب الاسماء) (از کشاف زمخشری). مرد چربدست. (دهار). ضد اخرق، یعنی گول. (منتهی الارب). مرد نادان. (آنندراج). || صفت اﷲ تعالی. خدا. (فرهنگ فارسی معین). یکی از اسماء باری. (لغت محلی شوشتر). || در اصطلاح علم فتوت در علوم تصوف رفیق را برپسر اطلاق کنند و پدر را صاحب می خوانند. (از نفایس الفنون).

رفیق. [رَ] (اِخ) یا رفیق بک العظم.رفیق بن محمودبن خلیل العظم متولد بسال 1284 هَ. ق. و متوفی بسال 1343 هجری قمری از دانشمندان و رجال نهضت فکری سوریه است. وی در دمشق به دنیا آمد و در کودکی به مصر رفت و در سال 1316 هَ. ق. در آنجا سکنی گزید و در همه ٔ جمعیتها و نهضتهای سیاسی و اصلاحی و علمی شرکت جست. تألیفات فراوان دارد از آن جمله است: «اشهر مشاهیر الاسلام فی الحرب و السیاسه» - «البیان فی کیفیه انتشار الادیان » - «الدروس الحکمیه للناشئه الاسلامیه». (از اعلام زرکلی ج 3 چ جدید). رجوع به همان مأخذ و معجم المطبوعات مصر [العظم رفیق بک] شود.

رفیق. [رَ] (اِخ) یا رفیق رزق سلوم. رفیق بن موسی رزق سلوم، متولدبسال 1308 هَ. ق. و مقتول بسال 1334 هَ. ق. از ادبا و گویندگان و حقوقدانان و از آزادیخواهان عرب در عصر ترک بود. در حمص به دنیا آمد و پس از کسب دانش مدتی به رهبانیت گروید ولی بعد، از آن روگردان شد و به نوشتن مقالات در روزنامه ها و مجلات پرداخت. تألیفاتی نیز دارد که از آن جمله است: «حیوه البلاد فی علم الاقتصاد» - «حقوق الدّول » او بزبانهای روسی و انگلیسی و ترکی و فرانسه آشنایی کامل داشت. رفیق قصائد و شعرهای بلندی در استقلال طلبی و میهن خواهی دارد. وی را در بیروت اعدام کردند. (از اعلام زرکلی چ جدید ص 3).