معنی کائوچو

کائوچو. (اِ) کائوتچو. کائوچوک. کائوتچوک. در تداول هنود امریکا بر موادی که از درخت هیفا بیرون می آید و نوعی صمغ است اطلاق میشود و در زبان هنود امریکا بمعنی «اشکهای درخت » است. این کلمه را در عربی امروزی «مطاط» میگویند. (ازکتاب هذه اندونیسیا. چاپ قاهره). درختی است که از شیره ٔ آن لاستیک سازند. (فرهنگ نظام در ذیل کائوچو).
ژدیا صمغی است که از بسیاری از درختان امریکا و آسیا و افریقا به دست می آید و آن ماده ٔ چسبناک وکشداری است که از شکافی که بدرخت داده شود فروچکد، کائوچو، نامی که به این گونه صمغ داده شده از لغات امریکای جنوبی است. (هرمزدنامه ٔ پورداود ص 186). در کتاب گیاه شناسی آمده است: اگر ساقه یا برگ بعضی از نباتات از قبیل شنگ، انجیر، فرفیون و شقایق را قطع کنیم مایع سفیدرنگی بنام شیرآبه از آن خارج میگردد. این مایع در مجاری مخصوصی بنام لوله های شیرآبه قرار دارد. رنگ آن اغلب سفید شیری میباشد ولی گاهی مانند شیرآبه ٔ خرزهره بیرنگ و یا مانند شیرابه ٔ مامیران نارنجی است. شیرآبه دارای مواد مختلفی از قبیل صمغها، چربی ها، نشاسته های غیر قابل جذب و استخوانی شکل، گوتاپرکا و کائوچو میباشد وقسمت اعظم آن را آب تشکیل میدهد. بعد چنین اضافه میکند: نگارنده شمه ای درباره ٔ گیاههای کائوچوئی ایران تحت عنوان بررسیهای میکروشیمیائی چند گیاه کائوچوئی ایران از قبیل پرخ و شنگ چزه و بیدار و لباشیر ودرخت لور و استبرق مطالعاتی نموده ام. از نتیجه ٔ این مطالعات چنین استنباط میشود که شیرآبه ٔ نباتات کائوچوئی در مجاورت هوا منعقد میشود و در این قسمت منعقد شده است که ماده ٔ کائوچوکی بانضمام مواد مختلفه ٔ دیگری از قبیل چربیها و صمغها و مواد پروتید وجود دارد. فرمولهای شیمیائی کائوچوی خالص n (C10H17)، n (C10H16)، n (H34 C10) و غیره میباشد. معرفهای آن بامعرفهای مواد پروتید و لیپیدها و صمغها و تانن ها کاملا مشابه است. معرف را سپایل کائوچوک را نیز مانند مواد پروتید و تانن و بعضی صمغها و کلوکزیدها و الکالوئیدها قرمز رنگ میسازد. سودان، شارلاخ، عصاره ٔ ارلئآن، کلروفیل و دیمتیل امیدواز و بنزول آن را مانند لیپیدها رنگ آمیزی مینماید و بالاخره اسید اسمیک نیز آن را مانند لیپیدها و مواد مازوئی به رنگ قهوه ای درمی آورد و در اثر آن اسید اسمیک احیا شده و به رنگ قهوه ای روی کائوچوک رسوب مینماید. کائوچو نیز مانند لیپیدها با برم ترکیب شده و تترابرومیت دو کائوچو Br4 C10H16 تولید میگردد. بنزین، سولفوردوکربن، اتروکلروفرم کائوچو را مانند لیپیدها حل مینماید ولی آب و الکل و گلیسیرین و مواد قلیائی و اسیدهای رقیق در آن بی اثر میباشد. کائوچو بعکس لیپیدها و مواد چربی صابونی نمیشود و بدینطریق از آنها متمایز میگردد. کائوچوک دارای قابلیت ارتجاع است و مانند خمیر ورآمده در اثر فشار به حالت اول برمیگردد برمی کردن (ترکیب کردن بابرم) کائوچو از مطالعات علمای شوروی محسوب میشود. نتایج حاصله از این روش تاکنون در مطبوعات آنها ذکر نشده است ولی نگارنده در ضمن مطالعات خود اهمیت آن رادریافتم و خلاصه ٔ آن را ذیلاً درج مینمایم: تترابرومیت دوکائوچو که در نتیجه ٔ این فعل و انفعال به دست می آید شفاف و مشابه شیشه است و قهوه ای رنگ میباشد و درحلالهای معمولی کائوچوک از قبیل اتر، کلروفرم، بنزول، و سولفور دوکربن غیرقابل حل است و اگرچه چربی ها نیز با برم ترکیب میشوند و در حلالهای فوق غیرقابل حل میباشند، ولی تمایز آنها در آنست که اسید کلریدریک غلیظ در لیپیدهایی که با برم ترکیب میشوند مؤثر میباشد و آنها را حل میسازد، در صورتی که در تترابرومیت دوکائوچو کاملا بی اثر میباشد و بوسیله ٔ آن از لیپیدها کاملا متمایز میگردد. برای آنکه قابلیت ارتجاع کائوچوک در لوله های شیرآبه کمتر گردد و در موقع تهیه ٔ برش و مقطع تولید ناراحتی ننماید شی ٔ مورد مطالعه را چندروز بدواً در محلول الکلی %15 برم قرار دهید و در جای خنکی حفظ نمائید (برای تهیه ٔ این محلول برم را قطره قطره در الکل اضافه نمائید و در جریان آب سرد و یا یخچال قرار دهید) بعداً شی ٔ را با الکل شسته و به تهیه ٔ مقاطع پردازید.
برشها را مدت 24 ساعت در آب ژاول قرار دهید تا مواد پروتیدی آنها زایل گردد سپس برای خنثی کردن اثر قلیائی آب ژاول، آنها را با محلول %10 اسید استیک و سپس با آب مقطر چندین بار شست و شو دهیدو مدت پنج دقیقه در یک قطره گلیسیرین خالص داخل کنید، بعد از گلیسیرین خارج ساخته در چند قطره گلیسیرین برمه اشباع و غلیظ که روی لام قرار داده اید داخل سازید و روی آن را با لامل بپوشانید و در محل خنک و تاریکی قرار دهید. پس از 12 ساعت مقاطع را در الکل کاملا شست و شو دهید تا اثرات برم بکلی زایل گردد. بعد آن را مدت 24 ساعت در مخلوطی بمقدار متساوی از الکل و کلروفرم قرار دهید، سپس از مخلوط فوق خارج نموده با الکل شسته و در بم دو کانادا و یا ژلاتین گلیسرینه بطور دائم نگاهداری نمائید - انتهی. رجوع شود به گیاه شناسی حبیب الله ثابتی ص 181. || یکی از انواع علک.

(ئُ) [فر.] (اِ.) شیره ای است که از تنه درخت هوآبرازیلینسیس که از گیاهان تیره فرفیون است به دست می آید. شیره این درخت را هنگامی که گرم کنند، کائوچوی خام فراهم می شود و آن جسم نرمی است که در صنعت برای ساختن اشیاء مختلف به کار می رود.

(زیست‌شناسی) ماده‌ای نرم که از شیرابۀ گیاه فیکوس تهیه می‌شود و در صنعت برای ساخت اشیای گوناگون به کار می‌رود،
[منسوخ] هر یک از مواد پلاستیکی شکننده،

ماده‌ای که از شیرابه گیاه فیکوس استخراج می‌شود و کاربرد صنعتی دارد.

ماده ای که از شیرابه گیاه فیکوس استخراج می شود و کاربرد صنعتی دارد

kauçuk

(اسم) جسمی است سفید رنگ که در شیرابه بسیاری از گیاهان تیره های توت و فرفیون و خرزهره و مرکبان و مخصوصا در شیرابه گیاه هوآبرازیلینسیس که از گیاهان تیره فرفیون است و در حدود ‎30 متر ارتفاع و یکمتر قطر دارد موجود است. درخت هوآ در ماه دوم تابستان گل میکند و در اسفند یا فروردین میوه اش میرسد. برای استخراج کائوچوک ابتدا در روی ساقه گیاه شکاف میدهند و پس از آن شیرابه را که از شکاف خارج میشود ده ظرف مخصوصی جمع میکنند. این شیرابه ابتدا مایع است ولی کم کم در مجاورت هوا منعقد گشته جامد میشود. کائوچوک یکی از کربورهای ئیدروژن پلی ترپن میباشد که برابر هوا اکسیده شده است. کائوچوک جسمی است سفید رنگ که در مجاورت هوا تیره رنگ میشود. این جسم در آب و الکل حل نمیگردد ولیکن در هیدرو کربورها کاملا حل میشود. برای تهیه کائوچوک خالص ابتدا کائوچوک غیر خالص را در آب و الکل شستشو میدهند سپس آنرا در کلروفرم یا در بنزین حل میکنند و چون مقداری الکل باین محلول اضافه کنند کائوچوک بحالت رسوب ته نشین میشود. کائوچوک در برودت (زیر صفر) سخت و شکننده میشود ولی در حرارت دوباره نرم میگردد و کشت مییابد و در 125 درجه سانتیگراد ذوب میشود. در حرارتهای زیاد کائوچوک با گوگرد (تا 15) ترکیب میگردد و تشکیل کائوچوک آتش فشانی میدهد که دیگر نمیچسبد و از آن اسباب بازی و لوله های لاستیکی و صفحه گرامافون میسازند. در درجات حرارتهای بالاتر ترکیب گوگرد با کائوچوک زیادتر میشود (‎ 30 تا 35 درصد) و تشکیل ابونیت میدهد که از آن شانه و دگمه و آلات عایق الکتریسیته میسازند. گیاه هوآ در برزیل و آمریکای مرکزی و هند و چین و هندوستان و افریقا کشت و تربیت میشود. مصارف صنعتی کائوچوک امروزه بسیار زیاد است و تقریبا اهمیت صنعتی آن از یکصد و بیست و پنج سال قبل (‎ 1840 م. ) باین طرف شناخته شده و اکنون در اکثر لوازم و ادوات صنعتی و پزشکی و خانه داری و اتومبیل و لباسهای غیر قابل نفوذ و غیره مورد مصرف دارد کائوچو. فرانسوی کندران زفتک

36