معنی لخت

لخت لخت. [ل َ ل َ] (ص مرکب) پاره پاره. قطعه قطعه. چاک چاک. لت لت. بخش بخش:
ز نیروی مردان و از زخم سخت
فرامرز را نیزه شد لخت لخت.
فردوسی.
زره شان درآمد همه لخت لخت
نگر تا کرا روز برگشت و بخت.
فردوسی.
به زخم اندرون تیغ شد لخت لخت
ببودند لرزان چو برگ درخت.
فردوسی.
بیابان بی آب و گرمای سخت
کزو مرغ گشتی به تن لخت لخت.
فردوسی.
زبانشان شد از تشنگی لخت لخت
بتنگی فرازآمد آن کار سخت.
فردوسی.
کمان کرد دونیم و زه لخت لخت
همیدون بینداخت در پیش تخت.
اسدی (گرشاسبنامه ص 169).
همی زد چنان گرز کز زخم سخت
درو قفل و زنجیر شد لخت لخت.
اسدی (گرشاسبنامه ص 309).
زین غبن چتر روز چرا نیست ریزریز
زین غم عمود صبح چرا نیست لخت لخت.
خاقانی.
بسی کوفتیمش به پولاد سخت
نشد پاره پولاد شد لخت لخت.
نظامی.
به فرزانه شه گفت کاین بانگ سخت
کزو میشود مغزها لخت لخت.
نظامی.
زمین را چنان درهم افشرد سخت
کز افشردگی کوه شدلخت لخت.
نظامی.
از بسکه دست می گزم و آه میکشم
آتش زدم چو گل به تن لخت لخت خویش.
حافظ.
|| (ق مرکب) کم کم. اندک اندک:
میر همی برکشدش لخت لخت
و آخر کارش بدهد تاج و تخت.
منوچهری.
تا برآید لخت لخت ازکوه میغ ماغ گون
آسمان آس گون از رنگ او گردد خلنگ.
منوچهری.
همه چیزی ار بنگری لخت لخت
بسختی برون آید از جای سخت.
نظامی.

لخت. [ل ُ] (ص) (از: کلمه ٔ رُت) لهجه ٔ عامیانه ٔ لوت. رُت. روت. برهنه. عور. روده. روخ. عریان. مجرد. عری. تهک. غوشت.
- عرق لخت، بدون نقل و مزه.
- لخت شدن، از جامه برآمدن.
- لخت کردن،برهنه کردن. رجوع به این دو کلمه در ردیف خود شود.
|| اطلس ساده. اَجرد.

لخت. [ل َ] (ع ص) بزرگ اندام. || زن مفضاه که پیش و پس وی یکی شده باشد. || حرﱡ سخت لخت، گرمای شدید و سخت. (منتهی الارب).

لخت. [ل َ] (اِ) جزو. بعض. برخ. بهر. بخش. قسم. پرگاله. قدر. مقدار. حصه. (برهان). قطعه. پاره. لت:
یک لخت خون بچه ٔ تا کم فرست از آنک
هم بوی مشک دارد و هم گونه ٔ عقیق.
عماره.
بیامد ز ترکان چو یک لخت کوه
شدند از نهیبش دلیران ستوه.
فردوسی.
یکی گرز دارد چو یک لخت کوه
همی تابد اندر میان گروه.
فردوسی.
همان تخت پیروزه ده لخت بود
جهان روشن از فرّ آن تخت بود.
فردوسی.
یکی تخت بودش بهفتاد لخت
ببستی گشاینده ٔ نیکبخت.
فردوسی.
یکی زرد ماهی بد آن لخت کوه
هم آنگه چو تنگ اندرآمد گروه
فروبرد کشتی هم اندر شتاب
همان کوه شد ناپدید اندر آب.
فردوسی.
بزد بر زمینش چو یک لخت کوه
به جان و دلش اندرآمد ستوه.
فردوسی.
زدش بر زمین همچو یک لخت کوه
پر ازبیم شد جان توران گروه.
فردوسی.
سواران جنگی همه هم گروه
کشیدندم از چنگ آن لخت کوه.
فردوسی.
سپهبد سواری چو یک لخت کوه
زمین گشت از سم اسبش ستوه.
فردوسی.
عمودی بمانند یک لخت کوه
کزو کوه البرز گشتی ستوه.
فردوسی.
ز دیبای زربفت رومی سه تخت
ز یاقوت و پیروزه تابان سه لخت.
فردوسی.
چون سینه بجنباند و یک لخت بپوید
از هر سر پرّش بجهد صد دُر شهوار.
منوچهری.
خصف، کفش با پاره و لخت دار. (منتهی الارب). خصفه لخت و پاره که از آن کفش دوزند. فرد؛ کفش یک لخت. تاعه، یک لخت سطبر از فله. فته، یک لخت از خرما. (منتهی الارب).
- لخت ِ جگر، پاره ٔ جگر:
نیست بر ناخن ما نقش دل آزاری مور
هر چه داریم به لخت جگر خود داریم.
صائب.
- یک لخت، یکپارچه. یک تخته.نیز رجوع به یک لخت شود: و این هفت آسمان چون بیافرید یک لخت بود چون فرمان داد به هفت پاره شد. (ترجمه ٔ طبری بلعمی). پرسیدند [جهودان] که گور سلیمان بن داود پیغمبر کجاست ؟ پیغمبر ما (ص) گفت که گور برادر من سلیمان بن داود در میان دریا اندر است از دریاهای بزرگ به کوشکی از سنگ خاره بکنده یک لخت... (ترجمه ٔ طبری بلعمی).
ز بهر نشان بسته بر نیزه موی
به پولاد یک لخت پوشیده روی.
اسدی.
و آنگاه به استخوان پراکنده ستونی ساخت [ستون فقرات] و همه بر آن بنا کرد که اگر یک لخت بود پشت به دو درنتوانستی آورد. (کیمیای سعادت).
از آن سجده بر آدمی سخت نیست
که در صلب او مهره یک لخت نیست.
سعدی.
- || لجوج. یک دنده:
یک لختی از آن نیم در این سیر
کآمد چو در دولختی این دیر.
نظامی.
- || رُک. رُک گو: گفت زندگانی خواجه درازباد من ترکی ام یک لخت و راستگویم بی محابا. این لشکر را چنانکه من دیدم کار نخواهند کرد. (تاریخ بیهقی). رجوع به یک لخت شود.
- امثال:
لختی بخور، لختی بده، لختی بنه.
|| سرپاس. گرز. عمود. لت. (اوبهی). گرز آهنی. مقمعه. کوپال:
چو ایمن شد از دشمن و تاج و تخت
به کژّی به یک لخت برگشت بخت.
فردوسی.
ای شاه زمین بر آسمان داری تخت
سست است عدو تا تو کمان داری سخت
حمله سبک آری و گران داری لخت
پیری تو بدانش و جوان داری بخت.
معزی.
بهرام چابکی کرد و بر پشت آن شیر نشست و به هر دو پهلوهاش بفشرد و لخت بر سرش میزد تا کشته شد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 77).
درآمد برآورده لختی به دوش
که از دیدنش مغز را رفت هوش.
نظامی.
هم این لخت خود را به کین برگشاد
هم آن نیز بر دوش لختی نهاد
دولختی دری شد بهم لختشان
در آن درشد آویزش سختشان.
نظامی.
لخت بر هر سری که سخت کند
چون در طارمش دولخت کند.
نظامی.
خبر دادم از رستم و لخت او
هم از جام کیخسرو و تخت او.
نظامی.
برنجد سر از دردسرهای سخت
نه زانسان که از زخم شمشیر و لخت.
نظامی.
بفرمود تا تیغ و لخت آورند
دو خونریز را پیش تخت آورند.
نظامی.
برآورد لختی و زد بر سرش
سرش را فروریخت بر پیکرش.
نظامی.
آن یکی گوشش همی پیچید سخت
و آن دگر در زیر کامش جست لخت.
مولوی.
به لخت درشکند آرزو به کاسه ٔ سر
که هر که لختی از آن خورد سیر گشت از جان.
کمال اسماعیل.
رجوع به سرپاس شود. || یال و کوپال. (برهان). || کلاه خود آهنین. || کارد استادان قصاب. || کفش و پای افزار. موزه و سرموزه. || خرمگس که مگس بزرگ باشد. (برهان). || لت. (فرهنگ اسدی نخجوانی). مصراع. لنگه. طبق. یک لخت از دو لخت ِ در، مصراعی و لنگه ای از آن. لخت در، لنگه ٔ آن. مصراع آن:
- دو لخت، دولت. دولنگه. دارای دو مصراع:
لخت بر هر سری که سخت کند
چون در طارمش دولخت کند.
نظامی.
التصریع؛ در دولخت کردن. (زوزنی). شعر به دو مصراع کردن.
- دولختی، دو مصراعی. دولتی. دو لنگه ای:
لختی نگشاد کس بدین در
کان لخت دگر نخورده بر سر.
نظامی.
شه آسایش و خواب را کار بست
دولختی در چاردیوار بست.
نظامی.
جهان را به آمدشدن هر که هست
دو لختی دری دید لختی شکست.
نظامی.
دولختی دری شد بهم لختشان
در آن درشد آویزش سختشان.
نظامی.
یک لختی از آن نیم در این سیر
کامد چو در دولختی این دیر.
نظامی.
در دولختی چشمان شوخ دلبندت
چه کرده ام که به رویم نمی گشایی باز.
سعدی.
همیشه بازنباشد در دولختی چشم
ضرورت است که روزی به گل براندایی.
سعدی.
- لخت در، تخته ٔ دروازه. (غیاث).
|| (ص) بسته. منعقد. دَلمه:
دل در هوای لعل تو خون ریخت لخت لخت.
(نصاب الصبیان).
- لخت خون، علقه. دَلمه ٔ خون.
- لخت شدن خون، بستن آن. دَلَمه شدن آن.
|| رخو. سست. بیحرکت. بی حس ّ (عضوی یا تمام بدن). مسترخی. در تداول عامه سنگین و سست. شل و شلاته. || (اِ) کتک و شلاق. || زدن. ستیزه کردن. || پاره کردن. (برهان).
|| در بیت ذیل معنی آن معلوم نشد:
به یک زخم آن گرز پولاد لخت
ستد جان از آن آبنوسی درخت.
نظامی.

(عا.) شل، بی حال، تنبل و بیکاره، صفتی برای مو که نرم و افشان باشد، بسته، منعقد. [خوانش: (~.) (ص.)]

(~.) (اِ.) گرز، عمود.

(لَ) (اِ.) جزو، نوع، قسم.

(لُ) (ص.) برهنه، عریان.

(~. لَ) (ق مر.) قطعه قطعه، پاره پاره.

بی‌حال، بی‌حس،

برهنه، عریان،
* لخت‌ شدن: (مصدر لازم) [عامیانه]
* لخت کردن: (مصدر متعدی) [عامیانه]
لباس‌های کسی را از تنش درآوردن، برهنه کردن،
[مجاز] غارت کردن اموال کسی،

جزء، حصه، تکه و پاره‌ای از چیزی،
گرز،
* لخت‌لخت: [قدیمی]
پاره‌پاره، تکه‌تکه: تا برآید لخت‌لخت از کوه میغ ماغگون / آسمان آبگون از رنگ او گردد خلنگ (منوچهری: ۶۳)،
کم‌کم،

شُل و بی‌حس، شُل و بی‌حال

عریان

برهنه، رت، عریان

برهنه، عریان، لباس بر تن ندارد، شُل و بی حس، شُل و بی حال

برهنه، عریان، لباس بر تن ندارد

Altogether, Bald, Bare, Inert, Leaden, Stark, Limp, Naked, Nude, Piece, Portion, Share

ثقیل، عاری، متساهل

برهنه و عریان

پاره پاره، قطعه قطعه، چاک چاک

Abisoliert, Akt, Bloß, Entblößen, Kahl, Nackt, Nackt, Nackte (m), Notdürftig, Schwerfällig, Nackt [adjective]

nudo

1030