معنی یوم | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

یوم

یوم. [ی َ] (ع مص) روز گردیدن. (منتهی الارب). || بدبخت روز گردیدن. (ناظم الاطباء).

یوم. [ی َ] (ع اِ) روز. (ترجمان القرآن جرجانی ص 108) (دهار). روز، مذکر آید و اول آن از طلوع فجر صادق است تا غروب آفتاب. ج، ایام و اصل آن ایوام بوده. جج، ایاویم. (ناظم الاطباء). روز. ج، ایام. (مهذب الاسماء). روز. ج، ایام، اصل آن ایوام و یوم ایوم تأکید است یعنی روز سخت. (آنندراج). روز. نهار. ضد لیله. مقابل لیل. در عرف عبارت است از طلوع جرم آفتاب ولو تمامی جرم هم نباشد تا غروب جرم آفتاب. (یادداشت مؤلف). روز، و قوله تعالی: لمسجد اسس علی التقوی من اول یوم (قرآن 108/9)، أی من اول ایام. (ناظم الاطباء). یوم جرید؛ روزی تمام. (مهذب الاسماء). یوم مصحح، یوم مصرح. روزی که از باد و ابر خالص باشد. (فقه اللغه ص 30). یوم معانی، روزی سخت گرم. (فقه اللغه ص 25):
گر سِرّ یوم یحمی بر عقل خوانده ای
پس پایمال مال مباش از سرهوا.
خاقانی.
بعد چند یوم خود هم در کمال استعداد از تبریز حرکت وبه دارالمؤمنین قم وارد شد. (مجمل التواریخ گلستانه ص 31).
- الی یومنا هذا، تا امروز. (یادداشت مؤلف).
- اول یوم، نخستین روز. (ناظم الاطباء).
- حُمّای یوم، تبی است که تنها یک روز آید و سپس ببرد و بازنگردد. (یادداشت مؤلف).
- کل یوم، هر روز. (ناظم الاطباء).
- یوم آخر، روز بازپسین. (یادداشت مؤلف).
- یوماً فیوماً، روزبه روز و هر روز بدون مهلت و بدون ترک. (ناظم الاطباء): رکن الدین صاین چون... خود را در سلک ملازمان امیر چوپان منتظم گردانید یوماً فیوماً در تربیتش می افزود. (حبیب السیر ج 3 ص 71).
- یوماً من الایام، روزی از روزها و یک روزی. (ناظم الاطباء).
- یوماً واحداً، یک روز. (ناظم الاطباء).
- یوم اجرد، روز تمام. (مهذب الاسماء).
- یوم ازهر، روز آدینه. (مهذب الاسماء).
- یوم الاثنین، روز دوشنبه. (آنندراج) (ناظم الاطباء) (دهار).
- یوم الاحد، روز یکشنبه. (ناظم الاطباء) (آنندراج) (دهار).
- یوم الاربعاء، روز چهارشنبه. (ناظم الاطباء) (دهار). چهارشنبه. (آنندراج).
- یوم الاضحی، یوم النحر. روز دهم ماه ذیحجه. (ناظم الاطباء).
- یوم الاُواق، یوم یؤیؤ است. (منتهی الارب).
- یوم الباحور، روز بحران. و تعداد تعین آن نزد اکثر اطبا چنین است که از روز ابتدای مرض به روز پنجم افتد یا هفتم یا نهم یا یازدهم و چهاردهم و هفدهم و نوزدهم وبیستم و بیست ویکم و بیست وچهارم و بیست وهفتم. (آنندراج).
- یوم البعث، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). یوم التغابن. یوم التلاق. یوم الجزا. یوم الجزاء. یوم الجمع. یوم الجواب. یوم الحساب. یوم الحشر. یوم السبع. یوم السؤال. یوم العرض. یوم الفصل.یوم القرار. یوم القیام. یوم القیامه. یوم الدار. یوم المعاد. یوم المیزان. یوم المیعاد. یوم الوعد. یوم الندامه. یوم النشر. یوم النشور. یوم الیقین. روز قیامت. روز بعث. روز حشر. روز نشر. روز رستاخیز. رستخیز. قیامت. روز پاداشن. روز بازخواست. روزی که مردگان برای دیدن پاداش و بازخواست و کیفر اعمال دنیوی خویش به امر خدا زنده شوند. (از یادداشت مؤلف).
- یوم الترویه، روز هشتم ماه ذیحجه. (ناظم الاطباء). در اصطلاح فقه، روز هشتم ذیحجه را گویند. (یادداشت مؤلف).
- یوم التغابن، روز بازخواست. قیامت. (یادداشت مؤلف). و رجوع به ترکیب یوم البعث شود.
- یوم التلاق (یوم التلاقی)، روز قیامت. یوم البعث. (یادداشت مؤلف):
و زانت رأیه فی کل یوم
تحیات الی یوم التلاقی.
حافظ.
و رجوع به ترکیب یوم البعث و یوم تلاق شود.
- یوم التناد، یوم القیامه. یوم البعث. روز قیامت. روز رستاخیز. (یادداشت مؤلف). روز قیامت، چرا که یکی مر دیگری را در آن روز ندا خواهد داد که به فریاد من برس و کس نخواهد رسید. (آنندراج):
باد در اقبال و عز عمر عزیزش دراز
دولت او بر مزید تا گه یوم التناد.
سوزنی.
هرگاه به راستی مرجع آن را طلبی یوم التناد است. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 454).
درنگر تو قصه ٔ شداد و عاد
حسرت ایشان نگر یوم التناد.
مولوی.
و رجوع به ترکیب یوم البعث شود.
- یوم الثلاثاء، روز سه شنبه. (دهار) (ناظم الاطباء) (آنندراج).
- یوم الثلثا، روز سه شنبه. (دهار).
- یوم الجزاء (یوم الجزا)، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). روز قیامت. روز پاداشن. روز پاداش. روز بادافراه. روز کیفر. (یادداشت مؤلف). و رجوع به ترکیب یوم البعث شود.
- یوم الجمع، روز رستخیز. روز قیامت. روز حشر. روز بعث. (یادداشت مؤلف).
- || (اصطلاح صوفیه) وقت لقاء و وصول به سرچشمه ٔ جمع. (از تعریفات جرجانی). و رجوع به ترکیب یوم البعث شود.
- یوم الجمعه، روز جمعه. (ناظم الاطباء). روز آدینه. (دهار) (آنندراج).
- یوم الجواب، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء).
- یوم الحساب، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). روز قیامت که مدت پنجاه هزار سال باشد. (از آنندراج). روز شمار. قیامت. یوم الدین. روز پاداشن. روز جزا. روز داوری. (یادداشت مؤلف). روز شمار. (دهار):
حق تو خاقانیا کعبه تواند شناخت
ز آخور سنگین طلب توشه ٔیوم الحساب.
خاقانی.
تا نبود صبح را از سوی مغرب طلوع
روز بقای تو باد هفته ٔ یوم الحساب.
خاقانی.
جانْشان گران چو خاک و سر بادسنجشان
بی سنگ چون ترازوی یوم الحسابشان.
خاقانی.
در حبسگاه شروان با درد دل بساز
کآن درد راه توشه ٔ یوم الحساب شد.
خاقانی.
یارب از فضل و کرم عطار را بیدار کن
تا به بیداری شود درخواب تا یوم الحساب.
عطار.
- یوم الحسره، رستاخیز. روز قیامت. روز حسرت. (یادداشت مؤلف).
- یوم الحشر، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). رستاخیز. (یادداشت مؤلف):
وجود همت و جود تو تا به یوم الحشر
بقای دولت و دین تو تا به یوم الدین.
امیرمعزی.
- یوم الخمیس، روز پنجشنبه. (دهار) (از ناظم الاطباء).
- یوم الدین، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). روز بازخواست. روز شمار. روز داوری. یوم الحساب. روز پاداشن. روز جزا. روز قیامت. یوم دین. (یادداشت مؤلف):
ای شاه جهان دو گوشه ٔ روی زمین
در قبضه ٔ ملک توست تا یوم الدین.
امیرمعزی.
عفیفه ای که ز دنیا به سوی عقبی رفت
شفیع شاه جهان بود تا به یوم الدین.
امیرمعزی.
بره ٔ شیرمست و مرغ سمین
چشم داری روی به یوم الدین.
سنایی.
با رتبه و فر بادی روز و شب و سال و مه
سعد فلکت همدم تا دامن یوم الدین.
سوزنی.
صلی اﷲ علی نبینا... الی یوم الدین. (حبیب السیر جزو1 ج 1 ص 53).
- یوم الرهان (ایام الرهان)، روز گروبندی اسب دوانی را گویند. (یادداشت مؤلف):
مغز گردون عطسه داد و حلق دریا سرفه کرد
زان غبار ره که ایام الرهان افشانده اند.
خاقانی.
- یوم الزینه، یکشنبه. (یادداشت مؤلف).
- || روز عید یا روز شکستن نهر مصر. (منتهی الارب). عید. (یادداشت مؤلف).
- یوم السبت، روز شنبه. (دهار) (ناظم الاطباء).
- یوم السبع، روز قیامت. روز بیم. و سبع جایی است که در آنجا حشر واقع شود چنانچه در حدیث است: من لها یوم السبع؛ یعنی کیست برای آنهادر روز قیامت و روز بیم. (منتهی الارب). روز قیامت. (دهار).
- || روز عید جاهلیت که در آن روز از همه پرداخته به بازی و لهو مشغول می شدند. (منتهی الارب).
- یوم السؤال، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). و رجوع به ترکیب یوم الدین و یوم البعث شود.
- یوم الشک، روزی که ندانند از رمضان است یا از شعبان و شوال. روز آخر ماه رمضان که رؤیت هلال به شب آن محقق نشده. روز اول ماه رمضان که رؤیت هلال به شب آن محقق نشده است. (یادداشت مؤلف).
- یوم الطف، روز عاشوراء. (یادداشت مؤلف).
- یوم الظفر، روز پیروزی و فتح:
حامل وحی آمده کآمد یوم الظفر
ای ملکان الغزا ای ثقلین النهاب.
خاقانی.
- یوم العاشوراء، روز دهم ماه محرم. (ناظم الاطباء). روز دهم محرم الحرام. (آنندراج). روز عاشورا یعنی دهم ماه محرم که حسین بن علی علیه السلام و یارانش در کربلا در راه احیای حق وپیکار با بیدادگری و فساد دستگاه خلافت یزیدبن معاویه شهید شدند. (از یادداشت مؤلف).
- یوم العداد، روز جمعه. (منتهی الارب).
- || عید فطر یا اضحی. (منتهی الارب).
- یوم العرض، روز قیامت. قیامت. روز رستاخیز. (یادداشت مؤلف).
- یوم الفصل، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). روز پاداشن. روز جزا. (یادداشت مؤلف).
- یوم القر، روز یازدهم از هر ماهی. (ناظم الاطباء).
- یوم القرار، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء).
- یوم القیام، یوم القیامه. مراد روز رستاخیز و روز قیامت است. (ناظم الاطباء).
- یوم القیامه، یوم القیام. مراد روز رستخیز و روز قیامت است. (ناظم الاطباء). روز رستاخیز. (دهار). روز نشر. (یادداشت مؤلف).
- یوم المباهله. رجوع به مباهله شود.
- یوم المبعث، روز بعثت حضرت رسول اکرم (ص). (یادداشت مؤلف).
- یوم المعاد، یوم الموعود. روز قیامت.روز رستاخیز. (یادداشت مؤلف): اگر به حقیقت معاد آن را خواهی یوم المعاد است. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 454).
- یوم الموعود، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء).
- یوم المیعاد، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء).
- یوم النحر، یوم الاضحی. روز دهم ماه ذیحجه. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب).
- یوم الندامه، روز قیامت. (یادداشت مؤلف).
- یوم النشور، روز قیامت. رستاخیز. قیامت. یوم البعث. (یادداشت مؤلف).
- یوم النفر، یوم النفور. روز دوازدهم از هرماهی. (ناظم الاطباء).
- یوم النفور، یوم النفر. (ناظم الاطباء).
- یوم الواقعه، روز رستخیز. روز قیامت. (ناظم الاطباء). یوم البعث. روز رستاخیز. (یادداشت مؤلف).
- یوم الوعد، روز رستخیز. روز قیامت. (از ناظم الاطباء). یوم البعث. یوم القیامه. (یادداشت مؤلف).
- یوم الیقین، یوم الحساب. روز قیامت. یوم البعث. (یادداشت مؤلف).
- یوم ایوم، روز سخت (در تأکید گویند). (ناظم الاطباء).
- یوم بیوم الحفص المجور، مَثَل است در شماتت به نکبت گویند که رسیده باشد. و اصل آن چنان است که مردی عمویی داشت که کبیر شده بود و پسر برادر وی همچنان داخل خانه ٔ عموی خود می شد و اسباب و اثاث خانه ٔاو را زیر و رو می کرد و این سوی و آن سوی می انداخت و چون آن پسر به بلوغ رسید و خود صاحب اثاثی شد پسران برادر وی به خانه ٔ او می آمدند و همان عملی را با اثاث خانه ٔ او می کردند که وی در خردسالی نسبت به اثاث خانه ٔ عموی خود انجام می داد. آنگاه گفت: یوم بیوم...؛یعنی این به جای آنچه من با عموی خود می کردم. (از منتهی الارب).
- یوم تُبلی السرائر، آن روز که آشکار شود رازها. قیامت. روز رستاخیز. (یادداشت مؤلف).
- یوم تلاق، روز قیامت. یوم التلاق:
بدان خدای که او را بقای لم یزلی ست
که آفرین تو باقی ست تابه یوم تلاق.
امیرمعزی.
و رجوع به ترکیب یوم التلاق شود.
- یوم جزا، روز پاداشن. یوم الجزا. قیامت. (یادداشت مؤلف).
- یوم جمعه، روز جمعه. روز آدینه.
- || (اصطلاح صوفیه) وقت لقاء و وصول به عین جمع است. (فرهنگ مصطلحات عرفا تألیف سجادی).
- یوم دین، یوم الدین. روز حشر:
تا قیامت پادشاهان زین اثر فخر آورند
کاین اثر باقی بود در ملک و دین تا یوم دین.
امیرمعزی.
صدری که دین پاک محمد به نام او
محمود بود و هست و بود تا به یوم دین.
سوزنی.
آن ستون را دفن کرد اندر زمین
تا چو مردم حشر گردد یوم دین.
مولوی.
- یوم ذوایام، یوم ذوایاویم. روز سخت. (منتهی الارب) (آنندراج).
- || روز آخر هر ماه. (منتهی الارب).
- یوم ذوایاویم، یوم ذوایام. (ناظم الاطباء) (آنندراج).
- یوم عاشورا، یوم العاشوراء. روز عاشورا. روز دهم ماه محرم. (یادداشت مؤلف). رجوع به عاشورا شود.
- یوم عداد، یعنی جمعه یا فطر یا اضحی. (از اقرب الموارد).
- یوم عرفه، روز نهم ماه ذیحجه. (ناظم الاطباء). رجوع به عرفه شود.
- یوم فزع اکبر، روز رستاخیز. قیامت. روز جزا. یوم البعث. (یادداشت مؤلف).
- یوم مجموع له الناس، روز قیامت. (ناظم الاطباء).
- یوم مشهود، روز عرفه. (ناظم الاطباء).
- یومنا هذا، امروز. همین روز. (یادداشت مؤلف): از آدم الی یومنا هذا چنین بوده است. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 386).
- یوم نشور، یوم النشور. روز قیامت:
اگرچه تا لب گور است خوردنی همراه
لباس نیست ز تو دور تا به یوم نشور.
نظام قاری.
- یوم یوم، هر روز. (ناظم الاطباء). روزبه روز. (یادداشت مؤلف).
|| امروز. (مهذب الاسماء) (دهار):
آن سرای بقا تو راست معد
یوم بگذار و جان کن از پی غد.
سنایی.
- الیوم، امروز. (ناظم الاطباء): در سرایی که معروف بود بدو که الیوم مشهور است به مشهد او [محمدبن موسی] دفن کردند. (ترجمه ٔ تاریخ قم ص 216). آثار خرابی آن الیوم ظاهر است. (تذکره ٔ دولتشاه ص 363).
|| گاه لفظ یوم گویند و از آن لفظ، روز و شب هردوان را منظور دارند. (از کشاف اصطلاحات الفنون). || وقت و هنگام. (ناظم الاطباء).
- یوم الحصاد؛ هنگام درو. (ناظم الاطباء). || (اصطلاح فقه) در شرع عبارت است از طلوع صبح صادق تا غروب تمام جرم آفتاب. امام فخر رازی در تفسیر کبیر گوید: فقها اجماع کرده اند بر اینکه آغاز روز از طلوع صبح صادق، و آغاز شب از غروب تمامی جرم آفتاب است و بر بطلان سایر اقوال در این باب اتفاق کرده اند. (از کشاف اصطلاحات الفنون). || (اصطلاح نجوم) حکمای هند لفظ یوم را بر سه معنی اطلاق کنند: یکی یوم گویند و ازآن یوم طلوعی خواهند و آن عبارت است از یک طلوع آفتاب تا طلوع دیگر آن. دوم: یوم گویند و از آن یوم شمسی خواهند و آن عبارت است از یک جزء از سیصدوشصت جزء زمان سال شمسی حقیقی. سوم: یوم گویند و از آن یوم قمری خواهند و آن عبارت است از یک جزء از سی جزء زمان مابین اجتماعین الوسطین. و یوم شمسی درازتر از یوم طلوعی و یوم طلوعی درازتر از یوم قمری در معموره ٔ عالم است. (از کشاف اصطلاحات الفنون ص 1545). || (اصطلاح عرفان) صوفیه گویند: یوم عبارت است از تجلی الهی. و ایام اﷲ و ایام الحق تجلیات و ظهور خدای تعالی است. و در لطائف اللغات گوید که یوم در اصطلاح صوفیه عبارت از وقت لقای الهی و وصول یعنی جمع و بلوغ سائربه حضرت واحد است. (از کشاف اصطلاحات الفنون). || وقعه. حرب. حرب مشهور. جنگ. رزم. پیکار. نبرد. ناورد. آورد. غزا. غزوه. وغا. قتال. جدال. (یادداشت مؤلف).
- یوم ابواء، غزوه ٔ ابواء. یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال). رجوع به غزوه ٔ ابواء شود.
- یوم اجنادین، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال). رجوع به اجنادین شود.
- یوم اُحُد، یوم اسلامی است. رجوع به اُحُد شود.
- یوم احزاب، غزوه ٔ خندق. رجوع به احزاب و خندق شود.
- یوم اراب، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به اراب شود.
- یوم اَرماس، روز اسلامی است که عرب با ایران پیکار کرد. (از مجمعالامثال).
- یوم اعشاش، یوم جاهلی است که بین بنی شیبان و بنی مالک اتفاق افتاده است. (از مجمعالامثال). و رجوع به اعشاش شود.
- یوم اغواث، یوم اسلامی است که عرب با ایران پیکار کرد. رجوع به اغواث شود.
- یوم اُفاق، یوم جاهلی است. رجوع به افاق شود.
- یوم الجَمَل، روز جنگ عایشه با علی (ع) است. (منتهی الارب). رجوع به جَمَل شود.
- یوم الحِنْو، از جنگهایی است که میان بنی تغلب و بنی بکر روی داده است. (از صبح الاعشی ج 1 ص 391). و رجوع به حنو شود.
- یوم الدار، جنگ مروان بن حکم با مصریان و کوفیان بر در خانه ٔ عثمان به روز قتل عثمان. نام روز قتل عثمان خلیفه ٔ سوم است در خانه ٔ او. (یادداشت مؤلف). و رجوع به دار شود.
- یوم الدارک، روز جنگ میان اوس و خزرج. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (از مجمعالامثال ص 766).
- یوم الزاب، واقعه ٔ بین مروان الحماربن محمد و بنی العباس. رجوع به زاب شود.
- یوم الزریب، از روزهای عربان است. (منتهی الارب). رجوع به زریب شود.
- یوم الزور، روزی است مر بکر را به تمیم. (از منتهی الارب). و رجوع به زور شود.
- یوم الزﱡوَیْر، از ایام و جنگهای مشهور عرب است. (از اقرب الموارد). و رجوع به زویر شود.
- یوم السباسب، روز عید جاهلیت. (منتهی الارب). و رجوع به سباسب شود.
- یوم السویق، جنگی به سال دوم هجرت میان مسلمین و مشرکین. (یادداشت مؤلف). و رجوع به سویق شود.
- یوم الصعاب، روزی است مر عربان را. (منتهی الارب). رجوع به صعاب شود.
- یوم العبرات، روزی است مر عربان را. (منتهی الارب). رجوع به عبرات شود.
- یوم العُصَیّات، از جنگهایی است که میان بنی تغلب وبنی بکر روی داده.
- یوم القاع، روزی از روزهای عربان. (منتهی الارب) (از معجم البلدان). و رجوع به قاع شود.
- یوم الکُلاب الاول، از ایام عرب است. رجوع به کلاب شود.
- یوم الکلاب الثانی، جنگی است که میان بکر و وائل روی داده است. (از صبح الاعشی ج 1 ص 392). و رجوع به کُلاب شود.
- یوم المرج (یوم مرج راهط)، روز جنگ مروان بن حکم در مرج (محلی به شام) با ضحاک بن قیس فهری. (از مجمعالامثال). ورجوع به مرج شود.
- یوم النفر [ن َ / ن َ ف َ]، روز سوم از عید نحر. رجوع به نفر شود.
- یوم اَلْیَل، یوم جاهلی است.
- یوم امیل، یوم جاهلی است. رجوع به امیل شود.
- یوم اُوارَه، یوم جاهلی است. رجوع به اُواره شود.
- یوم اوطاس، یوم اسلامی است. و رجوع به اوطاس شود.
- یوم اهواز، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال). رجوع به اهواز شود.
- یوم بِئْرِ مَعونَه، یوم اسلامی است. رجوع به غزوه ٔ بئر معونه شود.
- یوم بحرین، یوم اسلامی است. رجوع به بحرین شود.
- یوم بَخْراء، یوم اسلامی است. رجوع به بَخْراء شود.
- یوم بدر، یوم اسلامی است. رجوع به بدر شود.
- یوم بُزاخَه، یوم اسلامی است. رجوع به بزاخه شود.
- یوم بِسوس، یوم جاهلی است. رجوع به بسوس شود.
- یوم بَسْیان، از ایام عرب جاهلی است. رجوع به بسیان شود.
- یوم بِشْر، از ایام جاهلی است و یوم حجاف نیز گفته اند. رجوع به بِشْر شود.
- یوم بُعاث، از ایام جاهلی است. رجوع به بُعاث شود.
- یوم بَلدَح، از ایام جاهلی است. رجوع به بَلدَح شود.
- یوم بَلْقاء، یوم جاهلی است.
- یوم بَلَنْجَر، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال میدانی و بلنجر شود.
- یوم بَلیخ، یوم اسلامی است بین قیس و تغلب. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم بنات قین، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم بنی قُرَیْظَه، از ایام اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال و قریظه شود.
- یوم بنی مُصطَلَق، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم بَیْداء، از ایام جاهلی است. رجوع به بیداء شود.
- یوم تَبوک، یوم اسلامی و غزوه ٔحضرت رسول است. و رجوع به تبوک شود.
- یوم تَحالُق، یوم جاهلی است بین بکر و تغلب. (از مجمعالامثال). رجوع به تحالق و مجمعالامثال شود.
- یوم تَحلاق ِاللِّمَم، روز جنگ قبیله ٔ تغلب بابکربن وائل. (از منتهی الارب). و رجوع به یوم قِضّه شود.
- یوم تَرْج، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به تَرْج شود.
- یوم تُسْتَر، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم تِعْشار، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم تَل ِّ مَحْری ̍، یوم اسلامی است بین قیس و تغلب. رجوع به مجمعالامثال و تل محری شود.
- یوم ثبره، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال و ثبره شود.
- یوم ثرثار، یوم اسلامی است که در بین قیس و تغلب اتفاق افتاده است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم ثَنیَّه، یوم جاهلی است.رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم جازَر، یوم اسلامی است. و رجوع به جازَر شود.
- یوم جَبانه ٔ سَبیع، یوم اسلامی است که در آن اهل کوفه قیام کردند. رجوع به مجمعالامثال و جبانه شود.
- یوم جَبَلَه، یوم جاهلی است. رجوع به جَبَلَه شود.
- یوم جدود، روزی است مر عرب را. (ازمنتهی الارب). رجوع به جدود شود.
- یوم جَریحان، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال و جریحان شود.
- یوم جِفار، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال و جفار شود.
- یوم جَلَولاء، یوم اسلامی. رجوع به مجمعالامثال و جلولاء شود.
- یوم جَمَل، یوم اسلامی است. رجوع به جمل شود.
- یوم جُواثی، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم جَوخی ̍، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حارِث ِ جَولان، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حُجْر، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حَدود، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حُدَیْبیَّه، یوم اسلامی است. رجوع به حدیبیه و مجمعالامثال شود.
- یوم حَرَّه، یوم اسلامی است که در آن یزید برضد مردم مدینه به تجاوزپرداخت. رجوع به حَرّه و مجمعالامثال شود.
- یوم حُرَیْرَه، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حَشّاک، یوم اسلامی است بین قیس و تغلب. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حُفْرَه، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم حَلیمَه، یوم جاهلی است میان پادشاه شام و پادشاه حیره. رجوع به حلیمه و مجمعالامثال شود.
- یوم حُنَیْن، یوم اسلامی است. رجوع به حنین شود.
- یوم حَوِّنِطاع، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال و حونطاع شود.
- یوم حیره، یوم جاهلی است برای تغلب علیه لخم و عمروبن هند.رجوع به مجمعالامثال شود.
- || یوم اسلامی است. رجوع به حیره شود.
- یوم خابور، یوم جاهلی است. رجوع به خابور و مجمعالامثال شود.
- یوم خُراز، از مشهورترین و بزرگترین جنگهای اعراب بود که میان بنی ربیعه الفرس با ربیعه نزار و قبایل یمن روی داد. رجوع به صبح الاعشی ج 1ص 391 شود.
- یوم خَزازی ̍، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم خندق، یوم اسلامی است. رجوع به خندق شود.
- یوم خندقین، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم خَنْدَمَه، یوم اسلامی است. یوم فتح. (از مجمعالامثال). و رجوع به یوم فتح شود.
- یوم خَوّ، یومی مر بنی اسد راست. (منتهی الارب). و رجوع به خَوّ شود.
- یوم خَوع، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم خوی ̍ [خ َ / خ ُ وا]، از ایام عربان است. (منتهی الارب) (از مجمعالامثال). رجوع به خوی شود.
- یوم خیبر، یوم اسلامی است. رجوع به خیبر شود.
- یوم داحس و غبرا، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دارَهِ جُلجُل، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دارَهِ ماسِل، یوم جاهلی است برای ضبه علیه کلاب. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دَأب، یوم جاهلی است برای عبس علیه تمیم. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دَثینَه، یوم جاهلی است. رجوع به دثینه و مجمعالامثال شود.
- یوم دُجَیْل، یوم اسلامی است بین اهل بصره و خوارج. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دُرنی ̍، یوم جاهلی است. (مجمعالامثال). رجوع به مجمعالامثال و معجم البلدان ج 4 ص 54 شود.
- یوم دَشْتَبی ̍، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دولاب، یوم اسلامی است بین اهل بصره و خوارج. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دومَه، یوم اسلامی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دَهْناء، یوم جاهلی است. رجوع به مجمعالامثال شود.
- یوم دَیرِ جَماجِم، روز اسلامی است حجاج را بر اهل عراق. (از مجمعالامثال).
- یوم ذنائب، یوم جاهلی است بین بکر و تغلب. رجوع به ذنائب و مجمعالامثال شود.
- یوم ذهاب، یوم جاهلی است بنی عامر را. (از مجمعالامثال).
- یوم ذی طُلوح، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم ذی قار، روزی است مر بنی شیبان را. و آن اول روزی است که عرب بر عجم ظفر یافتند. (از منتهی الارب) (از صبح الاعشی). و رجوع به ذی قار الاول شود.
- یوم ربذ، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم رحرحان، یوم جاهلی است. و رجوع به رحرحان و صبح الاعشی شود.
- یوم رُستُق آباد، یوم اسلامی است حجاج را بر اهل عراق. (از مجمعالامثال).
- یوم رَقَم، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم زاب، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم زاویه، یوم اسلامی است حجاج را بر اهل عراق. (از مجمعالامثال). و رجوع به زاویه شود.
- یوم زبطره، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال) (از معجم البلدان ج 4 ص 470).
- یوم زَحْف، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم زخیخ، یوم جاهلی است تمیم را بر اهل یمن. (از مجمعالامثال). و رجوع به زخیخ شود.
- یوم زرود، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم زُوَیْرَین، یوم جاهلی است شیبان را با تمیم. (از مجمعالامثال).
- یوم ستار، یوم جاهلی است که بین بکربن وائل وبنی تمیم اتفاق افتاده است. (از مجمعالامثال). و رجوع به ستار شود.
- یوم سحبل، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم سَریَّه ٔ رَجیع، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم سفار، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به بدر شود.
- یوم سفوان، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم سقیفه، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال). رجوع به سقیفه ٔ بنی ساعده در ذیل سقیفه شود.
- یوم سُلاّف، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم سِلّی ̍ و سَلِّبری ̍، یوم اسلامی است بین مهلب و ازارقه. (از مجمعالامثال).
- یوم سنجار، یوم جاهلی است تغلب را با قیس. (از مجمعالامثال).
- یوم سوبان، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم سولان، یوم اسلامی است بین اهل بصره. (از مجمعالامثال).
- یوم شِعْب ِ بَوّان، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم شِعْب ِ جَبَلَه، یومی است مر عربان را. رجوع به صبح الاعشی ج 1 ص 392 شود.
- یوم شقیقه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم شمطه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم صحصحان، یوم جاهلی است قیس را بر یمن. (از مجمعالامثال).
- یوم صفیه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم صِفّین، یوم اسلامی است معروف. (از مجمعالامثال). رجوع به صِفّین شود.
- یوم صلیب، یوم جاهلی است بین بنی بکربن وائل و بنی عمروبن تمیم. (از مجمعالامثال).
- یوم صِمَّتَین، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم صنعاء، یوم اسلامی است بین زبید و مذحج. (از مجمعالامثال).
- یوم صُنَیْبِعات، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).رجوع به صنیبعات شود.
- یوم صیره، روزی است از روزهای عربان. (منتهی الارب). رجوع به صیره شود.
- یوم ضریه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم ضَؤود، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم طائف، یوم اسلامی است. رجوع به طائف شود.
- یوم طخفه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به طخفه شود.
- یوم طف، یوم اسلامی است معروف. (از مجمعالامثال). رجوع به طف شود.
- یوم طُوالَه، یوم جاهلی است بین بنی عامر و بنی غطفان. (از مجمعالامثال).
- یوم ظهر، یوم جاهلی است بین بنی عمروبن تمیم و بنی حنیفه. (از مجمعالامثال).
- یوم عاقل، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم عُبلاء، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم عریش، یوم اسلامی است عمروبن عاص را. (از مجمعالامثال).
- یوم عشیره، یوم اسلامی است. و رجوع به عشیره شود.
- یوم عُظالی ̍، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم عَقْر، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال). رجوع به عَقْر شود.
- یوم عُکاظ، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم عُنَیْزَه، از جنگهایی است که میان بنی تغلب و بکر پسران وائل روی داد. (از صبح الاعشی ج 1 ص 391).
- یوم عین اباغ، یوم جاهلی است غسان را با لخم و نزار. (از مجمعالامثال).
- یوم عَین ِ تَمْر، یوم اسلامی است تغلب را. (از مجمعالامثال).
- یوم عینین، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به عینین شود.
- یوم غَبیط، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). اعشاش. رجوع به غبیط شود.
- یوم غبیطین، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم غول، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به غول شود.
- یوم فتح، یوم اسلامی است و آن فتح مکه است. رجوع به فتح شود.
- یوم فجار، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به فجار شود.
- یوم فَخ ّ، یوم اسلامی است بنی عباس را برضد آل ابیطالب. (از مجمعالامثال).
- یوم فروق، یوم جاهلی است غیس رابر سعد تمیم. (از مجمعالامثال).
- یوم فساد؛ یوم جاهلی است بین غوث و جدیله از طی. (از مجمعالامثال).
- یوم فلج، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به فلج شود.
- یوم فیف ریح، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). جنگی است بین بنی عامربن صعصعه و حارث بن کعب. (از کامل ابن اثیر ج 1 صص 632-634).
- یوم قادسیه، یوم اسلامی است بر ایرانیان و سعد و نعمان. (از مجمعالامثال). و رجوع به قادسیه شود.
- یوم قادم، یوم جاهلی است ضبه را بر کلاب. (از مجمعالامثال). رجوع به قاره اهوی شود.
- یوم قارهِ اَهْوی ̍، یوم جاهلی است عامربن صعصعه را. (از مجمعالامثال).
- یوم قباء، یوم جاهلی است بین اوس و خزرج. (از مجمعالامثال).
- یوم قبرس، یوم اسلامی است معاویه را. (از مجمعالامثال). رجوع به قبرس شود.
- یوم قحقح، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به قحقح شود.
- یوم قدید، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم قدیس، یوم اسلامی است ایرانیان را. (از مجمعالامثال).
- یوم قراقر، یوم جاهلی است مجاشع را بر بکربن وائل. (از مجمعالامثال). رجوع به قراقر شود.
- یوم قرعاء، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم قَرقیسیّا، یوم اسلامی است عبدالملک بن مروان را بر زفربن الحارث کلبی. (از مجمعالامثال). رجوع به قس الناطف شود.
- یوم قرن، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم قس الناطف، یوم اسلامی است ایرانیان را. (از مجمعالامثال). رجوع به قس الناطف شود.
- یوم قُشاوه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به قشاوه شود.
- یوم قصر، یوم اسلامی است مختار و اصحاب او را. (از مجمعالامثال).
- یوم قَصرِ فَرَنْبی ̍، یوم اسلامی است به خراسان. (از مجمعالامثال).
- یوم قصیبه (قصبیه)،یوم جاهلی عمروبن هند را بر تمیم. (از مجمعالامثال).
- یوم قِضّه، یومی است میان بنی تغلب و بنی بکر. (از صبح الاعشی ج 1 ص 391).
- یوم قندابیل، یوم اسلامی است هلال بن احوزالمازنی را بر آل مهلب. (از مجمعالامثال).
- یوم قنیقاع، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم قیساریه،یوم اسلامی است معاویه را. (از مجمعالامثال).
- یوم کبشه، روزی است از روزهای عربان. (از منتهی الارب). و رجوع به کبشه شود.
- یوم کفافه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم کَفَّی عَروش، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم کلاب، یوم جاهلی است و عرب دو روز مشهور بدین نام دارد: کلاب الاول، و کلاب الثانی. (از مجمعالامثال). و رجوع به کلاب شود.
- یوم کناسه، یوم اسلامی است یوسف بن عمر رابر زیدبن علی علیه السلام. (از مجمعالامثال).
- یوم کهیل، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم لِوی ̍، روز جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم لِهابَه، روز جاهلی است. (از مجمعالامثال). و رجوع به لیس شود.
- یوم لیس، یوم اسلامی است ایرانیان را. (از مجمعالامثال). رجوع به لهابه شود.
- یوم ماجون، یوم اسلامی است سوده را بر نصربن سیار. (از مجمعالامثال).
- یوم مبایض، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم مخاشن، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم مدائن، یوم اسلامی است ایرانیان را. و رجوع به مدائن شود.
- یوم مذار، یوم اسلامی است صعب بن الزبیر را بر احمربن شمیط الجبلی. (ازمجمعالامثال).
- یوم مرج حلیمه، جنگی است میان غسان و لخم. (از صبح الاعشی ج 1 ص 391).
- یوم مرج صفر، یوم اسلامی است ایرانیان را با سعد و نعمان بن مقرن و ابی عبیده و غیرهم. (از مجمعالامثال).
- یوم مَرج ِ عَذْرا، یوم اسلامی است و آن روز قتل معاویهبن حجربن عدی و اصحاب اوست. (از مجمعالامثال).
- یوم مروت، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم مریسیع، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال). رجوع به یوم بنی مصطلق شود.
- یوم مزلق، یوم جاهلی است سعد تمیم را بر عامربن صعصعه. (از مجمعالامثال).
- یوم مسکن، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم مشقر، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم مُضَیَّح، یوم جاهلی است قیس را بر یمن. (از مجمعالامثال).
- یوم مُلْزَق، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم ملهم، روز جنگ بنی تمیم و حنیفه. (منتهی الارب). و رجوع به ملهم شود.
- یوم منعج،یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم مؤته، یوم اسلامی است که جعفربن ابیطالب در آن کشته شد. و رجوع به مؤته شود.
- یوم نباج، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم نتاه، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم نجران، یوم جاهلی است بنی تمیم را بر حارث بن کعب. (از مجمعالامثال). و رجوع به نجران شود.
- یوم نجیر، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به نخله شود.
- یوم نخله، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم نسار، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به نسار شود.
- یوم نَشّاش، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم نضیر، یوم اسلامی است. (از مجمعالامثال).
- یوم نفرات، یوم جاهلی است بنی عامر را بر عبس. (از عقدالفرید ج 6 ص 5).
- یوم نهاوند، یوم اسلامی است ایرانیان را با سعد و نعمان بن مقرن و ابی عبیده و غیرهم. (از مجمعالامثال). رجوع به نهاوند شود.
- یوم نهروان، یوم اسلامی است معروف. رجوع به نهروان شود.
- یوم وادی القُری ̍، یوم اسلامی است مروان حمار را با ارج. و رجوع به وادی القری شود.
- یوم واردات، یوم جاهلی است بین بکر و تغلب. (از مجمعالامثال). رجوع به واردات شود.
- یوم وتده، یوم جاهلی است بنی تمیم را بر عامربن صعصعه. (از مجمعالامثال).
- یوم وج، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال). رجوع به وج شود.
- یوم وَقبی ̍، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم وقیط، یوم جاهلی است و آن در اسلام بین بنی تمیم و بکربن وائل واقع شد. (از مجمعالامثال).
- یوم هباءه، یوم جاهلی است عبس را بر فزاره وذبیان. (از مجمعالامثال). رجوع به هباءه شود.
- یوم هرامیت، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم هریر، یوم جاهلی است بین بکر و بنی تمیم. (از مجمعالامثال). رجوع به هریر شود.
- یوم هُیَماء، یوم جاهلی است. (از مجمعالامثال).
- یوم یَرموک، یوم اسلامی است. رجوع به یرموک شود.
- یوم یمامه، یوم اسلامی است حنیفه را. (از مجمعالامثال). و رجوع به یمامه شود.