معنی مالمیر

نام قدیم ایذه

مالمیر

مالمیر

مالمیر

خلج مالمیر. [خ َ ل َ ج ِ] (اِخ) دهی است جزء دهستان سربند پائین بخش سربند شهرستان اراک. دارای 834 تن سکنه. آب آن از قنات و چشمه و محصولات آنجا غلات، بنشن، پنبه و انگور می باشد. شغل اهالی زراعت، گله داری و قالیچه بافی و راهش مالرو است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2).

آردل. [دَ] (اِخ) نام راهی است در بختیاری که تا مالمیر بسیارتنگ است و برای عبور صعب و قلعه ٔ چغاخور نزدیک 700 گز از آردل ارتفاع دارد. و اهل محل ّ اَردَل گویند.

مال امیر. [اَ] (اِخ) مال الامیر. ایذه. ایذج. در نوزده فرسنگی مشرق شوشتر و آن قصبه ٔ مرکزی بختیاری است. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا): ثم سافرنا من مدینه تستر... و وصلنا الی مدینه ایذج و تسمی ایضاً مال الامیر. (ابن بطوطه، یادداشت ایضاً). و رجوع به مالمیر و ایذه و ترجمه ٔ سفرنامه ٔ ابن بطوطه ص 184 شود.

ایذج. [ذَ] (اِخ) نام قدیمی سرزمینی در ناحیه ٔ بختیاری که بعدها مال امیر (مالمیر) نامیده شد و در شهریور 1314 هَ. ش.نام آن به ایذه تبدیل شد. و رجوع به ایذه شود:
بعد از این نشگفت اگر با نکهت خلق خوشت
خیزد از صحرای ایذج نافه ٔ مشک ختن.
حافظ.
ثم سافرنا من مدینه تستر... و وصلنا الی مدینه ایذج و تسمی ایضاً مال الامیر. (ابن بطوطه). رجوع به ایذه و معجم البلدان شود.

عیلام. (اِخ) کشوری بود در قدیم شامل خوزستان، لرستان (پشتکوه) و کوههای بختیاری کنونی. حدود این کشور از مغرب رود دجله از مشرق قسمتی از پارس، از شمال راه بابل به همدان و از جنوب خلیج فارس تا بوشهر بود. شهرهای مهم آن شوش، ماداکتو، خایدالو (درجای خرم آباد کنونی) بود. مردم عیلام زبان و خطی مخصوص داشتند و دین آنان مبتنی بر شرک و بت پرستی بود. عیلامیان دولتی بزرگ تشکیل دادند و تاریخ آنان را به سه قسمت تقسیم میکنند: 1- عهدی که تاریخ عیلام با تاریخ سومریان و اکدیان ارتباط کامل دارد (از ازمنه ٔ قدیم تا 2225 ق.م.). 2- عهدی که تاریخ عیلام با تاریخ دولت بابل مربوط میشود (2265 تا 745 ق.م.). 3- عهدی که آشور جدید رقیب عیلام است (745 تا 645 ق.م.). عیلام در سال 645 ق.م. به دست آشوربانیپال منقرض گردید.
عهد اول - دراین عهد تاریخ عیلام تاریک است. با وجود این دیده میشود که پاتسی های سومر و اکد با عیلامیان جنگهای دفاعی میکنند، اگر هم گاهی غالب میشوند تسلط آنان بر عیلام دوامی ندارد و عاقبت عیلام بر سومر و اکد دست یافته دولت ایشان را منقرض میسازد.
عهد دوم - در این عهد عیلامیان با پادشاهان بابل در زدوخوردند. در دوره ٔ کاسوها «خورباتیلا» پادشاه عیلام با «کوری گالزو» پادشاه بابل جنگید و سپس «شوتروک ناخونتا» بابل را تصرف کرد و اشیاء نفیس آن را به غارت به شوش برد. عاقبت تاخت وتاز عیلامیان دولت کاسوها را از پای درآورد. از پادشاهان نامی عیلام در این دوره «شیل خاکین شوشناک » است. این پادشاه که سایسی مدبر و بزرگ بود، بناهای بسیار ساخت و یکی از کارهای اواین است: هر بنایی را که تعمیر میکرد، مینوشت که این بنا را که ساخته بود و چه کتیبه ای داشت. عین آن کتیبه را - که بزبان سامی بود - مینویساند و ترجمه ٔ انزانی (عیلامی) را بدان می افزود. این علاقه مندی پادشاه مزبور مورد قدردانی دانشمندان باستانشناسی است. در زمان او ادبیات و صنایع عیلامی به اوج ترقی خود رسیده بود. در این عهد جنگهای دیگری بین عیلام و بابل صورت گرفت (تا انقراض بابل به دست آسوریان).
عهد سوم - وقایع عمده ٔ این عهد عبارتست از جنگهای آسور با عیلام (پس از همجوار شدن دو کشور). نتیجه ٔ این جنگها آن شد که در سال 645 ق.م. سپاهیان آسوربانی پال، شوش را تصرف کردند و خزانه ٔ پادشاهان عیلام به دست آنان افتاد. طلا و نقره ای که بابل در موقع اتحاد به عیلام داده بود با مجسمه ها و اشیاء نفیس معابد عیلام و آنچه در خانه ها از ثروت و اشیاء گرانبها بود به نینوا منتقل شد.آسوریان به کشتار و غارت اکتفا نکرده، استخوانهای پادشاهان عیلام و اشخاص نامی را بیرون آورده به نینوا فرستادند. رفتار آسوریان را در عیلام، حزقیال چنین تعبیر کرده: «این است عیلام و تمام جمعیت آن در اطراف قبر آن، همه کشته شدند و همه از دم شمشیر گذشتند». مجسمه ٔ «نه نه » ربهالنوع «ارخ » را که مدت 1635 سال در تصرف عیلامیان بود، پادشاه آسور به دست آورده برای شهرارخ پس فرستاد. آسوریان اسرای بسیار از شوش و شهرهای دیگر به آسور بردند. «خون بام کالداش » آخرین پادشاه عیلام که فرار کرده بود پس از چندی گرفتار شد و آسوربانی پال او و «تام ماری تو» پادشاه سابق عیلام را به عرابه ٔ خود بست و مجبورشان کرد عرابه ٔ سلطنتی را تا معبد «آسور» و «ایشتار» (خدایان آسور) بکشند. عیلامیان نوعی تمدن و صنایع بوجود آوردند و خطی برای خود ترتیب داده بودند، ولیکن از حیث تشکیلات سیاسی هیچگاه نتوانستند از حال ملوک الطوایفی بیرون آیند، بخصوص مردم کوهستانی آن، که همیشه نیم مستقل یا مستقل بودند. با وجود این عیلامیان در مدت چندهزار سال قومیت خود را در مقابل مردمی نیرومند مانند سومریان، اکدیان و دولی قادر مثل بابل و آسور حفظ کردند و گاهی هم آنها را شکستی فاحش دادند. عاقبت، اگر هم عیلام به زانو درآمد، بجهت جنگهای داخلی بود. بهر حال از سال 645 ق.م. دولت عیلام از صفحه ٔ روزگار محو شد و گذشته های آن به مرور فراموش گردید. در مالمیر بختیاری در «شکفت سلمان » و غیره آثار بسیار از دوره ٔ عیلامیان دیده میشود. متأسفانه این آثار را به استثنای آنچه در دسترس نبوده خراب کرده اند. در اینجا حجاریهای برجسته با خطوط میخی شوشی و انزانی (عیلامی) بسیار یافته اند و محققان، آثار را به قرنهای 13 و 12 ق.م. مسیح مربوط میدانند. (از فرهنگ فارسی معین). و رجوع به تاریخ ایران باستان شود.

مالمیر

مالمیر

بشیر مالمیر

321