معنی استبداد

استبداد. [اِ ت ِ] (ع مص) بخودی خود کار کردن. بخودی خود بکار ایستادن. (منتهی الارب) (تاج المصادر بیهقی). بخودی خود بکاری قیام کردن. (زوزنی). تنها بر سر کاری ایستادن و منع کس قبول نکردن. متفرد بکاری شدن. (از منتهی الارب). برأی خود بکاری پرداختن. تفرّد. استقلال. خودرائی. خودکامگی. خودسری. خیره رائی: استبدّ به، بخودی خود به آن کار ایستادو متفرد شد به آن. و منه: من استبدّ برأیه ضل ّ. و در حدیث امیرالمؤمنین علی علیه السلام است: کنا نری اَن َّ لنا فی الامر حقّاً فاستبددتم علینا. مقابل مشاوره. و فی الحدیث: المشاوره من السﱡنه و الاستبداد من شیمهالشیطان: هرچند سلطان دست از استبداد و تدبیرهای خطا نخواهد کشید اکنون که چنین حالها افتاد سوی امیرک بیهقی باید نبشت تا شهر نگاه دارند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 665). این خداوند را استبدادی است از حد واندازه گذشته. (تاریخ بیهقی ص 542). می بینی این استبدادها و تدبیرهای خطا که این خداوند پیش گرفته است ترسم که خراسان از دست ما بشود که هیچ دلایل اقبال نمی بینم. (تاریخ بیهقی ص 571). کارها رفت سخت بسیار ازهر لونی پسندیده و ناپسندیده آنچه مثال وی نگاه داشتند و آنچه بر طریق استبداد رفتند. (تاریخ بیهقی ص 402). طبع این خداوند دیگر است که استبدادی میکند بی اندیشه. (تاریخ بیهقی ص 407). این خداوند ما همه هنر است و مردی، اما استبدادی عظیم دارد که هنرها را می پوشاند. (تاریخ بیهقی ص 515). بطمع محال و استبداد دراین کار پیچیده است. (تاریخ بیهقی ص 455). هرآینه در سر این استبداد شوی. (کلیله و دمنه). از این استبداد درگذر. (کلیله و دمنه). سلطان برخلاف رضای پدر بر تفویض شغل دیوان خود استبدادی نمیتوانست نمود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ طهران ص 357). || قرار گرفتن رای و مشیت: و لما استبد اﷲ تعالی بمشیته فی نقل الامام النقی الطاهر الزکی. (تاریخ بیهقی ص 299).
راند دیوان را حق از مرصاد خویش
عقل جزوی را ز استبداد خویش.
مولوی.

خود رأی بودن، خودسری، فرمانروایی مطلق یک حزب، ظلم و تعدی. [خوانش: (اِ تِ) [ع.] (مص ل.)]

به میل و رٲی خود کار کردن، خودرٲی بودن، خودرٲیی، خودسری، خودکامگی،
(اسم) (سیاسی) حکومتی که مردم در آن نقشی ندارند و فرمانروایان مقید به قانون نیستند و به میل و ارادۀ خود تصمیم می‌گیرند،

خودکامگی

تک سالاری، خوکامگی

تکسالاری - خودکامگی

خودرایی، خودسری، خودکامگی، دیکتاتوری، یک‌دندگی

Absolutism, Autarchy, Autocracy, Dictatorship, Tyranny

اِحْتِکارُ السُّلطَه

بخودی خود کار کردن، به خودی خود به کاری قیام کردن، خود کامگی، خود سری، خیره رائی

اِسْتِبْداد، خودسری و بمیل و اردهء خود کار کردن، فرمانروائی مطلق فردی، ظلم و ستم حاصله از حکومت مطلقه فردی،

472