معنی قمر در عقرب

کنایه از دگرگون بودن اوضاع

مثل دگرگون بودن اوضاع

اوضاع ناجور و نامساعد

ماه در کژدم ماه در خانه ی کژدم

به طور حتم بسیاری تعبیر «قمر در عقرب» را شنید اند. معمولا در اوقاتی که بسیاری از امور دچار مشکلاتی می شود یا روابط انسانی دچار خدشه می شود می گویند احتمالا قمر در عقرب بوده است!
منظور از «قمر» یعنی کره ماه و منظور از عقرب یعنی «برج عقرب» یا «صورت عقرب» است. این اصطلاح یعنی که کره ماه در برج عقرب قرار گیرد یا کره ماه مقابل صورت فلکى «عقرب» قرار گرفته باشد
دانشمندان، دایرة‌البروج آسمان را به دوازده قسم که هر یک 30 درجه مى‌‌‌‏شود و مجموعا 360 درجه می‌شود، بخش نموده‌‌‏اند، و در مدارات اختران هر قسم را برج نامیده‌‌اند
پیشینیان، ستارگان موجود در مسیر حرکت خورشید طی یک سال را، به دوازده برج نجومی تقسیم نموده‌اند که خورشید به ترتیب در هر کدام، حدود یک ماه توقف می‌کند. همان طور که واضح است، این مبنای پیشینیان در سال‌های بعد بطور کامل نقض شد، چون اثبات شد که خورشید ثابت و زمین به دور آن در حال چرخش است) این برج‌ها از برج حمل (یعنی فروردین) شروع شده و به برج حوت (همان اسفند) ختم می‌شود. همانطور که می‌بینید نام‌گذاری این برج‌ها بر اساس صورت‌های فلکی است؛ یعنی به همان نام‌های صورت‌های فلکی، نام‌گذاری شده‌اند؛ بنابراین اولین معنی قمر در عقرب این است؛ زمانی که کره ماه برابر صورت فلکى "عقرب" واقع شود (برای کسی که روی زمین قرار دارد) می‌گویند قمر در عقرب شده است. اما این همه ماجرا نیست!

همانطور که می‌دانید ماه در طول یک ماه قمری (که حدود ۲۹.۵ روز است) یک بار به طور کامل دور زمین می‌چرخد. این یک دور کامل، به دوازده قسمت مساوی تقسیم شده (۱۲ تا ۳۰ درجه) که در هر قسمت یک صورت فلکی وجود دارد و برج‌هایی نیز برای هر یک از این دوازده صورت فلکی انتخاب شده اند که عبارتند از: حمل، ثور، جوزاء، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، حوت، دلو، جدی. به عبارتی هر یک از این نام‌های دوازده‌گانه، متناسب با صورت فلکی تشکیل یافته از ستاره‌های دوردستی است که ماه در مقابل آنهاست.

قمر (ماه) در هر یک از این صورت‌های دوازده‌گانه، یک دوازدهم طول ماه قمری صبر می‌کند. (که حدود ۲ روز و ۱۰ ساعت و ۴۸ دقیقه است) به عنوان مثال، در هر ماه قمری، قمر (ماه) حدود دو روز و نیم در برج و صورت فلکی عقرب بوده و قمر در عقرب می‌شود. البته پس از گذشت صد‌ها سال صورت فلکی، از برج نجومی (که در واقع موقعیت و پوزیشن‌های ۳۰ درجه‌ای از پیش تعیین شده بود) کمی فاصله گرفته و این فاصله حدود ۲۸ درجه است. با وجود این اختلاف، یک سوال اساسی پیش می‌آید. اینکه وقتی در روایات به قمر در عقرب اشاره کرده‌اند منظورشان این بوده که قمر در صورت فلکی عقرب است یا در برج عقرب؟

از آنجایی که در این قضیه بین فقها و دانشمندان علوم اسلامی اختلاف وجود دارد مردم برای رعایت احتیاط باید وقتی برج از عقرب گذشت و این دو روز سپری شد یک روز دیگر هم صبر کنند یعنی جمعا ۳ روز و نیم صبر کنند. چون قمر هر دو روز و نیم (معادل ۶۰ ساعت) از مقابل هر برج و از جمله برج عقرب عبور مى‌کند. به همین دلیل است که در جدول روز‌های قمر در عقرب هم همین بازه ۳ روزه را می‌بینید

در ایامی که قمر در عقرب می‌شود چه اقداماتی کراهت دارد؟
در کتاب‌های فقهی وقتی قمر در عقرب است، دست کم چند مورد مکروه (نه حرام) دانسته شده است. یکی عقد نکاح، دوم اقدام برای بچه‌دار شدن (انعقاد نطفه) و دیگری سفر.
به عنوان مثال، محقق در شرایع نوشته است: «و یکره إیقاع النکاح و القمر فی العقرب» ازدواج و عقد نکاح (یا نزدیکی) در حالی
که قمر در عقرب است مکروه است. (شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج‏۲، ص. ۲۱۱)
علت کراهت، روایت یا روایاتی است که در این باره وارد شده است. این روایات در کتب معتبر حدیثی مانند کافی، من لایحضره الفقیه، بحارالانوار، وافی و وسائل الشیعه موجود است.
این مسأله به وسیله برخی از محاسبات دقیق نجومی،‌ به دست می‌آید اما آنچه در اینجا برای عموم می‌توان گفت همان مراجعه به برخی تقویم‌های نجومی معتبر است که در آنها توضیح داده می‌شود قمر در چه ساعتی وارد عقرب می‌شود و در چه ساعتی خارج می‌شود. همچنین مراجعه به اهل فن و تخصص یکی از راههای شناخت این مسأله است

آیا حالات قمر و ستارها و افلاک در کره زمین تأثیر دارد؟
شکی نیست که چگونگى قرار گرفتن بعضى از کواکب آسمان - مخصوصاً سیّارات منظومه شمسى- در مدارات خود، در مقایسه با یکدیگر، ممکن است تأثیرات طبیعى یا فرا طبیعی در کره زمین داشته باشد؛ مثلًا مى‌‌‌‏دانیم جزر و مدّ دریاها بر اثر تأثیر جاذبه کره ماه است و هرگاه کره ماه و خورشید در یک سو قرار گیرند (مانند اوائل و اواخر ماه) این جاذبه قوى‌‌‌‏تر و حتّى ممکن است روى پوسته زمین هم تأثیر بگذارد و سبب شکستگى‏‌‌‌ها و زلزله‏‌‌‌هایى شود و به عکس ممکن است بارندگى‌‌‏‌هاى قابل ملاحظه‌‌‏‌اى بر اثر تأثیر کرات آسمانى روى کره زمین و مانند آن صورت گیرد.
ما نمی‌توانیم بدون دلیل معتبر، تأثیر طبیعى و فرا طبیعی اوضاع فلکى را در زندگى و حالات انسان‌‌ها انکار کنیم؛ چرا که تمام اجزاى جهان، یک واحد به هم پیوسته است و در یکدیگر تأثیر دارد.
البته اثبات تأثیر طبیعى و فرا طبیعی اوضاع افلاک در زندگى انسان‌‌ها در هر مورد و بدون استثنا، سخت است و بدون دلیل معتبر و با خیال، پندار و استحسان نمى‌‏توان چیزى را اثبات کرد؛ حال اگر از طریق معصومین علیهم‌السلام مطلبى در این زمینه ثابت شود، همان مقدار که ثابت شده قابل قبول و مورد پذیرش است. مانند پرهیز از مسأله عقد ازدواج در موقع قمر در عقرب.
حتی می‌توان به نحو کلی (نه جزئی و تفصیلی) گفت: اوضاع فلکی در روز‌ها و شب‌‌ها مؤثر است و روز یا شب را منشأ برخی از رخداد‌ها می‌‌کند.
به تعبیر دیگر، ایام و بلکه هر لحظه از لحظات ما، تحث تأثیر اوضاع فلکی است. همچنانکه موقع طلوع خورشید، اثری وضعی بر روی زمین رخ می‌دهد ساعت بعدی اثر عوض می‌‌شود و این آثار، واقعی است و تخیلات نیست. لحظه لحظه که به غروب می‌‌رسیم تأثیرات خورشید بر زمین و موجودات زمین عوض می‌‌شود.
در حالات خسوف و کسوف، آثاری روی زمین ایجاد می‌شود و تا مدت‌‌ها روی زمین می‌‌ماند. این‌ها بر اساس خرافات نیست و حتی دانشمندان معاصر علم نجوم نیز اینها را بیان می‌‌کنند.
پس نمی‌شود اوضاع فلکی را نادیده گرفت و به نحو کلی (نه به صورت تفصیلی) می‌توان گفت از ناحیه سیارات و ستارگان آسمان، انرژی‌هایی به کره زمین می‌‌رسد و ما تحت تأثیر این انرژی‌‌ها هستیم.
چگونه می‌توان به اثرات افلاک و ... بر حالات انسان و کره زمین پی برد؟
بعضی از اینها به خبر دادن انسان کامل و اهل ولایت بستگی دارد. در درجه اول، انبیاء (ع) و معصومین (ع) و در درجات بعدی کسانی که مقربترند مانند عرفای برجسته و کامل. (البته سند و دلالت کلام هم مهم است) همچنانکه درباره عقد نکاح و سفر در موقع قمر در عقرب، روایاتی آمده و بیشتر کتب معتبر حدیثی و فقهی آن را نقل کرده‌‌اند.
راه دیگر، از طرق تحقیقات تجربی و دانشمندان مربوطه است که مطالبی کشف و به اثبات برسد.
پس اگر مطلبی با دلیل معتبر «نقلی»، «عقلی» یا «تجربی کشف شده و اثبات شده»، ثابت نشود نمی‌توان به آن اعتماد کرد و لذا نباید دنبال خرافات و مطالب ضعیف و غیر علمی رفت و خود را با امور ضعیف، مشغول کرد

916