معنی یادنامه | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

یادنامه

یادنامه. [م َ / م ِ] (اِ مرکب) نامه و کتاب که به یاد کسی تدوین شود. کتابی که به افتخار کسی تألیف و منتشر شود. کتابی که حاوی مقالات متعدد باشد و به یاد کسی یا بمناسبت تولد او و یا سالیان عمر او تدوین شود، خواه در زندگانی وی یا بعد از مرگ وی: یادنامه ٔ دینشاه ایرانی، یادنامه ٔ پورداود.

پهریخته

پهریخته. [پ َ ت َ / ت ِ] (ن مف) پرهیخته. مؤدب. فرهخته: هفت مرد بودند... بغایت عظیم پهریخته بودند. (مقدمه ٔ ارداویرافنامه ترجمه ٔ قدیم چ معین در کتاب یادنامه ٔ پورداود ص 208). رجوع به پرهیخته شود.

مینوروشن

مینوروشن. [رَ وِ] (ص مرکب) مینوروش. پاک رفتار: و این مرد ویراف است که از او پاکیزه تر و مینوروشن تر و راستگوی تر کسی نیست. (دیباچه ٔ ترجمه ٔ پارسی ارداویرافنامه ص 208 یادنامه ٔ پورداود).

یشتن

یشتن. [ی َ ت َ] (مص) به لغت زند وپازند، آهسته دعا خواندن بر طعام و زمزمه کردن مغان در وقت طعام خوردن و درخواست نمودن و استدعا کردن ونیاز کردن و ستایش نمودن. (از برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء). یشتن مصدر پهلوی (هم ریشه ٔ یزشن) به معنی خواندن کتاب مقدس و اوراد. (یادنامه ٔ پورداود ذیل ص 211): آن چهل هزار مرد بر یزشن کردن ایستادند و درونی بیشتند و قدری په [پیه] برآن درون نهادند چون تمام بیشتند یک قدح شراب به ویراف دادند. (از ترجمه ٔ ارداویراف نامه به نقل یادنامه ٔ پورداود ص 211). و رجوع به یزشن شود.

یزشن

یزشن. [ی َ زِ] (اِمص) دعا. عبادت.ورد. (یادداشت مؤلف): ما ششگانه ٔ دیگر یزشن ها و نیرنگها که در دین از بهر این کار گفته است بجای آوریم. (مقدمه ٔ ارداویرافنامه، ترجمه ٔ قدیم).
- یزشن کردن، دعا کردن. ورد خواندن: و ویراف را بر آن تخت نشاندند و روی بند بر وی فروگذاشتند و آن چهل هزار مرد بر یزشن کردن ایستادند. (از ترجمه ٔ ارداویرافنامه، به نقل یادنامه ٔ پورداود ص 211). و رجوع به یشتن شود.

ارداویراف نامه

ارداویراف نامه. [اَ م َ] (اِخ) نام کتابی بزبان پهلوی که در آن شرح معراج ارداویراف دستور مندرجست. نام این کتاب بپهلوی اَردای ویراف نامَک است. کتاب مزبور مجموعاً دارای 8800 کلمه و شامل 101 فصل است و هر فصل آن بچند بند تقسیم میشود. نیکوترین منظومه ٔ ارداویرافنامه بفارسی، مثنوی زرتشت بهرام پژدو شاعر زردشتی مائه ٔ هفتم هجری و ناظم زرتشت نامه است و قسمتی ازین منظومه را دستور جاماسپ اسا در بمبئی بسال 1902 م. بطبع رسانیده است. رجوع به ارداویرافنامه (در یادنامه ٔ پورداود ج 1 ص 150 ببعد) شود.

سعترباز

سعترباز. [س َ ت َ] (نف مرکب) زنی را گویند که چرمینه بندد و با زن دیگر مجامعت کند و آن چرمی است که بصورت و هیأت آلت تناسل دوخته اند. (برهان). زن سحاقیه یا طبق زن و چون این قسم زنان چرمینه نیز می بندند بمجاز به معنی زنی که چرمینه بندد و با زن دیگر جماع کند استعمال یافته. و این عمل را سعتری کردن خوانند و حق آن است که سعتر در اصل به معنی امر مذکور است چنانکه لفظ سعترباز بر آن دلالت دارد و چون عین درفارسی نیامده شاید که زبان دیگر باشد. (آنندراج). سعترباز را ندانستم از کجا آورده و در اصل چه بوده که بدینگونه تحریف شده و مطلقا در نظم و نثر فارسی من تاکنون بکلمه ٔ سعترباز برنخورده ام. (نفیسی. درباره ٔ چند لغت فارسی، یادنامه ٔ پورداود ج 1 ص 228). باید دانست که سعتری به معنی نزدیک بقول مؤلف در نظم فارسی آمده. رجوع کنید به سعتری. (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین). || بمجاز شوخ و بدکار. (غیاث). زن شوخ. (دهار). مرد شوخ و بی باک و جوانمرد و دلاور و در این معنی به صاد بیشتر است. (منتهی الارب) (آنندراج).