زیباترین بنای تاریخی قزوین چیست؟| معرفی کامل باغ صفوی

انتقال پایتخت ایران در زمان صفویه از تبریز به قزوین باعث شد که شاه طهماسب بعد از قرار گرفتن در این شهر بناهای تاریخی زیبایی بسازد که مجموعه باغ صفوی یکی از این بناهاست. که متشکل از چند بنا می باشد که به معرفی هر یک از آنها می پردازیم:

۱) سر در عالی قاپو ۲) عمارت نادری ۳) عمارت پهلوی و عمارت قاجاری ۴) گراند هتل ۵) کاخ چهلستون (عمارت کلاه فرنگی) ۶) بقعه پیغمبریه

۱) سر در عالی قاپو

سر در عالی قاپو یکی از ۷ دروازه باغ صفوی بوده است. این سردر در زمان شاه طهماسب ساخته و در زمان شاه عباس دچار تغییراتی شد؛که از جمله این تغییرات می توان به کوچکتر شدن طاق ورودی ها اشاره کرد.

در زمان قدیم،در مقابل این سردر خیابان سپه -اولین خیابان ایران-قرار داسته است،می توان تصور کرد که رفت و آمد و هیاهوی بسیاری در مقابل این سر در وجود داشته است.

سر در تشکیل شده است ار قوسی پنج او هفت و هشتی بسیار زیبا همراه با تزئینات -که اکثرا تخریب شده اند- و گنبدی که بر روی هشتی قرار گرفته است.

در دو طرف هشتی، پلکانهایی به سمت اتاقهای بالا که محل استقرار نگهبانان و نقاران بوده است، ختم می شوند. جنس کف سردر سنگفرش و پایین تر از سطح خیابان کنونی و دارای شیبی کم به سمت داخل باغ می باشد،که انسان را به داخل باغ هدایت می کند.

متاسفانه تزئینات سردر مخصوصا نقاشی ها و دیگر تزئینات هشتی آن بطور کل تخریب شده اند و در حال حاضر تنها کاشیکاریهای معرق را در ورودی سر در :بالای قوس؛به عنوان ازاره در پایین بنا؛و در ردیفی در بدنه بنا که خطی روی آن نوشته شده است می بینیم.

این کتیبه خود از تزئینات سردر محسوب می شود.خط آن را علیرضا عباسی به خط ثلث جلی نوشته است و مضمون آن،تقدس و تکریم شاهان و آرزوی نابودی دشمنان آنهاست.

در دو سمت شرقی و غربی بنا نیز ساختمانهای دیگری قرار دارد.قسمت غربی را به عنوان چاپخانه تا سالهای اخیر استفاده می کرده اند که در ابتدا محل نگهداری ستوران بوده است.

قسمت شرقی که بعدها به بنا افزوده شده است نیز در ابتدا رختشویخانه بوده است و بعدها تبدیل به مدرسه ای به سبک اروپایی به نام امید شاه شد. این بنا خشتی و بر روی پی سنگی قرار دارد.

۲) عمارت نادری

این بنا کاملا تخریب شده است و هیچ اثری از آن باقی نمانده است، و تنها نقشه های موجود در میراث فرهنگی حاکی از وجود این بنا در قدیم است.

احتمالا عمارت نادری ،از مهمترین عمارتهای این باغ محسوب می شده است.این بنا در داخل باغ،و در سمت شرق سردر عالی قاپو قرار داشته است.

۳) عمارت پهلوی و عمارت قاجاری

این دو بنا که در کنار یکدیگر قرار دارند،در دوره متفاوت ساخته شده اند:

عمارت قاجاری که دارای تزئینات و سرستونهای زیبایی است و در حال حاضردر حال مرمت و بازسازی است.در جلوی این عمارت حوضی قرار دارد که فضای زیبایی را ایجاد کرده است.

عمارت پهلوی،در زمان پهلوی ساخته شد و دارای تزئینات خاصی نمی باشد.این بنا در دو طبقه ساخته شده است. بعدها هر دو بنا به عنوان شهربانی استفاده می شده است.طبقه پایین نقش بازداشتگاه را داشته است و طبقات فوقانی کاربرد اداری داشته اند.حیاط پشت این دو بنا نیز به عنوان حیاط زندان استفاده می شده است.

۵) گراند هتل

بعد از حیاط به محوطه گراند هتی وارد می شویم که در حال حاضر،محصور و در حال بازسازی می باشد. این هتل ،از اولین و قدیمی ترین هتلهای ایران است.

این بنا از داخل باغ ۳ طبقه و از خیابان ۲ طبقه دیده می شود و این امر به دلیل اختلاف سطح باغ و خیابان است.طبقات این هتل تشکیل شده است از ایوانهایی ستوندار و اطاقهایی برای استقرار مهمانان.در مقابل این هتل سینمایی به نام گراند سینما وجود داشته است که اکنون اثری از آن نمی بینیم-از داخل هتل به سینما راهی وجود داشته است-این سینما دوبار دچار سانحه آتش سوزی شد ؛بار اول آن را بازسازی کردند اما بار دوم سینما به کلی از بین رفت.

۶) کاخ چهلستون (عمارت کلاه فرنگی)

این کاخ بدستور شاه طهماسب ساخته شد و از مهمترین بناهای این مجموعه و کلا ،شهر قزوین به حساب می آید.این عمارت بین باغی با درختان بلند و فضایی سر سبز قرار گرفته است که در حال حاضر سبزه میدان نام داردو محل تفریح و گذران اوقات فراغت مردم قزوین می باشد.

این بنا با تقلید از بناهای تبریز و با استفاده از مکتب اصفهانی ساخته شده است.با توجه به عمارتهای تبریز،شاه دستور داد این بنا را نیز مزین به نقاشی کنند تا تداعی کننده کاخهای تبریز باشد؛در نتیجه،بهترین و زبده ترین نقاشان جمع شدند و چهلستون را به نقاشی هایی با مضامین:قصه های شیرین و فرهاد،لیلی و مجنون،صحنه های رزم و مسابقات چوگان و شکار و….مزین کردند. از مهمترین ویژگی های این کاخ همین نقاشی های دیواری است.

متاسفانه به دلیل تغییر کابری بنا به ساختمانی نظامی و نیاز به فضایی خشک و به دور از تزئینات،تمامی نقاشی ها تخریب و یا روی آنها را با گچ پوشانده اند.

یکی دیگر از دلایل تخریب نقاشی ها،تغییر حکومتهاست؛زیرا هر حکومتی با روی کار آمدن خود برای نشان دادن اقتدار خود و از بین بردن آثار حکومت سابق،نقاشی های قدیم را تخریب و یا روی همانها نقاشیهای دیگری را ترسیم می کرده اند.

این بنا در حال حاضر،به عنوان موزه شهر قزوین محل نگهداری آثاری ارزشمند از خطاطی ها و کتابهای قدیمی و …است.

۶) بقعه پیغمبریه

این بقعه آرامگاه چهار تن از پیامبران مسیحی به نامهای سلام ، سلوم ، القیا ، سهولی می باشد علاوه بر این پیامبران امامزاده صالح بن حسن نیز در این مکان مدفون است و همچنان دایر و محل زیارت مریدان آنان است.

این اثر در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۶۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.