حاجی واشنگتن اولین سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا که بود؟
در این مطلب، اولین سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا یعنی حاجی واشنگتن توضیحاتی خواهیم داشت! با ما همراه باشید. درباره حسینقلی خان صدرالسلطنه مشهور به حاجی واشنگتن متولد سال ۱۲۶۵ قمری در شهر تهران می باشد. وی هفتمین پسر میرزا آقاخان نوری ، قاتل واقعی امیرکبیر و صدراعظم دوره ناصرالدین شاه بود! میرزا آقاخان نوری ، از وابستگان سفارت انگلستان بود و تابعیت بریتانیایی داشت؛ هر چند که برخی مورخان مدعی هستند وی پیش از رسیدن به مقام صدارت، تابعیت انگلیسی را ترک کرد!
حسینقلی خان صدرالسلطنه ۱۰ سال سن داشت که پدر وی به غضب ناصرالدین شاه دچار شد! بد نیست بدانید پادرمیانی مهدعلیا، مادر شاه نیز نتوانست کاری از پیش ببرد و به ناچار، میرزا آقاخان، با همه اهل و عیال خود، به تبعید رفت و در به در این شهر و آن شهر شد! میرزا آقاخان نوری در نهایت، در اسفند ماه سال ۱۲۴۳ درگذشت.
حسینقلی خان تا زمان حیات پدر، تخت تعلیم وی تحصیل می کرد؛ اما شغلی به وی محول نشده بود. با مرگ پدر و پادرمیانی تعدادی از دوستان خانوادگی، ناصرالدین شاه اجازه داد تا هفتمین پسر میرزا آقاخان یعنی حسینقلی خان به وزارت خارجه آن زمان برود و در دستگاه دیپلماسی مشغول به کار شود.
او در زمان مؤتمن الملک تا مقام معاونت این وزارتخانه ارتقا پیدا کرد و در سال ۱۲۶۳ شمسی، به عنوان ژنرال کنسول ایران در کشور هند، لقب ” معتمدالوزاره ” را دریافت کرد و دو سالی را نیز در محل مأموریت خود سپری کرد؛ اما ناصرالدین شاه او را در سال ۱۲۶۵ شمسی به شهر تهران فرا خواند.
در مرداد ماه سال ۱۲۶۷ شمسی (سال ۱۸۸۸ میلادی) و هنگامی که ناصرالدین شاه تصمیم گرفت هیئتی را به عنوان سفارت به ایالات متحده آمریکا بفرستد، حسینقلی خان مأمور انجام این کار شد و با هیئتی ۱۰ نفره، راه ایالات متحده آمریکا را در پیش گرفت! مأموریت حسینقلی خان به مدت یک سال بود؛ اما هشت ماه پس از ورود خود به آمریکا ، ناصرالدین شاه از فرستادن او پشیمان شد و او را به ایران فراخواند.
شاید جالب باشد که درباره ی فراخوانده شدن حسینقلی خان از آمریکا بنا به دستور ناصرالدین شاه چیزهایی بدانید! حسینقلی خان صدرالسلطنه به عنوان نخستین سفیر ایران در آمریکا به علت آبروریزی ناشی از ذبح گوساله در بالکن هتل والدورف-آستوریا در شهر نیویورک ایالات متحده آمریکا در روز عید قربان به شهر تهران احضار شد! ناصرالدین شاه خطاب به او چنین گفته بود: ” ما را نزد جوان ترین دولت دنیا بی آبرو کردی و ملت چندین هزار ساله ما سخره عالمیان کردی! خدا از تو نگذرد. “
بد نیست بدانید نخستین سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا، در گزارش های مفصلی به ایران، برای نخستین بار، سیستم حکومتی، ساختارهای دولتی و اقتصادی و همچنین ویژگی های اجتماعی مردم آمریکا را برای دولتمردان ایران شرح داد و حتی نامه‌های ارسالی او در برگیرنده قیمت اقلام صادراتی آمریکا و نیز سیستم گمرکی این کشور نیز بود!
سرگذشت حسینقلی خان صدرالسلطنه مشهور به حاجی واشنگتن (صدرالسلطنه به واسطه سفارت در آمریکا و اقامت وی در شهر واشنگتن، در نزد مردم به حاجی واشنگتن مشهور شده بود) یکی از خواندنی ترین ماجراهای تاریخ دیپلماسی ایران به شمار می آید. اسکندر دلدم از این ماجرا کتابی منتشر کرد و علی حاتمی ، کارگردان ، فیلم نامه نویس و همچنین تهیه کننده سینما نیز فیلمی به نام ” حاجی واشنگتن ” را در سال ۱۳۶۱ شمسی بر پایه ی زندگی حاج حسینقلی خان صدرالسلطنه ساخت!
فیلم ” حاجی واشنگتن ” در همان سال اجازه ی نمایش در جشنواره فیلم فجر را پیدا کرد، اما بعد از آن توقیف شد و در زمان حیات علی حاتمی اجازه ی نمایش پیدا نکرد! سرانجام این فیلم در ۲۰ خرداد ماه سال ۱۳۷۷ شمسی به نمایش عمومی درآمد.
حسینقلی خان صدرالسلطنه مشهور به حاجی واشنگتن در نهایت در سال ۱۳۱۶ شمسی در شهر تهران درگذشت.
