بلوغ در پسران چه علائمی دارد؟
بلوغ پدیده‌ای است که برای همه افراد رخ می‌دهد. بلوغ در واقع انتقال دوران کودکی به بزرگسالی است. در این دوران، اندام‌های جنسی نوجوان رشد کرده و بدن او قدرت تولید مثل می‌یابد. این تغییرات می‌تواند برای نوجوان احساس افتخار و شادی به ارمغان بیاورد، اما گاهی اوقات هم می‌تواند او را دچار احساس سردرگمی و یا خجالت کند.
بلوغ در اکثر پسر‌ها بین ۱۰-۱۴ سالگی و به طور متوسط در ۱۳ سالگی شروع می‌شود شواهد نشان می‌دهد که سن بلوغ در پسران همانند دختران نسبت به نسل‌های قبل زودتر رخ می‌دهد. سن بلوغ در پسران دقیقا یک شکل نیست و عواملی مانند وراثت، تغذیه، سلامت جسمانی، محیط زندگی می‌تواند بر سن بلوغ در پسران تاثیر گذارد؛ بنابراین اگر فرزند شما قبل یا بعد از دوستان خود به بلوغ رسیده، نگران نباشید. فرایند بلوغ حدود چهار سال به طول می‌انجامد.
به بیان بهتر می‌توان گفت آغاز بلوغ مصادف است با آمادگی بدن برای رشد. نشانه‌های بلوغ پسران متنوع هستند. صدای آن‌ها در این دوران تغییر می‌کند، مو‌های بدنشان در بعضی نواحی رشد می‌کند و به‌طورکل بدنشان بزرگتر و عضلانی‌تر می‌شود.
والدینی که نوجوان در حال بلوغ دارند، باید سطح اطلاعات و آگاهی‌های خودشان را نسبت به بلوغ و تغییراتی که در نوجوان ایجاد می‌کند، بالا ببرند تا بتوانند ارتباط بهتری را با نوجوانشان برقرار کنند و همچنین با او همانند یک دوست باشند. در این مطلب همراه ما باشید تا بیشتر با تغییرات دوران بلوغ در پسران آشنا شود.
تغییرات هورمونی در بلوغ
هنگامی که هیپوتالاموس بالغ می‌شود، تولید و ترشح یک هورمون به نام گونادوتراپین آغاز می‌شود. سپس این هورمون قسمت دیگری از مغز که غده هیپوفیز باشد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود دو هورمون حیاتی برای عملکرد طبیعی تولید مثل را ترشح کند. یکی هورمون رشد (LH) و دیگری هورمون محرک فولیکول (FSH) می‌باشد. سپس این هورمون‌ها سلول‌های درون بیضه‌ها را تحریک کرده و باعث بزرگ شدن آن‌ها می‌شود. بزرگ شدن بیضه‌ها اولین نشانه بلوغ پسران نوجوان است.
LH و FSH روی سلول‌های بیضه تأثیر گذاشته و باعث تولید تستوسترون و پروتئین مربوط با آندروژن می‌شوند. آندروژن به افزایش سطح تستوسترون در بیضه‌ها کمک می‌کند. تستوسترون هورمونی پر اهمیت در تغییرات جسمی و جنسی مرتبط با بلوغ است. با این حال FSH باید به مقدار کافی در تستوسترون وجود داشته باشد تا اثرات آن مشخص شود. علاوه بر افزایش اندازه بیضه‌ها، تستوسترون باعث ایجاد تغییرات دیگری در بدن پسر می‌شود که با بلوغ همراه است. تغییرات جسمانی، منجر به بروز برخی ویژگی‌های روانی جدید در نوجوانان می‌شود.
تغییرات بدنی در طول بلوغ
تغییرات زیادی در دوران بلوغ در بدن پسران اتفاق می‌افتند و بیشتر این تغییرات فیزیکی هستند. در اینجا به مهم‌ترین نشانه‌های بلوغ در پسران اشاره می‌کنیم:
تستوسترون ویژگی‌های کلی بدن مردانه را ایجاد می‌کند و باعث تغییراتی در اندام‌های جنسی و همچنین ویژگی‌های جنسی ثانویه در پسران می‌شود.
۱. تغییرات در آلت تناسلی، کیسه بیضه و بیضه‌ها
این سه عضو تا سن ۲۰ سالگی تقریبا تا ۸ برابر رشد می‌کند. مجرا‌های داخلی و غدد سیستم تولید مثل نیز در طول بلوغ افزایش می‌یابد. پسران اغلب نعوظ یا سفت شدن آلت تناسلی خود را تجربه می‌کنند. همچنین خروج غیرارادی اسپرم در طول خواب که اغلب با رویا‌های جنسی همراه است اتفاق می‌افتد. نخستین انزال در ۱۲ تا ۱۶ سالگی اتفاق می‌افتد.
این فرایند‌ها میزان میل جنسی را شدیدا افزایش می‌دهند. در صورت عدم تخلیه مناسب، این انرژی باعث افزایش میزان خود ارضایی مردان و اعتیاد به آن می‌شود که می‌تواند در آینده عملکرد جنسی فرد را مختل کند.
۲. تغییرات در رشد مو‌ها
مو در اطراف گوش، زیر بغل و صورت رشد می‌کند. مو‌های اطراف ناحیه شکم به طور کلی گسترش می‌یابد که گاهی به ناحیه زیر شکم نیز می‌رسد. مو در قفسه سینه بیشتر می‌شود و در مناطق دیگر مانند کمر و شانه‌ها هم منتشر می‌شود. مو‌های دست و پا بیشتر شده و مو‌های اطراف آلت تناسلی نیز رشد می‌کند.
۳. تغییرات صدا
حنجره پسران در دوران بلوغ بزرگ شده و رشد می‌کند. در ابتدا صدای ترک خوردن که به صدای خروسی معروف است اتفاق می‌افتد، اما به تدریج به صدای مردانه عمیق‌تر تبدیل می‌شود.
۴. تغییرات در پوست
پوست در سراسر بدن ضخیم‌تر می‌شود. غدد سبابه یا چربی‌دار در پوست مقدار زیادی ماده سبوم (sebum) را ترشح می‌کند که این ماده روغنی و چرب، باعث براق شدن مو و جلوگیری از خشک شدن پوست می‌شود. دلیل بسیاری از جوش‌های صورت و بدن در دوران بلوغ همین تغییرات پوستی است. جوش‌ها یکی از رایج‌ترین ویژگی‌های بلوغ پسران است. بدن با این میزان بالای تستوسترون در طول سال‌ها سازگار می‌شود، و به تدریج جوش‌ها از بین می‌رود.
۵. تغییرات در رشد عضلات
جرم‌ها و توده‌های عضلانی افزایش پیدا می‌کند. عضلات در مردان حدود ۵۰ درصد بیشتر از زنان رشد پیدا می‌کند در صورتی که در دختران میزان چربی بدن افزایش پیدا می‌کند. افزایش پروتئین نیز در قسمت‌های غیر عضلانی بدن دیده می‌شود.
۶. تغییرات استخوان‌ها
رشد استخوان‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای با افزایش میزان تستوسترون ضخیم‌تر می‌شوند. مقدار کلی استخوان‌ها افزایش می‌یابد. همچنین باعث باریک‌تر و دراز‌تر شدن استخوان لگن می‌شود. به طوری که شکلی شبیه قیف را ایجاد می‌کند، در صورتی که در زنان به شکل تخم مرغی در می‌آید تا برای باروری مناسب شود. همین تغییرات در استخوان بندی و بافت عضلانی باعث افزایش شدید قد و وزن می‌شود.
۷. تغییرات در اندام‌های خارجی
در پسران ابتدا اعضای صورت مثل دماغ و لب‌ها و بعد کل صورت رشد می‌کند. همچنین دست‌ها و پا‌ها زودتر از بدن رشد می‌کند. به همین دلیل است که شکل ظاهری بدن و صورت در دوران بلوغ ناهماهنگ است و بسیاری از پسران از این شکل ظاهری خود بسیار ناراحت می‌شوند.
۸. تغییرات در اندام‌های داخلی
همزمان با بلوغ رشد حجم مغز نیز شروع می‌شود. افزایش کارکرد سلول‌های عصبی و حجم مغز باعث رشد تفکر انتزاعی و دیگر مسائل روانشناختی می‌شود. همچنین با رشد حجم و ظرفیت شش‌ها و قلب، ضربان قلب کاهش پیدا کرده و تنفس کوتاه‌تر و عمیق‌تر می‌شود. بقیه اعضای داخلی بدن مثل کلیه‌ها، معده و روده نیز به همان نسبت رشد می‌کند.
۹. تغییرات در خون
تستوسترون تولید گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد. به همین دلیل مقدار و نسبت گلبول‌های قرمز خون در مردان بیشتر از زنان است.
۱۰. تغییرات در میل جنسی
تستوسترون باعث بیداری غریزه و میل جنسی می‌شود. علاوه بر این، بسیاری از تغییرات روان شناختی در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد. در دوران بلوغ جنبه‌های ذهنی و خلق خوی فرد به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
نقش والدین در دوران بلوغ پسران
تحقیقات نشان می‌دهد مادران بیشتر از پدران در دادن اطلاعات جنسی و دوران بلوغ به فرزندان به خصوص دخترانشان نقش دارند و پدران در این زمینه نقش کمتری را دارند. پدران بهترین مشاور برای پسر‌ها هستند و اگر ارتباط دوستانه‌ای با فرزند خود داشته باشند خیلی از مشکلات این دوران را می‌توانند حل کنند. والدین باید با شروع علائم بلوغ اطلاعات لازم را به درستی به فرزندشان بدهند این اطلاعات باید درباره تغییرات جسمی، روابط انسانی، مسائل جنسی، رعایت مسائل بهداشتی، تغییرات خلق و خوی و … باشد.
نگرانی در مورد تحصیل و دانشگاه، رفتن به سربازی، انتخاب شغل برای داشتن درامد مالی و … از جمله نگرانی‌هایی هست که پسران را درگیر می‌کند. یکی ازمهم‌ترین مشکلاتی که جوانان در دوران بلوغ دارند نگرش منفی هست که نسبت به همه چیز پیدا می‌کنند و حس این که هیچ کاری را درست نمی‌توانند انجام بدهند و موفق نیستند والدین در این زمینه هم باید به فرزندشان کمک کنند و در صورت لزوم از مشاورین کمک بگیرند.
راه‌های کمک به فرزندان در این دوره حساس
در ارتباط با تغییرات جسمانی هر مرحله با او صحبت کنید.
معمولاً کودکان در این دوران به تنهایی بیشتری نیاز دارند، در نتیجه به آن‌ها فضای بیشتری اختصاص دهید.
به هیچ عنوان فرزندتان را به خاطر تغییرات فیزیکی‌اش مسخره نکنید.
اگر مشاهده کردید که سینه‌های فرزندتان دارد بزرگ می‌شود، به او اطمینان دهید که این فرآیند طبیعی است و به طور خود به خود از بین خواهد رفت.
به او اطمینان دهید که به هیچ عنوان نباید از خروج منی هنگام خواب خجالت زده باشد.
به او اعتماد به نفس دهید.
اگر دیدید که فرزندتان دارد پرخاشگری می‌کند، آرامش خودتان را حفظ کنید.
اگر مشاهده کردید که پسرتان مشکل جدی‌ای دارد یا نگران او هستید، می‌توانید به یک پزشک عمومی مراجعه کنید.
