معنی سپیده دم

لغت نامه دهخدا

سپیده دم

سپیده دم. [س َ / س ِ دَ / دِ دَ] (اِ مرکب) سحرگاه و دم صبح صادق. (برهان). گاه طلوع صبح صادق و دمیدن سپیده. (آنندراج). صبح صادق. (غیاث). سحر. (شرفنامه). فلق. مُغْرَب. (منتهی الارب):
دلخسته و مجروحم و پی خسته و گمراه
گریان بسپیده دم و نالان بسحرگاه.
خسروانی.
چنین گفت بهمن که این رستم است
و یا آفتاب سپیده دم است.
فردوسی.
زین سپس وقت سپیده دم هر روز بمن
بوی مشک آرد از آن سنبل و نورسته نسیم.
فرخی.
قمر بسان چشم دردگین شود
سپیده دم شود چو توتیای او.
منوچهری.
چون سپیده دم بحکمت درکشید
از نیام نیلگون زرین حسام.
ناصرخسرو.
بهر سپیده دمی و بهر شبانگاهی
ز نزد من بزمین بر پراکنند قضا.
مسعودسعد.
قاف تا قاف جهان بینی شب وحشت چنانک
تا دم صورش سپیده دم نخواهی یافتن.
خاقانی.
سپیده دم ز دست زنگی شب
رهایی یافت چون بیمار از تب.
نظامی.
سپیده دم چو دم برزد سپیدی
سیاهی خواند حرف ناامیدی.
نظامی.
خوشا سپیده دمی باشد آنکه بینم باز
رسیده بر سر اﷲاکبر شیراز.
سعدی.
ز آستان تو آموخت در طریقت مهر
سپیده دم که صبا چاک زد شعار سیاه.
حافظ.
سپیده دم که وقت کار عام است
نبید مشکبو رسم کرام است.
؟

سپیده دم. [س َ / س ِ دَ / دِ دُ] (اِ مرکب) سرخ مرد [کذا] را گویند و آن گیاهی است شبیه به بستان افروز و ساقش سفید می باشد. (برهان). جنسی از سبزه های مأکول که آن را سرخ مرد (کذا) گویند. (شرفنامه).


سپیده

سپیده. [س َ / س ِ دَ / دِ] (اِ مرکب) (از: سپید + َه، پسوند صفت ساز) در پهلوی «سپتک ». گلی است. «خسرو کواتان بند 87» (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین). گیاهی است شبیه نی بوریا. (یادداشت مؤلف). || پهنای روشنی صبح صادق. (برهان) (آنندراج) (غیاث):
چنین تا سپیده بر آمد ز جای
تبیره بر آمد ز پرده سرای.
فردوسی.
سپیده چو از جای خود بر دمید
میان شب و تیره اندرخمید.
فردوسی.
چو آهیخت بر چنگ شب روز تیغ
ستاره گرفت از سپیده گریغ.
اسدی.
سپیده چو برزد سر از باختر
سیاهی بخاور فرو برد سر.
نظامی.
خروس کنگره ٔ عقل پر بکوفت چو دید
که در شب امل من سپید شد پیدا.
خاقانی.
- سپیده ٔ بام، سپیده ٔ صبح:
درست گفتی کز عارضش برآمده بود
گه فرو شدن تیره شب سپیده ٔ بام.
فرخی.
بدین طرب همه شب دوش تا سپیده ٔ بام
همی ز کوس غریو آمد و ز بوق شغب.
فرخی.
- سپیده ٔ تخم مرغ (خایه)، سپیده که در تخم مرغ بود:
دو خایه کرد و بلغده شد و هم اندروقت
شکست و ریخت هم آنجا سپیده و زرده.
سوزنی (دیوان چ شاه حسینی ص 85).
مصون از آفات دهر بوقلمون چون زرده ٔ خایه در سپیده. (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 54).
- سپیده ٔ صادق، دم صبح:
صدر جهان جهان همه تاریک شب شده است
از بهر ما سپیده ٔ صادق همی دمی.
رودکی.
- سپیده ٔ صبح، کنایه از سپیدی که پیش از طلوع آفتاب پدیدار شود. (آنندراج):
آنگاه سرخی برود و آن سپیدی بر پهنا بماند که برای سپیده ٔ صبح است. (التفهیم ص 67 و 68).
چون شاه جهان بر اوبرآمد گویی
خورشید شد از سپیده ٔ صبح بلند.
ابوطالب کلیم (از آنندراج).
|| سفیدآبی که زنان بر روی مالند و آن اقسام می باشد. بهترین آن آن است که شاخ گوزن را بسوزانند تا سفید شود و بکوبند و بپزند و ماست خمیر کنند و خشک سازند. بعد از آن بسایند و بر روی مالند. (برهان) (آنندراج): اسفیداج، سفیدآب، سپیده ٔ زنان. (زمخشری). غُمْنه؛ غالیه و روی شویه که زنان بر روی مالند. (منتهی الارب). اسفیداج، سپیده. معرب آن است و آن خاکستر قلعی است. و اسرب اذاشدد علیه الحریق صار اسرنجاً ملطف جلاء. (منتهی الارب):
گفتم که سپیده کرده ای بهر کسی
رنجید نگار از این و بگریست بسی
گفتا که ز شام زلف خود بیزارم
گر بر رخ من سپیده دم زد نفسی.
تاج الدین عمربن مسعود.
و زنگی شب سپیده در چهره مالید. (سندبادنامه ص 88). عجوزه ٔ سیاه که سپیده بر رو مالیده و خود را نوجوان و نغز مینماید. (کتاب المعارف بهاء ولد). و روی را بسپیده و غازه ٔ نیاز بیارای. (کتاب المعارف).
از پی مشاطگیت هر سحر آید فلک
کحل و سپیده بدست آینه در آستین.
سلمان ساوجی.


سپیده بالای

سپیده بالای. [س َ /س ِ دَ / دِ] (اِ مرکب) صبح کاذب. (شرفنامه). روشنی صبح صادق که آن را سپیده دم نیز گویند. (آنندراج).

حل جدول

سپیده‌ دم

خروس خوان


سپیده دم

پگاه


سپیده

پگاه، بامدادان

فارسی به انگلیسی

سپیده‌ دم‌

Aurora, Cockcrow, Dawn, Daybreak, Daylight, Gloaming

فرهنگ عمید

سپیده دم

دم صبح صادق، هنگام دمیدن سپیده، هنگام سحر، سحرگاه، صبح زود، صبح صادق: سپیده‌دم چو دم بر زد سپیدی / سیاهی خواند حرف ناامیدی (نظامی۲: ۱۴۵)،


سپیده

سفیدی و روشنایی صبح،
(زیست‌شناسی) [قدیمی] = سفیده
[قدیمی] = سفیداب

فرهنگ فارسی هوشیار

سپیده دم

سحر


سپیده دمان

بهنگام سپیده دم سحرگاه.

واژه پیشنهادی

سپیده دم

شبگیر


کنایه از سپیده دم

عروس سحری

گل صبح

فارسی به عربی

فرهنگ معین

سپیده

(س دِ) (ص مر.) روشنایی کمی که هنگام آغاز صبح در آسمان مشرق پدیدار می شود، سفیده.

معادل ابجد

سپیده دم

125

پیشنهاد شما
جهت ثبت نظر و معنی پیشنهادی لطفا وارد حساب کاربری خود شوید. در صورتی که هنوز عضو جدول یاب نشده اید ثبت نام کنید.
اشتراک گذاری