معنی ریحانی | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

ریحانی

ریحانی. [رَ] (ص نسبی، اِ) نوعی رسم الخط. نام خطی از خطوط عربی شبیه به ثلث با اندک اختلافی. (یادداشت مؤلف). یکی از خطوط اسلامی که ابن بواب آن را اختراع کرد. (فرهنگ فارسی معین). || شراب خوشبوی. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی). شراب رقیق اخضر خوشبوی صافی و صرف و لطیف القوام. (از غیاث اللغات) (آنندراج) (یادداشت مؤلف). شراب صرف است، خوشبوی و خوش طعم. (از اختیارات بدیعی): شراب ریحانی دل و معده را قوی کند بلاها بشکند. (نوروزنامه).
ریزی بریز از آن می ریحانی سرشک
وز بوی جرعه کن دم ریحان صبحگاه.
خاقانی.
راح ریحانی ار بدست آری
تو و ریحان و راح و رای صبوح.
خاقانی.
در صبوح آن راح ریحانی بخواه
دانه ٔ مرغان روحانی بخواه.
خاقانی.
ازگل پارسیم غنچه ٔ عیشی نشکفت
حبذا دجله ٔ بغداد و می ریحانی.
حافظ.
|| نوعی از زمرد جید، لیکن در رتبه دون زمرد ظلمانی باشد. (یادداشت مؤلف). زمردی سبز روشن است به رنگ برگ ریحان. (جواهرنامه). و رجوع به الجماهر ص 161 شود. || قسمی از تنباکوی سوختنی که به عطریات معطر کنند. (غیاث اللغات) (آنندراج). || یک قسم برنج است که در گیلان به این اسم معروف است. (یادداشت مؤلف). || بوستانبان. (شرفنامه ٔ منیری). || گل فروش. (شرفنامه ٔ منیری). منسوب به ریحان که ریحان فروشی را می رساند. (از انساب سمعانی):
ای عجب در گلشنی کانجا سمن را نیست بار
می رود ریحانی و خار مغیلان می برد.
سلمان ساوجی (از شرفنامه).
|| منسوب است به ریحان که مردی است. (از انساب سمعانی).

باده ٔ ریحانی

باده ٔ ریحانی. [دَ / دِ ی ِ رَ/ رِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) شرابی که در آن اقسام گلهای خوشبودار انداخته بکشند. (غیاث) (آنندراج).

حبق ریحانی

حبق ریحانی. [ح َ ب َ ق ِ رَ] (اِ مرکب) ریحان الصغیر. ریحان. حبق نبطی. ریحان الحماحم. || آنچه خورده میشود از مقل مکی. (منتهی الارب). || شیح. (تحفه ٔ حکیم مؤمن).

قلعه ریحانی

قلعه ریحانی. [ق َ ع َ رَ] (اِخ) دهی است از دهستان ساران بخش شهرستان سنندج، واقع در 8هزارگزی باختر دیواندره و کنار راه مالرو دیواندره به برودرش. موقع جغرافیایی آن کوهستانی و هوای آن سردسیری است. سکنه ٔ آن 160 تن، آب آن از چشمه و محصول آن غلات، لبنیات، توتون و شغل اهالی زراعت و گله داری است.راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).

علی ریحانی

علی ریحانی. [ع َ ی ِ رَ] (اِخ) ابن عبیده ٔ ریحانی بغدادی. مکنی به ابوالحسن. ادیب و نویسنده و شاعر و لغوی بود. وی از خواص مأمون بود و درتألیفاتش روش حکمت را می پیمود. او متهم به زندقه نیز بود و در سال 219 هَ. ق. درگذشت. در معجم الادباء آثار ذیل از او ذکر شده است: 1- الاجواد. 2- اخلاق هارون. 3- ادب جوانشیر. 4- الاسنان. 5- امتحان الدهر. 6-الانواع. 7- انیس المَلک. 8- الاوصاف. 9- الایقاع. 10-تدرج. 11- التنبیه. 12- الجِدّ. 13- الجمل. 14- الخطب. 15- خطب المنابر. 16- رائدالرد. 17- روشنائدل. 18- الزمام. 19- سباریها. 20- سفرالجنه. 21- السمع و البصر. 22- شرح الهوی. 23- شمل الالفه. 24- الصبر. 25- صفه الدنیا. 26- صفه العلماء. 27- صفه الفَرس. 28-صفه الموت. 29- الطارس (در الفهرست: الطاوس). 30- الطارف. 31- العقل و الجمال. 32- فضائل اسحاق. 33- المتحلی. 34- المجالسات. 35- المخاطب. 36- مدح الندیم. 37- المسجّی ̍. 38- المشاکل. 39- المصون. 40- المعاقبات. 41- المنادمات. 42- الموشح. 43- المؤمل و المهیب. 44- مهرزاد خشیش. 45- الناجم. 46- الناشی ٔ. 47-النکاح. 48- النمله و البعوضه. 49- وَرود و وَدود الملکتین. 50- الوشیج. 51- الهاشمی. 52- الیأس و الرجاء. (از معجم المؤلفین) (معجم الادباء ج 14 ص 51). صاحب معجم المؤلفین به مآخذ ذیل نیز اشاره کرده است: الوافی صفدی ج 12 ص 112. الفهرست ابن الندیم ج 1 ص 119. تاریخ بغداد خطیب بغدادی ج 12 ص 18. معجم الادباء یاقوت.لسان المیزان ابن حجر ج 4 ص 242. النجوم الزاهره ٔ ابن تغری بردی ج 2 ص 231. ایضاح المکنون بغدادی ج 1 ص 379 و ج 2 ص 262 و سایر صفحات کشف الظنون حاجی خلیفه ص 1468. روضات الجنات خوانساری ص 472. هدیه العارفین ج 1 ص 668.