فواید و عوارض مصرف قرص دوفاستون چیست؟
قرص دوفاستون (Duphaston) نوعی پروژسترون مصنوعی است که در مواردی که بدن قادر به تولید پروژسترون نباشد تجویز می‌شود. از این دارو برای درمان اختلالات قاعدگی، قاعدگی دردناک، سندرم پیش از قاعدگی و خونریزی رحمی غیرطبیعی استفاده می‌شود. حالت تهوع، درد سینه و خونریزی نامنظم برخی از عوارض مصرف این داروست.
استروژن و پروژسترون دو هورمون مهم بدن زنان هستند که توسط تخمدان‌ها ترشح می‌شوند. کار این هورمون‌ها تنظیم چرخه قاعدگی و همچنین آماده نگه داشتن بدن و دستگاه تولید مثل برای باروری است. اگر هر یک از این هورمون‌ها در مقادیر صحیح تولید نشود چرخه قاعدگی مختل شده و باعث مشکلاتی مانند عادت ماهیانه نامنظم (آمنوره) و خونریزی غیر طبیعی رحمی می‌شود. در این شرایط برای اینکه بدن بتواند روال عادی خود را طی کرده و امکان باروری داشته باشد، نیاز است که از هورمون‌های جایگزین اما شبیه به آن‌ها استفاده شود. پروژسترون یکی از این هورموون هاست که به طور مصنوعی هم تولید شده و در این شرایط پزشک با توجه به میزان نیاز بیمار به این هورمون آن را برای وی تجویز می‌کند. قرص دوفاستون حاوی پروژسترون مصنوعی است.
دوفاستون همچنین برای درمان آندومتریوز (رشد بافت آندومتر در خارج از رحم که باعث درد و خونریزی می‌شود)، ناباروری و سقط جنین ناخواسته نیز تجویز می‌شود. توجه داشته باشید که حین استفاده از دوفاستون امکان دارد که خونریزی‌های دوران قاعدگی نامنظم شوند.
این دارو در مواردی برای کمک به تحریک رشد پستان و کاهش تولید تستوسترون نیز استفاده می‌شود. در برخی موارد مصرف دوفاستون می‌تواند علائم بروز یائسگی را هم کاهش دهد. این علائم شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، بی‌خوابی، خشکی واژن، سردرد، نوسانات خلقی و عدم تمرکز می‌شود.
دوفاستون به صورت قرص ۱۰ میلی‌گرمی در دسترس است.
موارد مصرف قرص دوفاستون
- رفع اختلالات قاعدگی
- درمان آندومتریوز
- پیشگیری از سقط جنین
- کمک به درمان ناباروری
مقدار و نحوه مصرف قرص دوفاستون
از آنجاییکه میزان مصرف این دارو برای بیماری‌های مختلف متفاوت است، باید حتما توسط پزشک تعیین گردد. به طور معمول از روز ۱۶ قاعدگی هر شب یک عدد به مدت ده روز مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا بین ۳ تا ۱۰ روز بعد از قطع مصرف دارو، خونریزی قاعدگی رخ می‌دهد.
مصارف درمانی قرص دوفاستون
۱- درمان اندومتریوز با قرص دوفاستون
قرص دوفاستون حاوی دیدروژسترون، ترکیبی مشتق شده از هورمون پروژسترون، می باشد. اضافه کردن پروژسترون با استروژن به روند زنانگی کمک می کند. در طول چرخه قاعدگی طبیعی، پروژسترون (تولید شده توسط تخمدان ها) در آندومتر باعث توقف رشد می شود و باعث شروع ترشح هورمون ها و پروتئین های دیگر مورد نیاز برای حفظ بارداری می شود (اگر بارداری رخ داده باشد). اگر بارداری رخ نداده باشد، سطح استروژن و پروژسترون کاهش یافته و اندومتر از بین می رود. اندومتریوز رشد بافت آندومتر در خارج از رحم می باشد. توقف رشد آندومتریوز باعث کاهش علائم اندومتریوز از جمله درد و خونریزی می شود.
۲- درمان مشکلات قاعدگی با قرص دوفاستون
قرص دوفاستون حاوی دیدروژسترون، ترکیبی مشتق شده از هورمون پروژسترون، می باشد. اضافه کردن پروژسترون با استروژن به روند زنانگی کمک می کند. چرخه قاعدگی طبیعی وابسته به تعامل چند هورمون می باشد؛ از جمله استروژن و پروژسترون که توسط تخمدان و سایر هورمون ها که توسط غده هیپوفیز ترشح می شود. اگر هر یک از این هورمون در مقادیر صحیح تولید نشود چرخه مختل شده و باعث مشکلاتی مانند آمنوره و خونریزی غیر طبیعی رحمی در طی چرخه قاعدگی می شود. قرص دوفاستون باعث چرخه قاعدگی منظم می شود زیرا باعث بازگرداندن هورمون ها به مقدار طبیعی می شود.
۳- قرص دوفاستون برای درمان جایگزینی هورمون
مصرف استروژن برای درمان جایگزینی هورمون باعث کاهش دوران یائسگی زنان ناشی از کمبود استروژن، از جمله، گرگرفتگی، تعریق شبانه، بی خوابی، خشکی واژن ( درمان خشکی واژن)، سردرد، نوسانات خلقی، عدم تمرکز و از دست دادن انرژی می شود. استروژن همچنین تاثیرات مثبت دیگری در سوخت وساز دارد از جمله متابولیسم استخوان و چربی (چربی). همچنین باعث افزایش ضخامت آندومتر (پوشش داخلی رحم) در صورت عدم وجود پروژسترون می شود و می تواند منجر به سرطان رحم ( علائم سرطان رحم) در برخی از زنان یائسه شود.
۴- قرص دوفاستون برای درمان تغییر جنسیت
قرص دوفاستون حاوی دیدروژسترون، ترکیبی مشتق شده از هورمون پروژسترون، می باشد. اضافه کردن پروژسترون با استروژن به روند زنانگی کمک می کند. این قرص برای کمک به تحریک رشد صفات جنسی زنان، از قبیل رشد سایت تخصصی سرطان پستان، و کاهش تولید تستوسترون استفاده می شود.
۵- قرص دوفاستون برای هورمون درمانی مونث
قرص دوفاستون به عنوان یک جزء پروژسترون هورمون درمانی تغییر جنسیت همراه با هورمون استروژن مونث استفاده می شود. این قرص برای کمک به تحریک رشد صفات جنسی زنان، از قبیل رشد سایت تخصصی سرطان پستان، و کاهش تولید تستوسترون استفاده می شود.
اگر مصرف قرص دوفاستون را فراموش کردیم، چه کنیم؟
اگر قرص دوفاستون را فراموش کردید بلافاصله پس از به یاد آوردن مصرف کنید مگر این که زمان قرص بعدی رسیده باشد. در این حالت مصرف قرص قبلی لازم نیست. هیچ گاه دو قرص را باهم مصرف نکنید.
قرص دوفاستون را تا زمانی که پزشک تجویز می کند باید مصرف کنید که معمولا ۵ روز یا یک ماه است. گاهی نیز هر ماه در طول قاعدگی باید از این قرص مصرف کنید.
عوارض قرص دوفاستون
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد سینه
- خونریزی نامنظم
- سرگیجه
- کاهش وزن
- خارش پوست
- بروز آکنه پوستی یا جوش
- لکه‌بینی
- آمبولی ریوی
- خونریزی
- تغییر در اشتها
- تورم در قسمت قوزک پا
- کاهش یا تاری دید
- تورم عروق
تداخلات دارویی دوفاستون
- بروموکریپتین
- ریفامپین
- فنی توئین
- کاربامازپین
موارد منع مصرف قرص دوفاستون
کارسینوم پستان یا اعضای تناسلی (بجز در درمان تسکینی بیماران انتخابی) ؛ اختلال عملکرد کبد؛ احتمال بارداری؛ ترومبوفلبیت، اختلالات ترومبوآمبولیک، خونریزی مغزی یا سابقه این بیماریها؛ خونریزی غیرطبیعی و تشخیص داده نشده مهبل؛ سقط فراموش شده (missed abortion).
موارد احتیاط در رابطه با مصرف قرص دوفاستون
۱- آسم ، اختلال عملکرد قلب، افسردگی روانی یا سابقه آن، صرع، اختلال عملکرد کلیه، سردردهای میگرنی، بیماری دیابت و سابقه بارداری نابه‌جا .
۲- این دارو در آزمایش تشخیص بارداری نباید مصرف شود.
نکاتی که باید در ارتباط با مصرف دوفاستون بدانید
۱٫ اگر از قرص دوفاستون برای درمان ناباروری استفاده می‌کنید، بهترین زمان برای نزدیکی جهت باردار شدن فاصله بین دو قاعدگی است.
۲٫ دوفاستون را می‌توانید به همراه غذا و یا بدون آن مصرف کنید.
۳٫ دارو را کاملا مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
۴٫ چنانچه مصرف یک نوبت از دارو را فراموش کردید و به زمان مصرف بعدی نزدیک بودید دوز فراموش شده را رها کرده و طبق برنامه مصرف دارو را ادامه دهید. هیچ گاه برای جبران نوبت فراموش‌شده میزان دارو را در نوبت بعدی افزایش ندهید.
۵٫ در صورت ابتلا به سقط فراموش شده، سابقه سرطان سینه، سرطان اندومتر یا بیماری کبدی، باید قبل از مصرف قرص دوفاستون پزشک را در جریان قرار دهید.
۶٫ در صورتیکه سابقه حساسیت دارویی داشته‌اید، قبل از مصرف دوفاستون با پزشک در این رابطه صحبت کنید.
۷٫ در صورتیکه باردار هستید و یا برای باردار شدن تلاش می‌کنید نباید این دارو را مصرف کنید.
۸٫ اگر به دلایل نامعلومی دچار خونریزی غیرطبیعی از واژن شده‌اید، بهتر است این دارو را مصرف نکنید.
۹٫ این دارو را بیشتر از مقدار تجویزشده مصرف نکنید.
۱۰٫ در مورد تمام داروهای فعلی خود و هر دارویی که قبل از این مصرف کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
نقش قرص دوفاستون در حاملگی چیست؟
دوفاستون نام تجاری این شرکت است. نام دارو یک هورمون به نام دیدروگرسترون (پروژسترون) است. هورمون پروژسترون تنها در دوران بارداری به علت تکنیک های کمک باروری مانند IVF و غیره و در موارد سقط معمول (سقط مکرر) مشخص می شود. سوء مصرف پروژسترون می تواند منجر به عوارض جانبی از جمله مرگ جنین و سقط (بیشتر در سه ماهه اول بارداری)، عضله سازی جنین دختر (از جمله موهای ناخواسته صورت)، نقص های زایمان در نوزادان مانند شکاف شکم و نقص قلب شود. بنابراین در ایالات متحده استفاده از پروژسترون در دوران بارداری ممنوع است. در دوران بارداری باید حداقل داروهای ضروری مانند ۵ میلی گرم اسید فولیک به صورت روزانه (مانند فولات) مصرف شود. اگر کم خونی دارید، باید آهن همراه با اسید فولیک (مانند Probofex) مصرف کنید.
توصیه های دارویی در رابطه با مصرف قرص دوفاستون
۱- دوره درمان را کامل کنید و دارو را هر روز در وقت معین مصرف کنید.
۲- در صورت احتمال بارداری، مصرف دارو را بلافاصله قطع کنید و به پزشک اطلاع دهید.
۳- در صورت مصرف دارو به‌عنوان جلوگیری کننده از بارداری، هنگام شروع مصرف دارو و حداقل سه ماه بعد از پایان مصرف آن، از سایر روشهای جلوگیری از بارداری نیز استفاده کنید.
۴- در صورت تأخیر در قاعدگی یا بروز خونریزی غیرعادی ، با پزشک تماس بگیرید.
۵- اگر دارو را برای جلوگیری از بارداری مصرف می‌کنید و یک نوبت مصرف آن را فراموش کردید ، مصرف دارو را قطع نمایید و تا زمان شروع قاعدگی یا رد احتمال بارداری، از روشهای دیگر جلوگیری از بارداری استفاده کنید .
مصرف در شیردهی: پروژستینها با مقادیر مختلف در شیر ترشح می‌شوند. مصرف این داروها در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
روش نگهداری قرص دوفاستون
قرص را باید در محیطی خشک و سرد با دمای زیر ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کنید.
