معنی کنایه از گلها و غنچه ها

اطفال نبات

پرده نشینان باغ

لاله عذاران چمن

غنچه. [غ ُ چ َ / چ ِ] (اِ) گل ناشکفته باشد به تازی بُرعوم گویند. (فرهنگ اسدی). نَور. (منتهی الارب). گل ناشکفته. گلی که هنوز باز نشده است. (ناظم الاطباء):
چو سر کفته شد غنچه ٔ سرخ گل
جهان جامه پوشید همرنگ مل.
عنصری (از فرهنگ اسدی).
آستین برزده ای دست به گل برزده ای
غنچه ای چند از او تازه و نو برچده ای.
منوچهری.
انصاف مرا ز غنچه خوش می آید
کو دامن خویشتن فراهم گیرد.
خیام.
باد سحری گذر به کویت دارد
زآن بوی بنفشه راز مویت دارد
در پیرهن غنچه نمی گنجد گل
از شادی آنکه رنگ رویت دارد.
انوری.
غنچه عقیق یمن، کرد برون از دهن
گشت زرافشان چمن چون کف صدر کبار.
خاقانی.
نه با یاران کمربندم چو غنچه
نه بر خصمان سنان سازم چو سوسن.
خاقانی.
دلی که بال و پری در هوای خاک بزد
ندید خواب شکفتن چو غنچه ٔ تصویر.
خاقانی.
نه همچو گل که چو در مهد غنچه بنشیند
دو هفته ٔ دگر از ناز انتظار دهد.
ظهیر فاریابی.
چو از خسرو چنان فرمان شنیدند
ز شادی همچو غنچه بشکفیدند.
نظامی.
غنچه بخون بسته چو گردون کمر
لاله ٔ کم عمر ز خود بی خبر.
نظامی.
بود چون غنچه مهربان در پوست
آشکارا ستیز و پنهان دوست.
نظامی.
گر بلبل محنت زده عاشق بوده ست
باری دل غنچه از چه خون آلوده ست.
کمال اسماعیل.
عشق زنده در روان و در بصر
هر دمی باشد ز غنچه تازه تر.
مولوی (مثنوی).
روزی دهنی بخنده بگشاد
غنچه، دهن تو گفت خاموش.
سعدی.
در او دم چو غنچه دمی از وفا
که از خنده افتد چو گل برقفا.
سعدی (بوستان).
صبا ز حال دل تنگ ما چه شرح دهد
که چون شکنج ورقهای غنچه تو بر توست.
حافظ.
غنچه ٔ گلبن وصلم ز نسیمش بشکفت
مرغ خوشخوان طرب از برگ گل سوری کرد.
حافظ.
- غنچه ٔ قالی، صورت غنچه ها که در قالی بافند. (بهار عجم) (آنندراج):
یکسر قماش هستی ما رنگ غفلت است
خواب است همچو غنچه ٔ قالی بهار ما.
خان آرزو (از بهار عجم).
|| حبابه. سوارک. کوپله. حباب آب. غوزه. غوزه ٔ آب. رجوع به غنچه ٔ آب شود. || گنبد. رجوع به گنبد شود. || مجازاً دهان معشوق:
جان فدای دهنت باد که در باغ وجود
چمن آرای جهان خوشتر ازین غنچه نبست.
حافظ (از آنندراج).
- غنچه ٔ منقار، کنایه از دهان است:
نیستم چون بلبلان قانع بگفت و گوی گل
باغ را در غنچه ٔ منقار میخواهد دلم.
صائب (از آنندراج).
|| مجازاً بمعنی گلوله کرده و غنده:
گفتم یکی هجا چو گه غنچه
آن را بباد سبلت بشکفتی.
سوزنی.
|| در تداول شعرا کنایه از دختر زیباست:
ای زال مستحاضه که آبستنی بشر
زآن خوش عذار غنچه ٔ عذرا چه خواستی ؟!
خاقانی.
- غنچه ٔ بام، کنایه از سفیدی صبح و فلق است: شبی ناگاه چون غنچه ٔ بام بخندید، و عروس صبح از تتق قیرگون بیرون خرامید با لشکری جرار پیرامن مأمن او درآمد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272 ص 21).
|| گرد کردن و سرشتن، چنانکه گویند: غنچه کرد یعنی سرشت. (فرهنگ اسدی). رجوع به غنچه کردن و غنچه شدن و غُنجه شود. || (ص) بمعنی در حال غنچگی:
کمان آزفنداک شد ژاله تیر
گل غنچه ترک و زره آبگیر.
اسدی.

غنچه غنچه شدن. [غ ُ چ َ / چ ِ غ ُ چ َ / چ ِ ش ُ دَ] (مص مرکب) مانند غنچه شدن. غنچه وار گشتن:
بر لب دجله ز بس بوس لب نوش لبان
غنچه غنچه شده چون پشت فلک روی زمین.
خاقانی.

غنچه شدن. [غ ُ چ َ/ چ ِ ش ُ دَ] (مص مرکب) کنایه ازجمع شدن و گرد شدن. (انجمن آرا) (از برهان قاطع). کنایه از خویش را فراهم آوردن. (آنندراج):
عندلیبی که در خیال گل است
هر کجا غنچه میشود چمن است.
صائب (از بهار عجم) (آنندراج).
|| متأمل شدن. تفکر و تأمل. رجوع به غنچه گشتن شود.

غنچه گشتن. [غ ُ چ َ / چ ِ گ َ ت َ] (مص مرکب) کنایه از جمع شدن و گرد آمدن و فراهم آمدن، و با لفظدهان (یا دهن) و کف نیز استعمال میشود:
نقد ما چون زر گل در طبق افلاک است
کف ما غنچه نگردد چوشود صاحب مال.
شفیع اثر (از بهار عجم ذیل غنچه بودن).
|| کنایه از خویش را فراهم آوردن. خود را جمع کردن. || متأمل شدن. (بهار عجم) (آنندراج). تأمل و تفکر. و رجوع به غنچه شدن شود.

غنچه بستن. [غ ُ چ َ / چ ِ ب َ ت َ] (مص مرکب) کنایه از غنچه آفریدن. (آنندراج). آفریدن و ایجاد غنچه:
جان فدای دهنت باد که در باغ وجود
چمن آرای جهان خوشتر ازین غنچه نبست.
حافظ (از آنندراج).
به تکلیف بهاران شاخسارم غنچه می بندد
اگر در دست من میبود اول بار میبستم.
صائب تبریزی (از بهار عجم).

کوال غنچه. [ک ُ غ ُ چ َ / چ ِ] (اِ مرکب) غازه ای باشد که زنان بر روی مالند تا روی را سرخ گرداند. کول غنچه. (برهان) (ناظم الاطباء) (آنندراج). گلگونه. گول غنچه. گل غنچه. (برهان). سرخاب. و رجوع به کول غنچه و گول غنچه و گل غنچه شود.

غنچه ٔ ارغوان. [غ ُ چ َ / چ ِی ِ اَ غ َ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) کنایه از شراره ٔآتش و اخگر. (انجمن آرا) (آنندراج). کنایه از شراره ٔآتش باشد و اخگر آتش را نیز گویند. (برهان قاطع).

(مصدر) مانند غنچه شدن غنچه وار گشتن.

‎ (مصدر) تولید غنچه شدن در گل و درخت، (مصدر) غنچه آفریدن.

بسان غنچه مانند غنچه.

آبیاری گلها: سرگرمیهای خوشایندی خواهید داشت2ـ اگر خواب ببینید آبنبات می خورید، علامت آن است که پیرو جوان به تفاهم می رسند و تفریحات دسته جمعی در راه است. 3ـ اگر خواب ببینید آبنبات ترش مزه ای میخورید، دلالت بر آن دارد که بیمار خواهید شد و از افراد قابل اعتماد زیان و رنج خواهید دید. 4ـ اگر خواب ببینید جعبه ای آبنبات از کسی می گیرید، علامت آن است که مورد احترام و ستایش دیگران قرار خواهید گرفت و خوشبخت خواهید شد. 5ـ اگر خواب ببینید جعبه ای آبنبات برای کسی میفرستید، نشانه آن است که به کسی پیشنهاد غیر اخلاقی می دهید و با مخالفت او روبرو می شوید. - لوک اویتنهاو

گلی که هنوز شکفته و باز نشده، گل ناشکفته،

1220