معنی برترین و بالایی

برین

فوقانی

زبرین

برین

برترین. [ب َ ت َ] (ص عالی) بلندتر از همه خواه در مقام و خواه در جای و مکان. اعلی. بالاترین. بلندترین و عالی ترین. (ناظم الاطباء):
برترین یاران و نزدیکان همه
نزد او دارم همیشه اندمه.
رودکی.
بدان برترین نام یزدانش را
بخواند و بپالود مژگانش را.
فردوسی.
بدان برترین نام یزدان پاک
برخشنده خورشید و تاریک خاک.
فردوسی.
که مرداس نام گرانمایه بود
بداد و دهش برترین پایه بود.
فردوسی.
هزاران قبه ٔ عالی کشیده سربابر اندر
که کردی کمترین قبه سپهر برترین دروا.
عمعق.
همتی دارد چنان عالی که چرخ برترین
بافرودین پایگاه همتش دون است و پست.
سوزنی.
سروری رااصل و گوهر برترین سرمایه است
مردم بی اصل و بی گوهر نیابد سروری.
سوزنی.
چون برترین مقام ملایک برآسمان
چندین بدست دیو زبونی چرا کنیم.
سعدی.
- برترین سپهر، آسمان نهم. (ناظم الاطباء).

بالایی. (ص نسبی) منسوب ببالا. رجوع به بالا شود. || فوقانی. || (حامص). برین. بلندی. (ناظم الاطباء). علو. و رجوع به بالا شود.
- خرج بالایی، در تداول فارسی زبانان هند بکار میرود. رجوع به بالایی در آنندراج شود.
- زربالایی، مداخل هوایی. (آنندراج). و رجوع به بالایی و زربالایی در آنندراج شود.

خرج بالایی. [خ َ ج ِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) خرج بالادستی. (آنندراج). رجوع به خرج بالادستی شود:
گشت نقد اشک ما صرف هوای خوش قدان
کرد مفلس عاقبت این خرج بالایی مرا.
میرزا جان جانان مطهر (از آنندراج).

هم بالایی. [هََ] (حامص مرکب) هم قدی. یک اندازه بودن:
سرو با قامت زیبای تو در مجلس باغ
نتواند که کند دعوی هم بالایی.
سعدی.

ده بالایی. [دِه ْ] (اِخ) تیره ای از طایفه ٔ ملکشاهی در پتشکوه. (از جغرافیای سیاسی کیهان ص 68).

دست بالایی. [دَ] (حامص مرکب) دست بالا بودن. مسلط بودن. معزز بودن. مظفر بودن:
سر فروتنی انداخت پیری اندرپیش
پس از غرور جوانی و دست بالائی.
سعدی.
|| ابتدای کشتی گیری و درآمد بر خصم. (لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی). || زورآزمائی با قوت دست. (غیاث). زورآزمائی. (آنندراج). || دست مالیدن که به عربی ملامسه است. (لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی). || حیله و مکر و نیرنگ و حقه بازی. (ناظم الاطباء). || تعدی و بی حسابی. (لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی). || (اِ مرکب) آنچه کسی در دست داشته باشد و همه را در قمار ببازد. (از لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی).

بالاترین، بلندترین، عالی ترین، جای و مکان، اعلی

‎ سر بالا بودن، محلی که رو به بالا میرود مقابل سرازیری.

‎ هم قدی، برابری تساوی.

بلند قدی بلند قامتی.

زبرین، فرازین، فوقانی،
(متضاد) زیرین

922